Ðáp ứng 2 tiêu chí về văn hóa trong xây dựng nông thôn mới:

Nỗ lực vượt khó

Trong bộ 19 tiêu chí quốc gia về xây dựng nông thôn mới (NTM) có hai tiêu chí (6 và 16) về xây dựng cơ sở vật chất văn hóa và làng văn hóa đạt chuẩn theo quy định của Bộ VH-TT&DL. Việc đáp ứng 2 tiêu chí này đang là thách thức lớn đối với các địa phương.

Chỉ có 1/122 xã NTM đạt tiêu chí 6

Tiêu chí này quy định xã NTM phải có nhà văn hóa (NVH) và khu thể thao (KTT) xã đạt chuẩn và 100% thôn có NVH đạt chuẩn. Thống kê của Văn phòng Điều phối xây dựng NTM tỉnh, trong số 122 xã triển khai thực hiện xây dựng NTM ở tỉnh ta chỉ duy nhất xã Tam Quan Bắc (huyện Hoài Nhơn) đáp ứng được tiêu chí 6 về cơ sở vật chất văn hóa.

Tam Quan Bắc vốn sẵn có một khu văn hóa - thể thao nằm ở thôn Tân Thành 1, cùng nền tảng phong trào văn hóa văn nghệ, thể dục thể thao sôi động. Trên cơ sở đó, chính quyền và nhân dân xã đã đầu tư mở rộng diện tích sân vận động, xây thêm 1 sân bóng đá, nâng cấp hội trường đủ chuẩn, mua sắm một số phương tiện, trang thiết bị phục vụ… nhằm chuẩn hóa theo quy định. Tam Quan Bắc là xã duy nhất trong tỉnh đạt được cả 2 tiêu chí về văn hóa, nhưng lại nằm trong số 58 xã hoàn thành xây dựng NTM sau năm 2020.

Hoàn thành và đưa vào sử dụng khoảng 1 tháng nay, NVH và KTT thôn Lai Nghi (xã Bình Nghi, huyện Tây Sơn) thu hút đông đảo thanh niên địa phương đến chơi thể thao mỗi ngày.

Trong 2 tiêu chí về văn hóa, việc đáp ứng tiêu chí 6 là khó hơn cả. Theo Thông tư số 12/2010/TT-BVHTTDL quy định mẫu về tổ chức, hoạt động và tiêu chí của Trung tâm Văn hóa - Thể thao xã, cơ sở vật chất văn hóa xã NTM phải hội đủ các điều kiện: diện tích quy hoạch từ 2.000m² trở lên (không bao gồm sân vận động), NVH đa năng, hội trường (200 chỗ ngồi trở lên), trang thiết bị, dụng cụ thể thao, công trình phụ trợ, thu hút cán bộ quản lý có trình độ trung cấp văn hóa nghệ thuật trở lên, cán bộ nghiệp vụ có chuyên môn về VH-TT… Đối với NVH thôn phải có diện tích từ 500m² trở lên, thu hút 50% dân số đến sinh hoạt văn hóa văn nghệ, có hội trường (tối thiểu 100 chỗ ngồi) cùng trang thiết bị, phương tiện hoạt động, tủ sách - tranh ảnh tuyên truyền, một số nhạc cụ đơn giản…; KTT tối thiểu là 2.000m², có sân tập và dụng cụ thể thao đơn giản, thu hút 25% dân số đến tập luyện thường xuyên…

