Hoạt động khai thác, mở đường vận chuyển gỗ rừng trồng: Vi phạm nhiều, xử lý chưa đủ mạnh

Gần đây, việc tự ý mở đường ở các khu rừng trồng để dễ dàng trong việc khai thác, vận chuyển gỗ tại các địa phương trong tỉnh đã gây ra tình trạng sạt lở đất, đá, tác động tiêu cực đến môi trường sinh thái. Ðáng tiếc, việc kiểm tra, xử lý lại chưa được ngành chức năng và các cấp chính quyền quan tâm đúng mức.

Tình hình vi phạm các thủ tục về điều kiện khai thác, vận chuyển gỗ rừng trồng tại nhiều địa phương trong tỉnh diễn ra khá phổ biến. - Trong ảnh: Khai thác gỗ keo ở xã Canh Thuận (Vân Canh).

Vi phạm nhiều, phát hiện ít

Theo Chi cục Kiểm lâm (thuộc Sở NN&PTNT), quá trình khai thác gỗ rừng trồng của các công ty lâm nghiệp, các ban quản lý rừng thực hiện bài bản; thì ngược lại, hộ gia đình thường tự phát, không có kế hoạch; thường vi phạm các thủ tục về điều kiện khai thác, vận chuyển gỗ.

Tại huyện Hoài Ân, từ đầu năm 2017 đến nay, kiểm lâm huyện đã phát hiện, ngăn chặn, lập biên bản, phạt tiền 12 triệu đồng đối với 16 trường hợp vận chuyển gỗ keo không rõ nguồn gốc, vi phạm thủ tục hành chính trong khai thác, vận chuyển lâm sản. Tuy vậy, con số này vẫn rất ít so với thực tế. Ông Phạm Lộc, Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm huyện Hoài Ân, cho biết: Người trồng rừng khi khai thác gỗ thường “quên” lập các thủ tục hồ sơ có liên quan để báo cáo chính quyền cấp xã theo dõi, giám sát. Chính quyền địa phương cũng chưa quan tâm đến việc này. Việc khai thác rừng trồng chủ yếu là do chủ rừng và lái buôn gỗ tự thỏa thuận. Chính việc này tạo kẽ hở cho các đối tượng khai thác, vận chuyển lâm sản trái phép.

Tại huyện Vân Canh, rất ít chủ rừng là hộ gia đình báo cáo với chính quyền địa phương việc khai thác rừng trồng. Việc phát hiện, xử lý các hành vi vi phạm khai thác rừng trồng trên địa bàn cũng chưa có. Hiện tượng khai thác “chui” gỗ rừng trồng đang có chiều hướng gia tăng. 

Theo ông Lơ O Hòa, Chủ tịch UBND xã Canh Thuận, từ năm 2017 đến nay, chưa có cá nhân nào lập hồ sơ xin khai thác rừng gửi lên UBND xã. Chính quyền địa phương cũng chưa xử lý trường hợp nào khai thác rừng gỗ trồng mà không khai báo. Ồng Hòa giải thích: “Chỉ thị số 18/CT-UBND ngày 7.9.2016 của Chủ tịch UBND tỉnh nâng cao hiệu quả công tác bảo vệ rừng, ngăn chặn triệt để tình trạng phá rừng, lấn chiếm đất lâm nghiệp trái pháp luật quy định, diện tích cây trồng trước năm 2014 và những diện tích cây trồng đã thành rừng trên diện tích phá rừng, lấn chiếm đất trái phép do Ban Quản lý rừng phòng hộ và các chủ rừng quản lý thì tổ chức quản lý, khoanh nuôi bảo vệ và khai thác theo quy định. Trong khi, đa phần đất trồng cây lâm nghiệp ở địa phương do người dân lấn chiếm trái phép; vì vậy, người khai thác không đến làm hồ sơ vì sợ xử lý”.

