Những khuất tất từ một vụ án hành chính

Ngày 27.6.2013, TAND huyện Phù Mỹ đã mở phiên tòa xét xử sơ thẩm vụ án khởi kiện quyết định hành chính của UBND huyện Phù Mỹ. Tuy nhiên, những khuất tất của vụ án vẫn chưa được làm sáng tỏ sau khi phiên tòa kết thúc.

Khu đất có tục danh Vườn Chay. Ảnh: T.N

Bỗng dưng mất đất

Thửa đất số 1569, tờ bản đồ số 19, diện tích 320m2 (gồm 200m2 đất ở, 120m2 vườn thừa) ở thôn Đông An, xã Mỹ Chánh, huyện Phù Mỹ, có tục danh là Vườn Chay, được vợ chồng ông Trần Từ và bà Nguyễn Thị Coi xây dựng nhà ở từ năm 1964, có trồng nhiều cây lâu năm và vật kiến trúc. Vợ chồng ông Trần Từ có 5 người con, gồm 4 gái và 1 trai tên Trần Đức Long.

Năm 1987, khi UBND huyện Phù Mỹ cải sửa đường liên xã Mỹ Chánh - Mỹ Cát, 7 ngôi mộ thuộc gia tộc nhà ông Vũ Thành Thân (hiện trú 41 Duy Tân, Quy Nhơn) phải bị di dời. Do có quan hệ họ hàng, nên ông Từ cho ông Thân cải táng 7 ngôi mộ đó vào khu vườn nhà mình.

Ngày 30.12.1997, Nhà nước cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ) thửa đất này cho hộ ông Trần Từ (số 01049/QSDĐ/D12), gồm có: ông Trần Từ, bà Nguyễn Thị Coi, Trần Đức Long, Nguyễn Công Bình và Nguyễn Thị Thái. Tuy nhiên, do UBND xã Mỹ Chánh không giao lại GCNQSDĐ cho ông Từ mà giữ tại địa chính xã, nên gia đình ông Từ không hề biết nhà đất ở của mình đã được cấp GCNQSDĐ.

Năm 1997 ông Từ chết. Năm 2002, ông Thân xin bà Coi xây dựng một ngôi nhà nhỏ sát vách với nhà bà để hàng năm về quê tu tảo phần mộ và được bà Coi đồng ý. Năm 2011, ông Thân bảo ông Trần Đức Long đến UBND xã Mỹ Chánh lấy GCNQSDĐ mà ông đã làm giúp. Tuy nhiên, khi ông Long đến lấy thì phát hiện trang cuối GCNQSDĐ ghi: “Thửa đất số 1569, tờ bản đồ số 20, diện tích 320 m2 của hộ ông Trần Từ đã thu hồi theo Quyết định số 2131/QĐ-UBND ngày 11.8.2008 của UBND huyện Phù Mỹ”. Sau khi bà Coi mất (7.2012), ngày 20.9.2012, ông Trần Đức Long khởi kiện vụ án hành chính đối với Quyết định số 2131 của UBND huyện Phù Mỹ.

Chưa làm sáng tỏ nội dung, đã vội tuyên án

Theo hồ sơ bản án, ngày 2.5.2008, UBND xã Mỹ Chánh lập Tờ trình số 27/TTr-UBND có nội dung: “Thửa đất số 1569, tờ bản đồ số 20, diện tích 320m2 có nguồn gốc là đất của ông Vũ Thành Thân (ở 41 Duy Tân, TP Quy Nhơn, Bình Định) được xây dựng nhà ở và sử dụng từ trước năm 1975; đến năm 2002, ông Vũ Thành Thân xây dựng lại ngôi nhà mới trên thửa đất này và cho bà Nguyễn Thị Coi là vợ ông Trần Từ ở nhờ. Việc ông Trần Từ được cấp GCNQSDĐ thửa đất số 1569, tờ bản đồ số 20 là do sự nhầm lẫn trong quá trình thực hiện thủ tục đăng ký kê khai hồ sơ địa chính vào năm 1997”. Kèm theo đó là hai biên bản xác minh tại UBND xã Mỹ Chánh: bà Coi có điểm chỉ và ông Long có ký tên thừa nhận thửa đất đó là của ông Thân cho bà Coi ở nhờ, đề nghị UBND huyện Phù Mỹ thu hồi thửa đất.

