Ðảm bảo an toàn thực phẩm: Chú trọng từ “đầu nguồn”!
Bình Ðịnh là điểm dừng chân cuối cùng trong số 21 tỉnh, thành thuộc địa bàn giám sát của Ðoàn giám sát của Quốc hội về việc thực hiện chính sách, pháp luật về an toàn thực phẩm (ATTP) giai đoạn 2011-2016. Nhiều vấn đề liên quan đã được “mổ xẻ”, hướng đến giảm thiểu nguy cơ mất vệ sinh ATTP.
Ngày 9.3, dấu ấn đầu tiên của Đoàn giám sát tối cao của Quốc hội là bắt đầu làm việc từ… 2 giờ sáng. Đoàn kiểm tra thực tế tại 2 cơ sở giết mổ gia súc ở phường Trần Quang Diệu (TP Quy Nhơn), sau đó là các cơ sở chăn nuôi, sản xuất, kinh doanh thực phẩm ở các huyện: Vân Canh, Tuy Phước và TX An Nhơn. Sau khi kiểm tra thực tế, Đoàn giám sát đã có buổi làm việc với lãnh đạo tỉnh và các sở, ngành liên quan.
Đoàn thanh tra liên ngành tỉnh về vệ sinh ATTP kiểm tra tại một cơ sở kinh doanh thực phẩm ở TP Quy Nhơn. Ảnh: N.V.TRANG
Còn nhiều lỗ hổng
Thông tin tại buổi làm việc cho biết, trong giai đoạn 2011-2016, ngân sách tỉnh đã dành gần 4,7 tỉ đồng cho công tác quản lý ATTP. Theo ông Phan Xuân Dũng - Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học - Công nghệ và Môi trường của Quốc hội - đây chính là sự quan tâm cụ thể của lãnh đạo tỉnh đối với công tác đảm bảo ATTP. Sự quan tâm ấy đã đem lại nhiều kết quả đáng chú ý. Đơn cử, tình hình ngộ độc thực phẩm và các bệnh truyền qua thực phẩm đã được kiểm soát tốt. Từ năm 2011 đến năm 2014 chỉ xảy ra 7 vụ ngộ độc thực phẩm; trong 2 năm 2015 và 2016 không xảy ra vụ nào.
“Lần giám sát này cho chúng tôi rất nhiều bài học. Tình hình mất ATTP trên địa bàn vẫn rất phức tạp, quy mô của các cơ sở sản xuất, chế biến, kinh doanh thực phẩm rất nhỏ lẻ. Càng nhỏ lẻ thì nguy cơ mất vệ sinh ATTP càng cao, trong khi lực lượng chức năng còn mỏng”.
Chủ tịch UBND tỉnh HỒ QUỐC DŨNG
Tuy nhiên, vẫn còn đó nhiều lỗ hổng trong quá trình thực thi chính sách, pháp luật về ATTP. Trong giai đoạn này, có 7.728 cơ sở thực phẩm bị phát hiện có vi phạm, nhưng chỉ phạt tiền 733 cơ sở (tỉ lệ 9,5%) với tổng số tiền phạt hơn 1,6 tỉ đồng. Theo Ủy viên thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội Hoàng Quang Hàm, tỉ lệ cơ sở vi phạm bị phạt tiền và mức phạt đều thấp, chưa đủ sức răn đe.
Thêm một con số đáng chú ý, đến năm 2016, toàn tỉnh mới có 1.778 cơ sở được cấp Giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện ATTP; trong đó ngành Y tế cấp cho 1.414 cơ sở, ngành Công Thương và NN&PTNT chỉ vỏn vẹn 364 cơ sở. Giám đốc Sở Y tế Lê Quang Hùng nêu rõ: tỉ lệ cơ sở được cấp Giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện ATTP do tuyến huyện quản lý (thuộc nhóm hàng do ngành NN&PTNT và Công Thương quản lý) đạt thấp; tình trạng thiếu cán bộ chuyên trách tại tuyến huyện ảnh hưởng rất lớn đến hoạt động này; tuyến xã, phường hầu như “đứng ngoài cuộc”.
Từ thực tiễn kiểm tra tại các cơ sở giết mổ gia súc, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học - Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Phùng Đức Tiến bày tỏ lo ngại về nguy cơ mất ATTP, khi nguồn nước sử dụng không được kiểm định, đánh giá. “Tham gia giết mổ là những người ở trần trùng trục, không mang găng tay, không được khám sức khỏe định kỳ. Hoạt động giết mổ hoàn toàn thủ công, diễn ra trên sàn”, ông Tiến lo lắng.
Cần nhân rộng các mô hình tốt
Một trong những thông tin mà các thành viên Đoàn giám sát rất quan tâm là Bình Định đã trở thành trung tâm chăn nuôi lớn của cả nước, “có nhiều điển hình cả nước phải học tập”, như trại heo của Công ty TNHH TM&DV Thành Phú (huyện Vân Canh), Công ty TNHH Giống gia cầm Minh Dư (huyện Tuy Phước)... “94 cơ sở chăn nuôi lớn là một con số ấn tượng. Tuy nhiên, quy mô chăn nuôi càng lớn thì áp lực lên công tác vệ sinh ATTP càng cao. Như kiểm soát nguồn giống, thức ăn chăn nuôi, nguồn thuốc thú y…”, ông Phan Xuân Dũng nhấn mạnh.
Trên cơ sở kiểm tra thực tế cũng như ý kiến của cán bộ trung ương và tỉnh, ông Dũng cho rằng, Bình Định nên quan tâm đến việc nhân rộng các mô hình chăn nuôi, trồng trọt theo hướng xanh, sạch, đảm bảo nguồn thực phẩm an toàn ngay từ đầu nguồn cung cấp. Chẳng hạn, mô hình xử lý môi trường khép kín của trại heo Thành Phú, mô hình trồng rau an toàn ở Tây Sơn và Tuy Phước… Đồng thời, triển khai đúng tiến độ khu giết mổ gia súc tập trung; chú trọng hơn nữa đến công tác tuyên truyền, hướng người dân đến hành vi đúng khi sử dụng thực phẩm.
Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Quốc Doanh cũng nhấn mạnh đến việc quy hoạch cụ thể và mở rộng các vùng rau an toàn. “Bình Định phải chú ý làm ngay, không chỉ cho người dân trong tỉnh mà còn phục vụ tốt khách du lịch đến ngày càng nhiều. Sắp tới, chúng tôi sẽ giới thiệu cho các doanh nghiệp Nhật Bản đầu tư vào lĩnh vực này”, ông Doanh cho hay.
Chủ tịch UBND tỉnh Hồ Quốc Dũng cho biết, lãnh đạo tỉnh và các ngành liên quan rất quan tâm đến các giải pháp cấp bách lẫn lâu dài trong đảm bảo ATTP, đặc biệt là xây dựng khu giết mổ gia súc tập trung. Chủ tịch cũng bày tỏ, vẫn còn một số bất cập trong các chính sách trên lĩnh vực này, mong muốn có sự phân cấp quản lý cụ thể từ Trung ương đến địa phương.
NGUYỄN VĂN TRANG