Vì sao Lào đóng cửa các trang trại chuối của Trung Quốc?
Giới chức Lào gần đây khẳng định chính phủ nước này đã ra lệnh đóng cửa các trang trại trồng chuối của Trung Quốc tại các tỉnh miền bắc nước này vì lý do hủy hoại môi trường. Tuy nhiên, giới phân tích nhận định quyết định trên chỉ là "phát súng mở đầu" cho những quyết tâm của chính phủ Lào trong việc kiểm soát sự ảnh hưởng ngày càng lớn của Bắc Kinh tại quốc gia Đông Nam Á này.
Một trang trại trồng chuối của Trung Quốc tại Lào.
Một thực tế cho thấy là sự ảnh hưởng kinh tế của Bắc Kinh đang mang lại những may mắn và cả những điều không may mắn cho Lào.
Và sự gia tăng kiểm soát của Lào trước sự ảnh hưởng của Trung Quốc được dự báo có thể dẫn tới những thay đổi về chính sách.
Kể từ khi kinh tế Trung Quốc trổi dậy, Lào được xem là một đối tác quan trọng thúc đẩy kinh tế Trung Quốc và Trung Quốc cũng được Lào xem là nhà đầu tư nước ngoài lớn nhất. Tuy nhiên, cũng giống như các quốc gia châu Á khác - từ Sri Lanka tới Myanmar và Úc - sự ảnh hưởng kinh tế ngày càng lớn mạnh của Trung Quốc đang mang lại nhiều cơ hội lẫn thách thức cho các nước trong khu vực.
Tại Lào, nhiều dự án kinh tế lớn của Trung Quốc, như sòng bạc, thủy lợi và đường xá, đang bị đặt dưới sự kiểm soát vì nhiều lý do khác nhau, từ sự bất hợp lý trong các điều khoản hợp đồng cho tới việc gây phát sinh lớn đối với chi phí xã hội và môi trường… Điều này chứng minh một thực tế là các nhà lãnh đạo Lào nhận thức ngày càng rõ về sự phụ thuộc của họ đối với Trung Quốc và đang tìm cách đa dạng hóa mối quan hệ với các nước bên ngoài.
Các trang trại trồng chuối của Trung Quốc tại Lào là một trường hợp điển hình. Các nhà đầu tư Trung Quốc ban đầu đổ xô sang nước láng giềng này để mở các trang trại trồng chuối tại các tỉnh miền bắc nghèo khó của Lào, nhằm đáp ứng nhu cầu tiêu thụ chuối ở Trung Quốc, trong khi đem lại việc làm cho người dân Lào.
Tuy nhiên, kể từ đó tới nay, đã có rất nhiều tờ báo phơi bày về hoạt động thực tế của các trang trại này, đặc biệt là việc lạm dụng thuốc trừ sâu và hóa chất, gây tổn hại tới môi trường và đe dọa sức khỏe của công nhân.
Theo báo cáo của Viện Nông nghiệp và Thủy sản quốc gia Lào công bố hồi năm ngoái, trong vòng 6 tháng, có tới 63% công nhân tại các trang trại ở miền bắc Lào đổ bệnh, trong khi con số này tại các khu vực miền trung và miền nam chỉ có 35%.
Trước sự phản ứng của nhiều bộ phận dân chúng, chính phủ Lào buộc phải hành động. Chính quyền đã tiến hành nhiều cuộc thanh kiểm tra, ban hành cảnh báo nhắc nhở các công ty Trung Quốc và dọa thu hồi giấy phép, thậm chí cấm việc phát triển các trang trại mới tại một số tỉnh.
Hồi tháng 1 vừa qua, chính quyền tỉnh Bokeo của Lào đã đình chỉ hoạt động 18 trang trại trồng chuối của Trung Quốc do phát hiện có nhiều vi phạm.
Nỗ lực của chính phủ Lào trong việc đóng cửa các trang trại Trung Quốc đang được mở rộng sang các tỉnh khác, đặc biệt là Phongsaly, Luang Prabang, Xayaboury, Luang Namtha, Oudomsay và Viêng Chăn.
Các quan chức tại những tỉnh trên cho biết, chính quyền sẽ không tiếp tục gia hạn các hợp đồng đang được thực thi hiện nay sau khi chúng hết hạn. Chính quyền cũng khuyến cáo công nhân chấm dứt làm việc tại các trang trại của Trung Quốc để bảo vệ sức khỏe. Hiện đã có một số nhà đầu tư Trung Quốc rút khỏi Lào.
Trong khi đó, chính phủ Lào cũng đang tập trung đối phó những hậu quả do các trang trại này mang lại, bao gồm phục hồi đất bị ô nhiễm, khuyến khích người dân trồng các loại cây trồng khác và tạo việc làm mới cho người dân.
Những bước đi đầu tiên sẽ vấp phải nhiều khó khăn, song các trang trại trồng chuối của Trung Quốc chỉ mới là một trong rất nhiều thách thức mà sự ảnh hưởng kinh tế Trung Quốc mang lại cho "đất nước Triệu Voi".
Hồng Hà (Theo The Diplomat)