Căn cứ vào nội dung này, UBND huyện Phù Mỹ ra Quyết định số 2131/QĐ-UBND ngày 11.8.2008 thu hồi thửa đất số 1569, tờ bản đồ số 20, diện tích 320m2 của hộ ông Trần Từ rồi sau đó lập hồ sơ cấp thửa đất số 1569, tờ bản đồ số 19, diện tích 320m2 cho ông Vũ Thành Thân cũng với nội dung như hồ sơ thu hồi đất.

Theo ông Long thì vì ông không có trình độ, thiếu hiểu biết về pháp luật nên khi nghe ông Thân bảo ông ký giấy để ông làm giúp GCNQSDĐ thửa đất số 1569 cho ông nên ông mới ký. Ngoài ra, mẹ ông là bà Coi bị mù cả hai mắt 10 năm thì làm sao đến UBND xã được mà điểm chỉ vào biên bản xác minh. Mặt khác, mẹ ông ở nhà mình từ năm 1964 đến lúc qua đời, không hề ở nhờ nhà ông Thân ngày nào (!).

Nếu căn cứ theo quy định của pháp luật dân sự, thì việc UBND huyện Phù Mỹ ra quyết định thu hồi thửa đất số 1569 là chưa đủ cơ sở, vì ngoài bà Coi, ông Long, vẫn còn ba thành viên khác trong hộ ông Trần Từ (Trần Từ, Nguyễn Công Bình, Nguyễn Thị Thái) được hưởng quyền lợi trên thửa đất chưa có ý kiến gì. Bà Coi đã sử dụng thửa đất liên tục, ổn định từ năm 1964 đến năm 2012 mà không có ai tranh chấp. Giả sử đất đó có nguồn gốc của ông bà ông Thân để lại cho ông Thân nhưng ông Từ và bà Coi đã chiếm hữu trên 40 năm thì cũng đã hết thời hiệu khởi kiện, nên đương nhiên phải xác lập quyền sở hữu cho ông Từ, bà Coi.

Lẽ ra, trong trường hợp này, TAND huyện Phù Mỹ cần thu thập thêm chứng cứ, làm rõ thêm những tình tiết trong vụ án, nhưng Bản án số 03/2013/QĐST-HC ngày 27.6.2013 của TAND huyện Phù Mỹ đã tuyên: Bác đơn khởi kiện của ông Trần Đức Long yêu cầu hủy Quyết định số 2131/QĐ-UBND ngày 11.8.2008 của UBND huyện Phù Mỹ. Đồng thời, tòa cũng không tuyên ai là chủ sở hữu hợp pháp của thửa đất này.

Theo Viện KSND huyện Phù Mỹ, bản án này đã vi phạm nghiêm trọng pháp luật tố tụng hành chính: Không đưa UBND xã Mỹ Chánh vào tham gia tố tụng trong vụ án để giải trình những mâu thuẫn giữa tờ trình và thực tế (thực tế là thửa đất số 1569, tờ bản đồ số 19 nhưng tờ trình đề nghị thu hồi là thửa đất số 1569, tờ bản đồ số 20); thu thập chứng cứ chưa đầy đủ nên thiếu căn cứ chứng minh vì sao ông Thân thuộc diện được xét cấp đất; ra quyết định thu hồi đất trong khi chưa giải quyết tài sản trên đất; thu hồi đất không thông báo cho hộ biết; không tuyên rõ ai là chủ sở hữu tài sản... Ngoài ra, bản án còn vi phạm nội dung: Quyết định số 2131/QĐ-UBND ngày 11.8.2008 của UBND huyện Phù Mỹ thu hồi thửa đất số 1569, tờ bản đồ số 20, diện tích 320m2 nhưng thực tế lại là thửa đất số 1569 tại tờ bản đồ số 19, là thu hồi sai chủ thể.

Ngày 10.7.2013, Viện KSND huyện Phù Mỹ đã kháng nghị phúc thẩm Bản án số 03/2013/QĐST-HC ngày 27.6.2013 của TAND huyện Phù Mỹ theo hướng hủy bản án sơ thẩm để giải quyết lại theo thủ tục sơ thẩm.

THANH NGHỊ