Mùa Xuân trên quê hương hát bội, bài chòi
Ở Bình Ðịnh - nơi được xem là chiếc nôi của hát bội và bài chòi - mùa Tết Nguyên đán không thể thiếu vắng 2 loại hình nghệ thuật này. Ði coi hát bội, bài chòi vào mùa này là một cái thú của rất nhiều người. Ðể đáp ứng nhu cầu này, các đoàn bài chòi, hát bội chuyên nghiệp lẫn nghiệp dư trong tỉnh đang phấn khởi “chạy sô”...
1. Dịp Tết Đinh Dậu - 2017 này, Nhà hát Tuồng Đào Tấn là đơn vị nghệ thuật ra quân sớm nhất. Sau khi tham gia chương trình Dạ hội Giao thừa tối mùng 2 Tết (ngày 29.1), Nhà hát đã biểu diễn “mở hàng” năm 2017 tại Tượng đài Chiến thắng (TP Quy Nhơn) 2 đêm. Từ đó đến nay, Nhà hát diễn liên tục.
Phó Giám đốc Nhà hát Tuồng Đào Tấn Văn Bá Dũng kể, lịch diễn của Nhà hát gối đầu, kín đến rằm tháng Giêng: Chiều mùng 4 và đêm mùng 5 tại Bảo tàng Quang Trung - phục vụ Lễ hội kỷ niệm 228 năm Chiến thắng Ngọc Hồi - Đống Đa, sau đó diễn hợp đồng 3 đêm (mùng 7, 8 và 9 Tết) tại xã Cát Thành (huyện Phù Cát); 2 đêm tiếp nữa diễn tại xã Bình Nghi (huyện Tây Sơn), tiếp theo là 2 đêm tại xã Nhơn Thọ (TX An Nhơn); đến 14 tháng Giêng sẽ ra Hoài Nhơn, diễn phục vụ Lễ kỷ niệm 445 năm Ngày sinh danh nhân văn hóa Đào Duy Từ...
“Hòn Vọng Phu” - vở diễn mới dựng của Đoàn Ca kịch bài chòi Bình Định để phục vụ khán giả Xuân này.
Đoàn Ca kịch bài chòi cũng là đơn vị ra quân biểu diễn sớm, từ mồng 4 Tết (31.1), với điểm diễn đầu tiên là Bảo tàng Quang Trung (huyện Tây Sơn) nhân Lễ hội Đống Đa. NSND Hoài Huệ - Trưởng đoàn - chia sẻ, có lẽ nhờ Tổ đãi và uy tín nghệ thuật gây dựng từ bao năm qua, mùa diễn Xuân năm nào, đoàn cũng ký được vài chục hợp đồng, đủ sức cho anh em diễn viên, nhạc công “chạy” trong bận rộn và phấn khởi suốt tháng Giêng, Hai âm lịch. Mùa diễn Xuân này, kịch mục chính của Đoàn là các vở tâm lý xã hội mà khán giả rất thích như: “Người mẹ trước vành móng ngựa”, “Biển và tôi”… Đặc biệt, “Hòn Vọng Phu” - vở diễn mới dựng cuối năm 2016 - sẽ là “món tủ” cho mùa diễn Xuân Đinh Dậu này. Được dự đoán là vở này sẽ ăn khách, nên đoàn đã chuẩn bị 3 kíp diễn viên để đảm bảo tần suất, chất lượng biểu diễn.
Nghệ sĩ Thùy Dung cho hay: “Tại điểm diễn ở thôn 9, xã Mỹ Thắng, huyện Phù Mỹ, 2 đêm diễn vở “Người mẹ trước vành móng ngựa”, chúng tôi vô cùng hạnh phúc khi biểu diễn trước biển khán giả đông đảo, ken cứng. Những chuyến diễn Xuân luôn để lại trong nghệ sĩ trẻ chúng tôi nhiều cảm xúc. Đó có lẽ là những đêm diễn đông khán giả nhất, dù tiết trời đầu năm lạnh và có khi mưa. Càng đi lưu diễn vào mùa Xuân, tôi càng cảm nhận rõ lòng mộ điệu bài chòi của người Bình Định, thấy như được khích lệ, thêm tình yêu với nghề...”.
