Nét đặc sắc riêng có ở lễ hội cầu ngư xã Nhơn Hải: Nghệ thuật múa gươm hầu thần

Lễ hội cầu ngư là lễ hội quan trọng của ngư dân xã Nhơn Hải (TP Quy Nhơn), được tổ chức vào tháng hai âm lịch hằng năm, nhằm bày tỏ tín ngưỡng dân gian với công ơn của cá Ông (tức cá voi - ngư dân gọi là thần Nam Hải), cầu quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu. Nét đặc sắc riêng có ở lễ hội này là màn múa gươm hầu thần.

Đội múa gươm cùng Ban Tế lễ thực hiện nghi lễ Nghinh thần nhập điện và rước thần về Lăng Ông Nam Hải. Ảnh: ĐOÀN NGỌC NHUẬN

Theo lời kể của các cụ cao niên ở xã Nhơn Hải, khi xưa, có một người dân địa phương tên là ông Cả Não trong một lần ra xứ Huế tiếp cận được nghệ thuật này, ông thấy hay ở lại học và về truyền cho ngư dân trong xã, góp phần làm phong phú phần lễ trong lễ hội cầu ngư.

Lễ hội cầu ngư và nghệ thuật múa gươm hầu thần ở xã Nhơn Hải được tổ chức và duy trì từ thời xa xưa cho đến năm 1976 thì bị gián đoạn. Đến năm 1992, ngư dân trong xã góp tiền xây dựng Lăng Ông Nam Hải tại vị trí mới, lễ hội được phục dựng và duy trì biểu diễn từ đó đến nay.

Đội múa gươm xã Nhơn Hải hiện có 33 người, trong đó có 2 nhân vật lồng đèn, 2 bộ hổ (phó tướng), 4 hèo (roi), 4 thanh siêu (đại đao), 20 lính cầm gươm đứng chia 2 bên quân hầu xanh và đỏ, tất cả được điều khiển bởi một Chấp sự - tổng chỉ huy, chịu việc dẫn dắt các màn múa theo hiệu lệnh trống cầm tay. Đoàn múa gươm hầu với vai trò vừa là những người bảo vệ và hộ tống, vừa là những người biểu diễn nghệ thuật cho Ông.

Chương trình múa gươm hầu thần được tổ chức vào buổi chiều, Đội Gươm theo đoàn tế lễ ra bờ biển nghinh thần nhập điện về đến Lăng Ông. Đến khuya là lễ tế Ông Nam Hải. Đội Gươm (lúc này 4 nhân vật lồng đèn và bộ Hổ sẽ được vẽ mặt) thực hiện nghi lễ hầu thần và biểu diễn. Lúc này việc biểu diễn sẽ được chuẩn bị sau khi văn tế thần được đọc xong trong lễ tế.

Để phong phú và hoành tráng, tạo điểm nhấn hơn trong lễ hội cầu ngư ở địa phương. Năm 2013, UBND xã Nhơn Hải đã thành lập thêm Đội chèo bá trạo. Việc khôi phục Đội chèo bá trạo và duy trì phát triển Đội múa gươm ở xã đã đáp ứng được sự mong đợi của người dân.

ĐOÀN NGỌC NHUẬN