Điều hòa cảm xúc
Cuộc sống hiện đại khiến người ta dễ bị quá tải cảm xúc, dẫn đến stress, nặng hơn là trầm cảm. Xin trích dẫn ý kiến của bác sĩ Lương Lễ Hoàng (Phòng tư vấn sức khỏe, nghiên cứu y dược và điều trị nội khoa, thuộc Trung tâm oxy cao áp TP Hồ Chí Minh; tác giả của nhiều ấn phẩm và bài báo về sức khỏe được nhiều người biết đến) qua một số bài viết của bác sĩ (tại website luonglehoang.com) để chúng ta hiểu rõ hơn nguyên nhân và cách điều hòa cảm xúc của mình.
Mượn cảm xúc chống stress
Nếu mỗi lần bị nặng nhẹ chỉ cần được bồi thường một đồng danh dự thì stress chắc đã kiếm được bạc... tỉ! Bằng chứng là stress hầu như phải đưa đầu chịu trận như thủ phạm khi gặp bất cứ chuyện gì không xuôi chèo mát mái.
Ảnh minh họa. Nguồn: blogtamly.com
Stress đã từ lâu là đề tài nghiên cứu hàng đầu ở khắp nơi. Nhờ stress mà không biết bao nhiêu loại thuốc được tung ra thị trường. Nhưng kẹt một nỗi là chữa hoài bằng thuốc nhưng vẫn không xong. Ngộ biến phải tùng quyền, thầy thuốc đành xoay trở với phương pháp không dùng thuốc. Ấy vậy mà hay, nhất là khi thầy thuốc hiểu ra là nội lực bao giờ cũng quý hơn ngoại viện. Sau khí công, thái cực quyền, yoga..., thầy thuốc ở Ấn Độ từ hơn hai chục năm nay đã đề xướng phương pháp cười ha hả, cười thật giòn, cười gần... bể bụng để chống stress. Tất nhiên hiệu quả vì còn gì khéo hơn mượn nội tiết tố endorphine, hoạt chất dẫn đến tâm trạng lạc quan, để trung hòa các nội tiết tố sản sinh từ tuyến thượng thận, của tuyến giáp trạng trong tình huống stress khiến nạn nhân căng đầu.
Nhưng nếu chuyện gì cũng cười thì còn đâu ý nghĩa âm dương trong cuộc đời. Các nhà nghiên cứu còn khám phá là muốn giải tỏa cho hết phẫn uất vì stress, chỉ cần can đảm khóc một trận thật to. Dĩ nhiên cũng không sai, quá đúng là khác, vì về mặt cơ chế khoa học người ta đã biết từ lâu là nội tiết tố serotonin, hoạt chất mang lại cảm giác yên bình, bao giờ cũng bội tăng sau mỗi lần nhỏ lệ, dù là khóc thương cho chính mình hay cho ai cũng thế!
Đừng để mình “hết pin”
Nếu tưởng trầm cảm xuất hiện là do chuyện gì đó ngoại lai thì lầm. Sau khi đúc kết một công trình nghiên cứu dài hạn ở Đức, người ta càng nghi vấn nhiều hơn về phản ứng sai lệch của hệ miễn dịch, qua đó cơ thể bỗng tự tổng hợp nhiều loại kháng thể méo mó về mặt cấu trúc nên không giữ được khả năng kháng bệnh như mong muốn. Các thành phần này tấn công trở lại hệ thần kinh trung ương và gây rối loạn dẫn truyền thần kinh khiến nạn nhân sau đó phải khổ thêm vì bệnh trầm cảm!
Giả thuyết này càng lúc càng đứng vững từ khi người ta phát hiện trong huyết thanh của người bệnh sự hiện diện của một số kháng thể có tác dụng gây trầm uất. Đi xa hơn, nữa các nhà nghiên cứu đã xác minh được tác dụng của các thành phần này. Chính vì chúng mà serotonin, nội tiết tố cần thiết cho giấc ngủ yên bình, bị vô hiệu hóa! Thiếu serotonin, hay nói đúng hơn, tuy có serotonin nhưng đã bị mất hoạt tính, thì gia chủ không chỉ mất ngủ mà lực lượng phòng vệ của cơ thể cũng mất khả năng nhạy bén. Chẳng những thế, serotonin đồng thời ảnh hưởng trên nhiều chức năng khác như huyết áp, hô hấp, tiêu hóa, sinh dục… Không lạ gì khi người bệnh trầm cảm nếu không cao huyết áp thì cũng hụt hơi, biếng ăn, liệt dương hay lãnh cảm. Tất cả chỉ vì cơ thể cạn sạch nguồn dự trữ năng lượng nên phản ứng sai lầm theo kiểu “thắt lưng buộc bụng” đến độ tự phong bế các nội tiết tố cần thiết cho chất lượng của cuộc sống.
Cái khó trong toàn bộ vấn đề chính là ở chỗ đa số nạn nhân của bệnh trầm cảm là người thành đạt. Đó là chưa kể đến số người biết rõ đã bệnh nhưng không đủ thành thật với chính mình! Người bệnh vì thế càng lúc càng cô đơn. Tại sao lại thế? Tại sao lại buồn sau khi gặt hái thành quả như mong muốn? Câu trả lời vẫn còn bỏ ngỏ cho các nhà nghiên cứu. Theo tôi thì lý do đơn giản hơn nhiều. Vì nghịch lý là một phần cá tính của con người.
Phát hiện và điều trị trầm cảm càng sớm càng tốt
Chưa biết mệt mỏi dẫn đến trầm cảm hay ngược lại, nhưng nếu chưa bệnh thì phải làm sao đừng bệnh, và nếu đã bệnh thì làm sao mau khỏi, vì trầm cảm và mệt mỏi đều là yếu tố khiến hết khỏe, hết đẹp. Trầm cảm vì thế cần được phát hiện càng sớm càng tốt và điều trị càng rốt ráo càng hay để chuyện nhỏ đừng xé ra to một cách oan uổng.
Không quá khó, nếu thầy thuốc chữa bệnh trầm cảm đừng quá tập trung vào dấu hiệu thực thể rồi quên từng tâm trạng cá biệt của người bệnh. Hay hơn nữa là khi thầy thuốc tầm soát nguyên nhân dẫn đến tình trạng “hết pin” của người bệnh như biện pháp phòng ngừa bệnh trầm cảm. Mặt khác, thầy thuốc mát tay là nhà điều trị biết cách mượn ngay trạng thái tâm thần của người bệnh làm tiêu chí đánh giá hiệu quả của liệu pháp.
Bác sĩ LƯƠNG LỄ HOÀNG