Đối chiếu với hiện trạng cơ sở vật chất văn hóa tuyến cơ sở ở tỉnh ta, đáp ứng tiêu chí 6 đang là vấn đề “đau đầu”. Theo thống kê từ Sở VH-TT&DL, toàn tỉnh hiện có 69/159 xã, phường, thị trấn có NVH; ở cấp thôn, khu phố có 432 NVH, 784 trụ sở thôn. Song điều kiện để đảm bảo hoạt động hiệu quả, thường xuyên của các thiết chế này cho nhu cầu sinh hoạt của người dân chưa thật sự đáp ứng. “Các thiết chế NVH cấp xã, thôn, khu phố, làng chưa được đầu tư thích đáng, việc tổ chức, quản lý cũng chưa hiệu quả, các hoạt động văn hóa - thể thao diễn ra chưa thường xuyên, chủ yếu phục vụ nhiệm vụ chính trị. Trong tỉnh cũng như cả nước nói chung, rất ít nơi có trung tâm văn hóa - thể thao xã, NVH, KTT thôn đạt chuẩn”, ông Nguyễn Văn Ngọc, Phó Trưởng phòng Xây dựng nếp sống văn hóa và gia đình, Sở VH-TT&DL, cho biết.

Xã điểm phấn đấu về đích

Ở tiêu chí 16 (có từ 70% trở lên số thôn đạt tiêu chuẩn làng văn hóa theo quy định của Bộ VH-TT&DL), đến nay tỉnh ta đã có 46/122 xã xây dựng NTM đáp ứng. Lộ trình thực hiện tiêu chí 6 cũng đang được các địa phương tích cực triển khai, khẩn trương nhất là ở 4 xã điểm của tỉnh.

Tại Bình Nghi (huyện Tây Sơn), tiêu chí 16 xã này đã đạt được, tiêu chí 6 cũng đang dần đáp ứng. Phó Chủ tịch UBND xã Văn Ngọc Quế cho biết: “7/7 thôn của Bình Nghi đều có NVH; trong đó NVH thôn 3 và 4 đã có trước đây, trong kế hoạch đến cuối năm 2013 sẽ đầu tư, nâng cấp để đạt chuẩn, NVH các thôn 1, 2, Thủ Thiện Thượng và Thủ Thiện Hạ được xây mới từ năm 2011 đến nay theo tiêu chuẩn quy định từ nguồn vốn hỗ trợ của cấp trên và ngân sách xã. Xã đã bố trí quỹ đất 10.000m² để xây dựng sân vận động, 3.000m² xây dựng NVH đa năng và khu văn hóa - thể thao xã. Các công trình này đang trong giai đoạn thẩm định thiết kế và dự kiến hoàn thành vào cuối năm nay”.

Trong khi đó, tại Hoài Hương (huyện Hoài Nhơn), việc thực hiện hai tiêu chí về văn hóa cũng đang được tăng tốc. Được biết, từ năm 2011 Hoài Hương đã đạt tiêu chí 16, đến năm 2012 xã “vuột” mất tiêu chí này vì vi phạm sinh con thứ 3. Hiện tại xã có 6/11 thôn đạt thôn văn hóa, 11/11 thôn có NVH. Điểm đáng ghi nhận ở Hoài Hương là công tác xã hội hóa, huy động sức dân đóng góp, xây dựng các NVH thôn được thực hiện rất hiệu quả. Chủ tịch UBND xã Hoài Hương Trần Tấn Thuận cho biết: “Cùng với 8 trụ sở thôn (nay là NVH thôn) đã có từ năm 2010 trở về trước, Hoài Hương đã xây dựng thêm 3 NVH với quy mô khang trang, có đủ phương tiện hoạt động. Đại đa số cán bộ quản lý tại các NVH thôn đáp ứng tiêu chuẩn theo quy định. Đến nay, chỉ còn KTT thôn Thạnh Xuân Bắc là chưa đáp ứng diện tích, xã đang tích cực tìm địa điểm phù hợp để chuẩn hóa”. Bên cạnh đó, cơ sở vật chất văn hóa cấp xã đang trong giai đoạn chờ thẩm định thiết kế, địa điểm xây dựng nằm trên địa bàn thôn Nhuận An Đông.

“Hoài Hương là địa phương mạnh về văn nghệ quần chúng, thể thao phong trào, khi đã xây dựng được các cơ sở vật chất văn hóa thì việc thu hút nhân dân đến sinh hoạt theo tỉ lệ mà Bộ VH-TT&DL quy định không quá khó khăn”, ông Thuận nhấn mạnh.

SAO LY