Thực hiện Ðề án 1002 tại Bình Ðịnh: Góp phần hạn chế rủi ro thiên tai
Thực hiện Ðề án Nâng cao nhận thức cộng đồng và Quản lý rủi ro thiên tai dựa vào cộng đồng (gọi tắt là Ðề án 1002), với nhiều hoạt động cụ thể được triển khai, góp phần giúp tỉnh ta nâng cao năng lực phòng chống thiên tai (PCTT), hạn chế rủi ro, đảm bảo an toàn cho người dân.
Xác định yếu tố dễ bị tổn thương
Bình Định là một trong những địa phương thường chịu nhiều tác động bởi thiên tai, hạn hán, mưa lũ. Tình trạng khô hạn thường xảy ra từ tháng 1-8 hàng năm; mưa lũ thường xảy ra vào tháng 9-11, có năm xảy ra mưa lũ muộn trong tháng 12, gây nhiều thiệt hại về người và tài sản của nhân dân. Đáng lo ngại là hiện có 40% nhà ở của người dân thuộc diện bán kiên cố và đơn sơ; có 36.000 người dân ở vùng nguy cơ thiên tai cao cần phải di dời đến nơi ở an toàn; trong khi nhận thức và năng lực phòng chống thiên tai của một bộ phận người dân còn hạn chế.
Diễn tập công tác phòng, chống thiên tại tại Tuy Phước. Ảnh: X.THỨC
Hệ thống giao thông, thủy lợi trên địa bàn tỉnh cũng rất dễ bị tổn thương bởi thiên tai. Mùa mưa lũ, các tuyến đường từ thị trấn Bồng Sơn (Hoài Nhơn) - An Lão; Bồng Sơn - Hoài Hương; Đập Đá - Nhơn Hạnh; Tuy Phước - Gò Bồi - Cát Chánh; Nhơn Hội - Tam Quan... thường bị ngập sâu trong nước, hư hỏng nặng. Trên địa bàn tỉnh còn 40 hồ chứa nước không đảm bảo an toàn trong mùa mưa, có thể xảy ra sự cố uy hiếp hàng chục ngàn dân ở vùng hạ lưu. Hệ thống đê sông, đê biển và kênh mương thủy lợi cũng không đảm bảo an toàn khi có mưa lũ lớn. Toàn tỉnh có 2.944 km kênh mương, trong đó có đến 70% là kênh đất thường bị mưa lũ làm vỡ đứt, sạt lở.
Hoạt động khai thác thủy sản trên biển của ngư dân cũng dễ bị tổn thương khi áp thấp nhiệt đới, giông bão xảy ra. Cơ sở hạ tầng các khu neo đậu tàu thuyền tránh trú bão cũng chưa đáp ứng yêu cầu, nhiều cảng cá gắn với khu neo đậu tàu thuyền bị bồi lấp, luồng ra vào chật hẹp...
Nâng cao năng lực PCTT
Trên cơ sở xác định các yếu tố dễ bị tổn thương, tỉnh ta đã xây dựng và triển khai Đề án 1002 gồm 2 hợp phần: Dự án Quản lý thiên tai (DA QLTT) dựa vào cộng đồng (WB5, do Ngân hàng Thế giới tài trợ) và Nâng cao năng lực phòng chống thiên tai. Hiện có 4 xã hưởng lợi từ DA QLTT, gồm Nhơn Phúc, Nhơn Hậu, Nhơn An (TX An Nhơn) và xã Phước Lộc (huyện Tuy Phước). Các xã này đều nằm trong vùng chịu ảnh hưởng nặng nề về thiên tai, lũ lụt.
Theo Quyết định số 947/QÐ-UBND ngày 25.3.2016 của UBND tỉnh, kinh phí DA QLTT là hơn 37 tỉ đồng, trong đó hợp phần 3 QLTT dựa vào cộng đồng được chia làm 2 giai đoạn đầu tư, với tổng vốn gần 18,7 tỉ đồng, gồm đầu tư xây dựng nhà tránh trú bão, mua sắm trang thiết bị cứu hộ cứu nạn, chi phí xây lắp công trình quy mô nhỏ, đào tạo nhóm hỗ trợ kỹ thuật, tổ chức diễn tập... Hợp phần 4 gồm nâng cấp kè chống xói lở bờ sông Côn thuộc Tuy Phước và An Nhơn; sửa chữa nâng cấp hồ Núi Một với tổng kinh phí gần 18,4 tỉ đồng, trong đó vốn DA trên 16,4 tỉ đồng, còn lại là vốn đối ứng.