Theo ông Phạm Văn Lộc, Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm huyện Vân Canh, các trường hợp khai thác chui thường chọn lúc ngoài giờ hành chính, sẩm tối hoặc sáng sớm để tránh lực lượng kiểm lâm. Tuy nhiên, do các địa phương hiện chưa xử lý triệt để việc người dân lấn chiếm đất, phá rừng để trồng keo, bạch đàn, nên cho dù phát hiện họ khai thác, vận chuyển gỗ rừng trồng trái phép thì kiểm lâm cũng rất khó xác định tính hợp pháp về nguồn gốc đất, cây lâm nghiệp gắn liền trên đất để có hướng xử lý.

Mở đường, gây sạt lở, xói mòn đất

Việc người dân tự khai thác gỗ rừng trồng không làm hồ sơ thủ tục đăng ký khai thác theo quy định kéo theo nhiều hệ lụy. Đáng lo ngại nhất là tình trạng tự ý mở đường lên núi để vận chuyển gỗ gây ra hiện tượng sạt lở, xói mòn đất.

Một cán bộ kiểm lâm huyện Vĩnh Thạnh nhận xét: “Cây keo bây giờ không chỉ được trồng ở đồi thấp mà còn “liên thông” lên các núi cao. Đến kỳ thu hoạch, công việc đầu tiên là các chủ hộ, chủ dự án trồng keo thuê xe lên mở đường, hình thành những con đường ngang dọc trên núi. Trời mưa, nước theo những con đường này tuôn xuống cùng với đất đá. Nước đổ về các sông, suối vì thế cũng nhanh, mạnh hơn, gây lũ lớn ở vùng hạ du”.

Về việc này, ông Nguyễn Thế Dũng, Phó Chi cục trưởng phụ trách Chi cục Kiểm lâm, đánh giá: “Tình trạng xẻ ngang, xẻ dọc núi mở đường vận chuyển lâm sản đang có chiều hướng phức tạp, gây xói mòn, sạt lở đất. Điều này rất nguy hại, bởi mưa lớn xảy ra, nước từ đỉnh núi theo các con đường chảy dồn xuống hạ du với lưu lượng lớn khiến mực nước lên nhanh, gây ngập úng; thậm chí, sinh ra lũ ống, lũ quét. Cái khó là hiện nay chưa có văn bản, quy định nào cấm các hộ trồng rừng mở đường để vận chuyển lâm sản trong khu vực họ có đầy đủ giấy tờ. Nếu là khai thác “chui”, xử lý cũng gặp không ít khó khăn, vì lực lượng kiểm lâm mỏng, địa bàn rộng, trong khi các đối tượng hoạt động tinh vi, liều lĩnh”.

Ông Phạm Lộc, Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm huyện Hoài Ân, cho biết dù Hạt thường xuyên yêu cầu các xã thông báo cho những hộ dân, tổ chức khai thác rừng keo không được mở đường tràn lan, chia cắt đồi núi làm ảnh hưởng đến môi trường, thậm chí là xử phạt, nhưng vẫn chưa đủ sức răn đe. Ông Lộc nói: “Từ cuối năm 2016 đến nay, kiểm lâm huyện cùng chính quyền các xã đã lập biên bản, xử phạt 7 trường hợp đưa phương tiện cơ giới vào mở đường vận chuyển lâm sản trái phép. Tuy nhiên, mỗi trường hợp vi phạm chỉ xử phạt 1-1,5 triệu đồng nên xem ra chưa đủ tính răn đe”.

Về giải pháp hạn chế người dân tự mở đường vận chuyển lâm sản trên đồi, núi, ông Nguyễn Thế Dũng cho biết: “Hiện nay, tôi đã chỉ đạo các Hạt Kiểm lâm yêu cầu lực lượng, cán bộ bảo vệ rừng tăng cường kiểm tra nguồn gốc gỗ rừng trồng của các tổ chức, cá nhân, hộ gia đình, cá nhân khai thác. Đưa trái phép vào rừng các phương tiện, công cụ cơ giới đào bới, san ủi, mở đường hoặc có các hành vi khác gây thiệt hại đến rừng mà không được phép của cơ quan có thẩm quyền; hoặc nếu được phép nhưng không thực hiện đúng quy định thì lực lượng kiểm lâm kiên quyết xử lý theo quy định pháp luật”.

TRỌNG LỢI