Nhân ngày Công tác xã hội Việt Nam (25.3): Ðưa nghề của lòng nhân ái phát triển
Gần đây, tỉnh ta chú trọng đào tạo và phát triển nghề công tác xã hội (CTXH). Trong bước đầu hình thành và chuyển mình theo hướng chuyên nghiệp, việc đào tạo nhân lực cho lĩnh vực này vẫn còn không ít khó khăn.
CTXH là hoạt động khoa học và mang tính chuyên nghiệp, được thực hiện theo các nguyên tắc và phương pháp riêng nhằm hỗ trợ các cá nhân, gia đình, nhóm xã hội và cộng đồng dân cư giải quyết các vấn đề của họ. Tại nhiều nước trên thế giới, CTXH được xem là nhân tố cho sự phát triển của xã hội và được chú trọng đào tạo nguồn nhân lực từ hàng trăm năm qua. Ngày 15.9.2016, Chính phủ quyết định lấy ngày 25.3 hàng năm là ngày CTXH Việt Nam với mục đích tôn vinh giá trị cao quý, ý nghĩa nhân văn của nghề CTXH; phát huy truyền thống “Lá lành đùm lá rách”, thương yêu, tương trợ lẫn nhau.
CTXH vẫn là một nghề mới, có phần lạ lẫm trong nhận thức của chính quyền cơ sở và người dân.
- Trong ảnh: Nhân viên Trung tâm CTXH và BTXH tỉnh chăm sóc, hỗ trợ đối tượng yếu thế.
Đào tạo và nhân rộng
Sau 6 năm triển khai Đề án phát triển nghề CTXH tỉnh giai đoạn 2010-2020, đến nay, ở tỉnh ta, 159/159 xã, phường, thị trấn đều đã có cộng tác viên CTXH. Phần lớn cộng tác viên CTXH thực hiện nhiệm vụ thiết lập hồ sơ hưởng trợ cấp xã hội, theo dõi tình hình tăng giảm đối tượng, thực hiện chi trả trợ giúp cho khoảng 72.671 đối tượng tại cộng đồng. Sở LĐ-TB&XH phối hợp Trường Trung cấp nghề Hoài Nhơn tổ chức đào tạo trình độ Trung cấp nghề cho 218 học viên; thường xuyên tập huấn, bồi dưỡng nâng cao năng lực, trình độ cho đội ngũ cán bộ nhân viên CTXH.
* Gắn bó với vị trí cộng tác viên CTXH phường từ tháng 11.2014, chị Nguyễn Thị Ngọc Nhân (24 tuổi, phường Nhơn Phú, TP Quy Nhơn) nhận thấy đây là một công việc hết sức vất vả. Ðể có thể gắn bó và sâu sát 660 đối tượng thuộc diện bảo trợ xã hội, Nhân thường phải đi thực tế nhiều. Ðến thời điểm hiện tại, chị nắm chắc khoảng 40% địa chỉ đối tượng do mình quản lý, hỗ trợ. Theo Nhân, trợ cấp hơn 900 ngàn đồng/tháng là thấp. Phần chị, do chưa lập gia đình, lại có thêm một khoản hoa hồng từ việc bán BHYT nên vẫn cố gắng bám trụ với công việc.
* Em Võ Thạch Tùng (18 tuổi, quê ở xã Cát Hanh, huyện Phù Cát) là người khuyết tật vận động. Vì gia đình quá khó khăn, mẹ Tùng đã xin cho em vào Trung tâm BTXH và CTXH tỉnh. Ở Trung tâm, không chỉ có cuộc sống ổn định hơn, Tùng còn được hỗ trợ phát triển năng lực. Các nhân viên đã phát hiện ra vài năng khiếu của Tùng. Em được học organ, học vẽ, đánh cờ. Nhiều năm liền, Tùng đã mang về giải Nhất trong các tiết mục đàn tại Ngày hội dành cho trẻ khuyết tật được tổ chức tại tỉnh Khánh Hòa. Tùng bộc bạch: “Em rất biết ơn những hỗ trợ của các cô, chú, bác tại Trung tâm”.
Năm 2016, tỉnh ta thành lập Trung tâm CTXH trên cơ sở bổ sung thêm chức năng cung cấp dịch vụ CTXH vào Trung tâm BTXH tỉnh. “Đến thời điểm hiện tại, Trung tâm đã kiện toàn nhân lực và bổ sung thêm 2 phòng chuyên môn mới: CTXH phát triển cộng đồng và Tư vấn trợ giúp. Theo đó, sẽ cung cấp dịch vụ: tư vấn chính sách trợ giúp xã hội; phối hợp với các cơ quan liên quan để bảo vệ đối tượng, hỗ trợ đối tượng; tiếp nhận, tìm kiếm, sắp xếp các hình thức chăm sóc phù hợp”, ông Nguyễn Quỳnh, Giám đốc Trung tâm CTXH và BTXH tỉnh cho biết.