Theo ông Đặng Công Chính, Phó Trưởng Ban quản lý DA QLTT tỉnh, đến nay các địa phương nằm trong DA đều đã hoàn chỉnh cơ chế, chính sách về quản lý rủi ro thiên tai dựa vào cộng đồng xuyên suốt từ huyện, thị xã xuống cơ sở, và đã tập huấn nâng cao năng lực cho các cấp trực tiếp làm công tác phòng, chống và giảm nhẹ thiên tai. Tất cả các thôn ở những vùng có nguy cơ cao xảy ra thiên tai đều xây dựng được kế hoạch phòng tránh, có hệ thống thông tin liên lạc và xây dựng lực lượng nòng cốt có chuyên môn, nghiệp vụ về giảm nhẹ thiên tai.
DA cũng hỗ trợ 4 địa phương nói trên xây dựng 7 nhà tránh trú bão (vừa đưa vào sử dụng trong năm nay). Các đoạn đường tràn ngập sâu, nước lũ chảy xiết, đã được DA đầu tư lắp đặt biển cảnh báo nguy hiểm. Đồng thời, đã phát hàng ngàn tờ rơi hướng dẫn phòng, tránh thiên tai và khắc phục hậu quả sau thiên tai; cũng như cung cấp đầy đủ các thiết bị cứu hộ như áo phao, nhà bạt, ghe, sõng, loa cầm tay... nhằm tăng cường năng lực ứng phó thiên tai cho các địa phương.
Ông Thái Văn Thuận, Chủ tịch UBND xã Phước Lộc, bày tỏ: DA QLTT đã giúp xã nâng cao năng lực phòng tránh. Cụ thể, 2 thôn Vĩnh Huy và Phú Mỹ 1 vào mùa lũ thường bị ngập sâu kéo dài, gây nhiều thiệt hại. Hiện nay, người dân an tâm hơn vì được DA trang bị kiến thức chủ động phòng tránh; nhà tránh bão an toàn cũng đã được xây dựng và vừa đưa vào sử dụng. Xã cùng Ban nhân dân các thôn xây dựng bản đồ ngập lụt, vùng nhạy cảm dễ bị tổn thương để chủ động đề ra kế hoạch ứng phó, cứu hộ, di dời, ứng cứu kịp thời khi thiên tai xảy ra nhằm giảm thiểu thiệt hại.
Ở xã Nhơn Phúc, cứ đến mùa lũ, nước sông Côn dâng cao khiến người dân nơm nớp lo sợ. Nay DA QLTT đã hỗ trợ xây dựng 2 nhà tránh bão tại 2 thôn Thắng Công và Phụ Ngọc, phần nào giải tỏa bớt nỗi lo cho người dân. Ông Dương Thanh Cường, Phó Chủ tịch UBND xã Nhơn Phúc, bộc bạch: Bây giờ, chúng tôi rất an tâm khi sơ tán dân tránh bão, lũ vì đã có nhà tránh bão. Hơn nữa, DA còn tập huấn, trang bị kiến thức, cung cấp trang thiết bị sơ tán dân, phòng chống thiên tai một cách hiệu quả, thiết thực.
Ông Giả Văn Thọ, Chủ tịch UBND xã Nhơn Hậu, cho biết: DA vừa tổ chức diễn tập tìm kiếm cứu nạn trên địa bàn xã. Việc diễn tập rất bổ ích, giúp địa phương chủ động trong việc điều động nhân lực, phương tiện ứng cứu, sơ tán dân và hộ đê theo phương châm “4 tại chỗ”.
Ðề án “Nâng cao nhận thức cộng đồng và Quản lý rủi ro thiên tai dựa vào cộng đồng” (gọi là Ðề án 1002) được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1002/QÐ-TTg ngày 13.7.2009. Mục tiêu chung của Ðề án 1002 là nâng cao nhận thức cộng đồng và tổ chức có hiệu quả mô hình quản lý rủi ro thiên tai dựa vào cộng đồng cho các cấp, các ngành, đặc biệt là chính quyền và người dân ở các làng, xã, nhằm giảm đến mức thấp nhất thiệt hại về người và tài sản, hạn chế sự phá hoại tài nguyên thiên nhiên, môi trường và di sản văn hóa do thiên tai gây ra tại Bình Ðịnh góp phần bảo đảm sự phát triển bền vững của đất nước, bảo đảm quốc phòng, an ninh.
TIẾN SỸ