5 nhà khoa học đoạt giải Nobel sắp tới Bình Định
Chương trình “Gặp gỡ Việt Nam” lần thứ IX (diễn ra từ 29.7 đến 17.8) tại TP Quy Nhơn, nhân dịp kỷ niệm 40 năm hợp tác Việt - Pháp và kỷ niệm 20 năm thành lập Hội Khoa học Gặp gỡ Việt Nam do giáo sư Trần Thanh Vân sáng lập. Đây là sự kiện khoa học quan trọng của Việt Nam và quốc tế với sự tham gia của hơn 200 nhà khoa học đến từ hơn 30 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới, trong đó có 5 nhà khoa học, bác học đã được nhận giải thưởng Nobel. Báo Bình Định điện tử xin giới thiệu tóm tắt tiểu sử và sự nghiệp khoa học của 5 nhà khoa học này.
1.Giáo sư Klaus von Klitzing sinh năm 1943 tại Schroda, Reichsgau Posen, nay thuộc Ba Lan. Ông là nhà vật lý người Đức nổi tiếng đã đạt giải Nobel năm 1985 với công trình phát hiện Hiệu ứng Hall lượng tử. Ông tốt nghiệp trung học năm 1962 tại trường trung học Artland ở Quakenbruck, Đức. Năm 1969, ông tốt nghiệp ĐH Công nghệ Braunschweig. Sau đó, ông tiếp tục học và nghiên cứu ở Đại học Wurzburg. Công trình nghiên cứu trong bản luận án tiến sĩ nói trên được thực hiện tại Phòng thí nghiệm Clarendon ở Oxford Anh và tại Phòng thí nghiệm từ trường cao Grenoble ở Pháp. Ông tiếp tục làm việc ở Phòng thí nghiệm từ trường cao Grenoble cho tới khi trở thành giáo sư ở Đại học Kỹ thuật Munchen năm 1980. Từ năm 1985, Von Klitzing làm giám đốc Viện nghiên cứu chất rắn Max Planck ở Stuttgart.
Ngoài danh hiệu cao quý giải thưởng Nobel năm 1985, ông còn nhận nhiều danh hiệu cao quý như: 1981 Giải Walter Schottky (1981); Giải Hewlett Packard (1982); Huy chương công trạng của bang Baden-Wurttemberg (1986); Huy chương Dirac (1988); Hội viên danh dự Hội Vật lý Đức (1999); Huy chương Carl-Friedrich-Gauß (2005).
2. Giáo sư người Mỹ gốc Do Thái Jack Steinberger sinh năm 1921 tại Bad Kissingen (Đức). Năm 1934, ông đến New York, theo học Trường trung cao Trier Township rồi học 2 năm ngành hóa ở Viện Công nghệ Armuour (nay là Viện Công nghệ Illinois). Năm 1942, tốt nghiệp Đại học Chicago ngành hóa, Jack Steinberger nhập ngũ, được gửi đến phòng thí nghiệm phóng xạ của MIT sau một khóa đào tạo đặc biệt về lý thuyết sóng điện từ do quân đội Mỹ tổ chức.
Sau Chiến tranh thế giới thứ II, trở về Đại học Chicago, được làm việc bên cạnh các nhà khoa học bậc thầy như Enrrico Fermi, W. Zachariasen, Edward Teller, Gregor Wentzel, ông khám phá muon (một dạng hạt sơ cấp) của tia vũ trụ. Kết quả nghiên cứu của ông tạo cơ sở thực nghiệm cho khái niệm tương tác yếu. Ông được trao giải Nobel Vật lý năm 1988 do “phương pháp chùm neutrino và chứng minh về cấu trúc bộ đôi (doublet) của các lepton thông qua phát minh neutrino muon” tại Trung tâm Nghiên cứu hạt nhân Châu Âu (CERN).
3. Giáo sư David J.Gross, đoạt giải Nobel Vật lý năm 2004 cho “Khám phá hiện tượng tiệm cận tự do trong lý thuyết tương tác mạnh”. Gross sinh năm 1941 ở Israel, nhận bằng cử nhân và thạc sĩ tại Đại học Hebrew Jerusalem năm 1962. 4 năm sau, ở Đại học California (Mỹ), ông lấy bằng tiến sĩ vật lý dưới sự hướng dẫn của GS Geoffrey Chew. Năm 1973, cùng các sinh viên đầu tiên của mình ở Đại học Princeton, Gross phát hiện ra hiện tượng tiệm cận tự do: Các quark (một hạt cơ bản sơ cấp và là một thành phần cơ bản của vật chất) gần nhau hơn thì tương tác mạnh giữa chúng sẽ nhỏ hơn. Khi các quark ở rất gần nhau, lực tương tác hạt nhân giữa chúng trở nên quá nhỏ khiến chúng hành xử như những hạt tự do.
4. Giáo sư Georges Smoot - giải Nobel Vật lý 2006 sinh ra tại Yukon, Florida (Mỹ); tốt nghiệp phổ thông trung học ở Upper Arlington, Ohio năm 1962. Ông nhập môn ngành toán trước khi chuyển sang Viện Công nghệ Massachusetts - nơi ông nhận bằng cử nhân kép cả toán lẫn lý năm 1966 và nhận bằng tiến sĩ vật lý năm 1970.
Lĩnh vực Georges Smoot theo đuổi là vật lý thiên văn và vũ trụ học. Nghiên cứu đoạt giải thưởng Nobel Giải Nobel vật lý đưa ra bằng chứng mới cho lý thuyết Big Bang, rằng vũ trụ sinh ra từ một vụ nổ lớn. Công trình hoàn thành nhờ sử dụng vệ tinh Cosmic Background Explorer (COBE) - mà theo đánh giá của Ủy ban Giải thưởng Nobel - là “điểm khởi đầu của vũ trụ học như một khoa học chính xác”. Giáo sư Smoot hiện làm việc ở khoa Vật lý, Đại học California, Berkeley. Năm 2003, ông được trao tặng Huân chương Einstein.
5. Người đoạt giải Nobel Vật lý mang quốc tịch Mỹ còn lại là Giáo sư Sheldon Lee Glashow. Sheldon Lee Glashow sinh năm 1936 tại New York trong một gia đình Do Thái nhập cư từ Nga. Ông tốt nghiệp Trường Trung học khoa học Bronx năm 1950, nhận bằng cử nhân của Đại học Cornell năm 1954 và bằng tiến sĩ vật lý Đại học Harvard năm 1959. Giai đoạn 1962-1966, ông là Phó Giáo sư Đại học California, Berkeley. Ông gia nhập bộ môn vật lý, Đại học Harvard và trở thành giáo sư năm 1966. Glashow còn tham gia giảng dạy và nghiên cứu tại nhiều trung tâm khoa học, giáo dục tên tuổi như CERN, Đại học Marseiles, MIT, Phòng thí nghiệm Brookhaven, Texas A&M, Đại học Houston, Đại học Boston.
Ông được Viện Hàn lâm Khoa học Thụy Điển vinh danh năm 1979 “vì những đóng góp cho thống nhất tương tác điện yếu và dự đoán về dòng trung hòa yếu.”
NT-MH