Từ năm 2005, Bộ GD&ĐT cho phép Trường Đại học Quy Nhơn mở mã ngành đào tạo chuyên ngành CTXH. Tính đến năm 2016, Khoa Tâm lý - Giáo dục và CTXH đã tuyển sinh được 11 khóa với trên 700 sinh viên; trong đó, đã có hơn 300 sinh viên tốt nghiệp. Sau khi tốt nghiệp, các cử nhân CTXH có cơ hội việc làm trong các lĩnh vực: lao động, xã hội, gia đình, trẻ em, y tế, giáo dục, tư pháp, tòa án... tại các trung tâm BTXH, hội đoàn thể hoặc các tổ chức phi chính phủ đang thực hiện những dự án phát triển cộng đồng.
Theo bà Phan Thị Kim Dung, Trưởng Bộ môn CTXH (Khoa Tâm lý - Giáo dục và CTXH, Đại học Quy Nhơn), trong thời gian đào tạo, sinh viên thực hành tiếp cận đối tượng và đề ra giải pháp hỗ trợ giúp đối tượng cải thiện, phục hồi chức năng hoặc phát triển năng lực. “Những năm qua, sinh viên đã thực hiện một số hoạt động ý nghĩa như: kêu gọi nguồn lực để hỗ trợ mổ mắt cho người cao tuổi neo đơn; thăm và giúp đỡ bệnh nhân chạy thận tại BVĐK tỉnh; tiếp cận và khảo sát đời sống bà con ở khu tái định cư nghèo, các khu ô nhiễm nặng trên địa bàn TP Quy Nhơn”, bà Dung cho biết thêm.
Nhiều thách thức
“Nhiều người hay nhầm lẫn CTXH là làm từ thiện. Cùng chung mục đích là hỗ trợ người yếu thế, song làm từ thiện là hoạt động tự phát, nghiêng về trao “con cá”. CTXH trao “cần câu” và “cần câu” này phải dựa vào nghiên cứu, khảo sát nhất định. Làm từ thiện chủ yếu bằng tình thương, còn CTXH đòi hỏi phải có kỹ năng, liệu trình phù hợp và đạo đức nghề nghiệp”.
Bà PHAN THỊ KIM DUNG, Trưởng Bộ môn CTXH (Khoa Tâm lý - Giáo dục và CTXH, Trường Đại học Quy Nhơn).
“Trước hết là thách thức về mặt nhận thức. Chính quyền cơ sở, cộng đồng chưa hiểu hoặc nhận dạng được nghề CTXH nên chưa có những hỗ trợ thích hợp cho nhân viên CTXH cơ sở. Thêm vào đó, đội ngũ nhân viên CTXH, cộng tác viên CTXH trên địa bàn tỉnh còn rất mới, chưa có đủ kinh nghiệm, lại thêm thu nhập thấp (mức phụ cấp hàng tháng bằng 0,8 mức lương tối thiểu) nên thường xuyên chuyển việc, biến động; dẫn đến việc theo dõi, hỗ trợ đối tượng đạt hiệu quả chưa cao”, ông Phan Đình Hòa, Phó Giám đốc Sở LĐ-TB&XH, nhận định. Để tháo gỡ khó khăn này, Sở LĐ-TB&XH sẽ đề xuất UBND tỉnh và Bộ LĐ-TB&XH sớm ban hành ngạch, bậc lương về nghề CTXH.
Trang thiết bị tại các cơ sở bảo trợ xã hội thiếu, cơ sở vật chất xuống cấp cũng gây nhiều khó khăn cho công tác quản lý, chăm sóc, nuôi dưỡng đối tượng. Cán bộ ở 3 ngành: Giáo dục, Y tế và LĐ-TB&XH tại cơ sở chưa phối hợp chặt chẽ trong công tác quản lý các đối tượng được hỗ trợ, bảo trợ.
Chia sẻ về những khó khăn trong đào tạo nghề CTXH, Trưởng Bộ môn CTXH Phan Thị Kim Dung cho rằng: “Số tín chỉ thực hành theo quy định của Bộ GD&ĐT quá ít. Toàn khóa học chỉ có 15 tín chỉ thực hành/135 tín chỉ. Cơ sở thực hành cũng không nhiều. Cả tỉnh có vài cơ sở chăm sóc, trợ giúp đối tượng yếu thế. Và không phải đơn vị nào cũng tạo điều kiện cho sinh viên thực tập; một số đơn vị lại ở cách xa trung tâm thành phố. Chúng tôi đã khuyến khích sinh viên tiếp cận với đối tượng ngay tại cộng đồng để tăng cơ hội thực hành”.
NGUYỄN MUỘI