Rác thải “bủa vây” nông thôn

Hiện nay, tình trạng ô nhiễm rác thải tại các vùng nông thôn trên địa bàn tỉnh đang rất nghiêm trọng. Tuy nhiên, tìm các biện pháp hữu hiệu để giải quyết triệt để vấn đề này không hề đơn giản, do người dân thiếu ý thức, kinh phí thực hiện khó khăn.

Tự mình làm khó

Tại hầu hết các vùng nông thôn, việc người dân tự “quy hoạch” nơi đổ rác là chuyện thường ngày. Những bãi rác sinh hoạt, thậm chí xác động vật lộ thiên tại các khu đất trống, ven kênh mương, đầu cầu, ven đường… ngày một nhiều, phình to theo thời gian và bốc mùi hôi thối nồng nặc. Môi trường bị ô nhiễm, ảnh hưởng đến chính cuộc sống của người dân.

Những bãi rác tự phát có mặt ở hầu hết các vùng nông thôn trong tỉnh. - Trong ảnh: Bãi rác tự phát sau lưng UBND xã Cát Hưng, Phù Cát (ảnh dưới) và dọc tỉnh lộ 640 (thuộc xã Phước Hòa, Tuy Phước - ảnh trên).

Thẳng thắn nhìn nhận, đây là nguyên nhân của việc không ít người dân chưa ý thức được tác hại của thói quen xả rác bừa bãi, cùng với suy nghĩ đổ rác ở đâu là quyền của họ. Ông Võ Thanh Hoàng, Chủ tịch UBND xã Mỹ Trinh (huyện Phù Mỹ), cho biết: “Xã Mỹ Trinh về đích nông thôn mới từ năm 2015, nhưng đến nay dịch vụ thu gom rác thải tại địa phương vẫn chưa được triển khai chỉ bởi người dân không hợp tác. Họ không đồng ý đóng phí hàng tháng, viện lý do nông thôn đất rộng nên có thể tự chôn rác ở trong vườn nhà hoặc vứt ra môi trường”. Còn ông Diệp Văn Thương, Chủ tịch UBND xã Tam Quan Bắc (huyện Hoài Nhơn) phản ảnh: “Nhiều chủ tàu nơi khác cập bến tại Cảng cá Tam Quan vứt rác tràn lan. Dù chính quyền địa phương nhiều lần nhắc nhở nhưng họ vẫn phớt lờ”.

Ngoài ra, còn có nguyên nhân khách quan khác là dịch vụ vệ sinh môi trường chưa “phủ” đến tất cả các vùng nông thôn, dẫn đến người dân mạnh ai nấy tự xử lý rác. Ông Võ Ngọc Thương, Chủ tịch UBND xã Cát Hưng, Phù Cát, tâm tư: “Vì chưa có dịch vụ thu gom rác nên hầu như bà con xử lý bằng cách dồn tất cả các loại rác vào bao tải, đợi tối mang đi vứt. Xã rất “đau đầu” chuyện này. Năm 2018, Cát Hưng sẽ về đích nông thôn mới, nhưng tiêu chí môi trường vẫn chưa đạt”.

Cho đến nay, huyện Hoài Ân là một trong những địa phương “nóng” nhất về nạn rác thải tràn lan, bao quanh khu dân cư. Bởi huyện chưa xây dựng bãi tập kết, xử lý rác thải đúng chuẩn, nên chỉ tập trung thu gom rác ở thị trấn Tăng Bạt Hổ; những xã còn lại, dù chính quyền địa phương đã tuyên truyền, vận động nhân dân chôn lấp rác trong vườn nhà, song người dân thường gom tất cả các loại rác, xác động vật đổ trực tiếp ra môi trường.

Thậm chí, ngay tại các xã đã về đích nông thôn mới (đã đạt tiêu chí môi trường) như xã Cát Tân (Phù Cát), Nhơn Lộc (TX An Nhơn), Hoài Châu (Hoài Nhơn); Phước Lộc (Tuy Phước), Mỹ Trinh (Phù Mỹ)… việc xử lý rác thải hiện cũng nan giải. Theo các địa phương, đạt được tiêu chí môi trường đã khó nhưng giữ vững được càng khó hơn. Để thu gom, xử lý, cần khoản kinh phí khá lớn, nhưng ngân sách địa phương có hạn; cũng không đủ năng lực để thu gom, xử lý rác đúng chuẩn, đảm bảo môi trường. 

Kinh phí thực hiện: Còn eo hẹp

Theo ông Nguyễn Thanh Hoàng, Trưởng ban Ban Quản lý nước sạch và vệ sinh môi trường huyện Tuy Phước, hàng năm, tổng chi cho dịch vụ vệ sinh môi trường ở địa phương luôn cao hơn tổng thu. Vì vậy, thu gom, xử lý rác thải gặp nhiều khó khăn. Phương tiện, nhân lực chưa đáp ứng được nhu cầu thu gom rác ngày một tăng cao; nhất là khó thuê được người trực tiếp thu gom rác vì lương thấp (2 - 3 triệu đồng/tháng). Đồng quan điểm, ông Phan Thanh Hùng, Hạt trưởng Hạt giao thông- công chính huyện Phù Mỹ, nói: “Tổng thu nhập của nhân viên trực tiếp thu gom rác hiện từ 2,65 triệu đến 3,4 triệu đồng/tháng, khó kiếm được người làm. Đây cũng là nguyên nhân làm công tác thu gom rác trên địa bàn huyện chưa đạt như mong muốn”.

Còn ông Nguyễn Văn Rô, Phó Trưởng phòng TN-MT huyện Hoài Ân, chia sẻ “cái khó” ở địa phương: Để thu gom rác cần có bãi tập trung, xử lý đúng chuẩn. Muốn vậy phải đầu tư xây dựng, nhưng kinh phí quá lớn nên huyện đành bó tay. Cuối tháng 3.2017, huyện sẽ đóng cửa bãi rác tạm tại khu vực Cụm công nghiệp Du Tự (thuộc thôn Du Tự, thị trấn Tăng Bạt Hổ) vì đã quá tải. Khi đó, chuyện rác thải... sẽ càng “đau đầu”, bức bách hơn nữa”. Ông Rô nói thêm: “Trước mắt, huyện tính đến phương án thu gom rác một số tuyến đường chính của thị trấn Tăng Bạt Hổ, chở tới bãi rác huyện Hoài Nhơn, Phù Mỹ xử lý, nhưng chỉ là giải pháp tạm thời. Về lâu dài, cần tỉnh hỗ trợ cho huyện xây dựng bãi tập kết, xử lý rác thải tập trung theo đúng tiêu chuẩn mới mong giải quyết nhu cầu thực tế hiện nay”.   

VĂN LỰC