2. Thời điểm này, các đoàn tuồng không chuyên trong tỉnh cũng bận rộn với lịch trình biểu diễn tại nhiều điểm khác nhau. Đoàn nào cũng có trong tay 5, 7 “tờ” (hợp đồng biểu diễn - P.V), đủ để phấn chấn khởi động mùa biểu diễn sôi động nhất trong năm.
Sáng mùng 10 tháng Giêng (ngày 6.2), Đoàn tuồng không chuyên Phước An đến “lập trại” tại thôn Lý Hòa, xã Nhơn Lý, TP Quy Nhơn, chuẩn bị biểu diễn tại đây 3 đêm. “Đoàn bắt đầu diễn từ mùng 6 Tết (ngày 2.2), tại thôn 8 Tây, xã Mỹ Thắng, huyện Phù Mỹ. Địa phương mời hát 5 đêm nhưng do kẹt “sô” ở Nhơn Lý, nên hai bên thống nhất sẽ diễn 3 đêm mà bằng 5 đêm, bằng cách tăng thời lượng diễn mỗi đêm lên. Xong ở Lý Hòa này, bầu đoàn chúng tôi sẽ kéo về đóng tại phường Nhơn Hòa, TX An Nhơn. Tại đây, đoàn đã ký được 3 “tờ”, diễn xong là hết tháng Giêng. Qua tháng 2, tháng 3 âm lịch - vào mùa hát lăng, cầu ngư, thanh minh - đoàn sẽ còn dày lịch hơn nữa” - nghệ sĩ tuồng Ngọc Hương, vợ của ông bầu Hoàng Minh, Trưởng đoàn, phấn khởi cho biết.
Thông qua nghệ sĩ Kim Chung - một trong những diễn viên trụ cột của Đoàn tuồng không chuyên Trần Quang Diệu - chúng tôi cũng nắm được lịch biểu diễn ở đoàn này. Đoàn tuồng Trần Quang Diệu đã ra quân biểu diễn từ mùng 8 Tết (4.2), tại điểm diễn đầu tiên là thôn Đại An, xã Nhơn Mỹ, TX An Nhơn, diễn 3 đêm. Theo lịch, từ ngày 17 – 19 tháng Giêng âm lịch (từ ngày 13 - 15.2), đoàn sẽ diễn tại Chùa Bà (xã Phước Quang, huyện Tuy Phước); sau đó 28 tháng Giêng (ngày 24.2) diễn tại Nghiễm Hòa, phường Nhơn Hòa, TX An Nhơn...
3. Thế đó, cứ vào mùa Xuân, trên khắp làng quê Bình Định lại rộn tiếng hát bội, bài chòi. Không chỉ là hát bội, bài chòi sân khấu mà hội đánh bài chòi dân gian cũng rộn rã tại nhiều nơi. Sự mộ điệu 2 loại hình nghệ thuật trên của người dân trong tỉnh, nếu “đo” vào thời điểm này, sẽ thấy dạt dào hơn lúc nào hết!
Trong cái chộn rộn của mùa hát bội, bài chòi diễn Xuân năm nay không phải chỉ toàn điều thuận lợi. Nhiều đoàn đều cho hay, do ảnh hưởng của các đợt mưa lũ lớn cuối năm, không ít địa phương đã cắt giảm hoặc còn lưỡng lự trong việc mời đoàn hát về phục vụ nhân dân vui Xuân. Không ít nơi đến gần sát ngày diễn mới có “nguồn”, mới kêu “tờ”, khiến các đoàn bị động. Nếu những năm trước, thời điểm này, các đoàn đã ký được hợp đồng diễn vào tháng Hai, Ba; thì năm nay đa phần mới ký hợp đồng diễn trong tháng Giêng. Các đoàn hiện vừa diễn vừa cố gắng khai thác thêm hợp đồng mới.
SAO LY