Phù Cát: Tập trung phát triển làng nghề truyền thống
Những năm gần đây, huyện Phù Cát đã chú trọng khôi phục và phát triển các làng nghề truyền thống (LNTT) nhằm khai thác có hiệu quả tiềm năng, thế mạnh, lao động, nguồn tài nguyên địa phương, góp phần tích cực chuyển dịch cơ cấu lao động, tăng thu nhập, thực hiện thành công mục tiêu xây dựng nông thôn mới ở địa phương.
Ông Nguyễn Bá Lương, Trưởng phòng Kinh tế hạ tầng huyện Phù Cát, cho biết: Những năm gần đây, huyện đã đầu tư trên 5,2 tỉ đồng để xây dựng hạ tầng các làng nghề (LN). Huyện còn tạo điều kiện cho các hộ sản xuất tiếp cận các nguồn vốn vay ưu đãi để đầu tư mở rộng sản xuất, cải tiến mẫu mã sản phẩm; tổ chức đào tạo nghề; hỗ trợ kinh phí và hướng dẫn tham gia các hội chợ thương mại trong tỉnh, nhằm giới thiệu, quảng bá sản phẩm, từng bước xây dựng, đăng ký sở hữu trí tuệ các sản phẩm LN.
Với sự nỗ lực của huyện, các địa phương và người dân LN, các LNTT trên địa bàn huyện đã từng bước khôi phục và hoạt động khá ổn định, chiếm 5-6% giá trị sản xuất công nghiệp toàn huyện. Thu nhập của người lao động làm nghề truyền thống đạt từ 1 triệu đến 2,5 triệu đồng/tháng.
Huyện Phù Cát hiện có 12 LN, với gần 1.400 hộ sản xuất trực tiếp, chiếm trên 50% so với tổng số hộ trong LN; tổng vốn đầu tư sản xuất trên 6,6 tỉ đồng, chưa kể giá trị nhà xưởng. Các LN đã giải quyết việc làm cho hơn 3.550 lao động. Trong số 12 LN toàn huyện, có 8 LN được tỉnh công nhận LNTT.
Trong số các LNTT ở Phù Cát, Cát Tường là xã có 3 LN được tỉnh công nhận. Trong đó, LN nón ngựa được chọn để xây dựng làng văn hóa du lịch Việt Nam; sản phẩm nón ngựa được xem là một trong 5 sản phẩm đặc trưng của LN Bình Định. Ông Lê Quang Công, Phó Chủ tịch UBND xã Cát Tường, cho biết: Để phát triển LN, địa phương được tỉnh, huyện hỗ trợ kinh phí trên 4 tỉ đồng xây dựng cơ sở hạ tầng như làm đường giao thông, lưới điện hạ thế, nhà trưng bày sản phẩm nón ngựa… Xã cũng đã lập các dự án giúp người dân vay vốn đầu tư phát triển nghề, phối hợp mở các lớp dạy nghề… Hiện toàn xã có trên 770 hộ, khoảng 1.300 lao động tham gia các nghề truyền thống, với mức thu nhập bình quân thấp nhất là làm bánh tráng 60.000 đồng/người/ngày, cao nhất là làm nón ngựa 100 ngàn đồng/người/ngày. Thu nhập tuy chưa cao song góp phần đáng kể cho chi tiêu của hộ gia đình nên bà con đã giữ vững nghề truyền thống.
Bên cạnh một số thuận lợi, LNTT ở Phù Cát cũng còn nhiều hạn chế: Quy mô sản xuất nhỏ lẻ; dụng cụ lạc hậu; thiếu vốn để đầu tư đổi mới thiết bị dẫn đến năng suất, chất lượng sản phẩm thấp, mẫu mã đơn điệu, giá thành lại cao, nên không đủ sức cạnh tranh. Thêm vào đó, quy trình sản xuất thiếu đồng bộ, chưa có sản phẩm mũi nhọn, thị trường tiêu thụ hạn hẹp; số lao động có tay nghề cao còn quá ít. Với tập quán sản xuất cũ nên hoạt động của LN chủ yếu ở quy mô hộ gia đình, mặt bằng sản xuất chật hẹp, người dân chưa quan tâm đúng mức đến việc thu gom, xử lý chất thải, gây ô nhiễm môi trường.
Có thể nói từ bao đời nay, nghề truyền thống đã góp phần tích cực ổn định cuộc sống người dân, chính vì vậy Nhà nước cũng đã có những chính sách hỗ trợ, khuyến khích khôi phục và phát triển LNTT. Tuy nhiên, việc hỗ trợ chưa đáp ứng với đặc thù của từng đối tượng LN; việc đào tạo nghề, hỗ trợ tiêu thụ sản phẩm… chưa phù hợp. Về hướng phát triển LN thì ngay cả lãnh đạo địa phương có LN vẫn còn trăn trở, chưa thấy lối ra, chỉ dừng lại ở việc hỗ trợ kinh phí xây dựng hạ tầng, đào tạo nghề; còn việc nâng cấp mẫu mã sản phẩm, tiêu thụ sản phẩm đang trong tình trạng bế tắc.
Điều đáng mừng là hiện nay LN nhang ở xã Cát Tường có trên 15 hộ đã hình thành các cơ sở sản xuất dưới hình thức tổ hợp tác kiểu mới, quy mô từ 20 đến 30 lao động. Các hộ này đầu tư vốn mua sắm máy móc, phương tiện, nguyên vật liệu… cung cấp đầy đủ cho người lao động sản xuất, đồng thời thu gom sản phẩm và hình thành mạng lưới tiêu thụ ở khắp các nơi. Đây là việc làm không mới, nhưng nó đã tạo được hướng phát triển nghề truyền thống.
Về định hướng lâu dài cho LN phát triển bền vững hơn, ông Nguyễn Bá Lương cho biết: Huyện đang xúc tiến xây dựng nhãn hiệu tập thể cho các LN, trước mắt là sản phẩm nón ngựa Cát Tường; tiếp đến là nước mắm Đề Gi… Khi hoàn thành các nhãn hiệu tập thể thì có thể tiến đến hình thành các doanh nghiệp đầu mối cung cấp nguyên vật liệu và tiêu thụ sản phẩm. Huyện cũng tranh thủ các nguồn khuyến công của tỉnh để đầu tư xây dựng hạ tầng và đào tạo nghề ở các làng nghề, đồng thời tạo điều kiện cho các cơ sở sản xuất ở các LN tham gia các hội chợ thương mại nhằm quảng bá sản phẩm.
HOÀI TRUNG