Hồ chứa nước Ðá Vàng, Cây Thích kêu cứu
Cứ đến mùa mưa bão, 2 hồ chứa nước Ðá Vàng, Cây Thích ở xã Phước Thành (Tuy Phước) luôn trở thành mối đe dọa và là nỗi sợ hãi của nhiều người dân sống vùng hạ lưu của hồ. Nguyên nhân là bởi hệ thống đập chính của các công trình này đã bị xuống cấp nghiêm trọng, rất dễ bị vỡ đập khi có lũ lớn.
Hệ thống cống lấy nước hồ chứa nước Đá Vàng bị hư hỏng nặng.
Hiểm họa túi nước lửng lơ
Hồ Đá Vàng nằm giữa một bên núi, một bên là thung lũng ruộng đồng thuộc Hợp tác xã Nông nghiệp (HTX NN) Phước Thành - nơi đây có hơn 200 hộ dân của xóm 6 - 7 thôn Bình An đang sinh sống.
Dù thời điểm này, lượng nước lòng hồ khoảng 200 ngàn m3, giảm hơn một nửa so với dung tích thiết kế, song hệ thống mái hạ lưu đập đất đã bị sạt lở, nứt nẻ ngang, dọc. Quanh khu vực của hồ, nhiều nơi ở mái đập bị khoét rỗng tạo nên những khe suối có chiều sâu từ 20-30 cm. Thân đập đất mái hạ lưu bị nước thẩm thấu tạo nên những đường lồi lõm. Phía mái thượng lưu đã bị nước lũ cuốn hết các thảm cỏ bảo vệ, trơ lại sỏi đá và những khe suối sâu ăn vào thân đập. Theo kinh nghiệm của ngành nông nghiệp, đây là những dấu hiệu xuống cấp ẩn chứa phía bên trong lòng đập rất đáng ngại.
Ông Phạm Đình Quê, Giám đốc HTX NN Phước Thành - đơn vị trực tiếp quản lý hồ chứa nước Đá Vàng, không giấu được âu lo: “Hồ chứa nước Đá Vàng xây dựng từ năm 1988. Do phương pháp thi công còn lạc hậu nên ngay khi công trình được hoàn thành đưa vào sử dụng vào năm 1993 thì đã có biểu hiện xuống cấp. Theo thiết kế, hồ có dung tích chứa 450 ngàn m3 nước, tưới cho 50 ha lúa, hoa màu hàng năm của HTX; nhưng thực chất chỉ chứa được 300 ngàn m3 nước và tưới cho khoảng 39 ha lúa vụ Đông Xuân, số diện tích còn lại đành phải bỏ hoang vì thiếu nước”.
Tương tự, hồ Cây Thích do HTX NN Phước Thành quản lý cũng đang trong tình trạng báo động. Theo ông Nguyễn Thành Đạt, Phó Chủ tịch UBND xã Phước Thành, hồ chứa nước Cây Thích xây dựng năm 1982, dung tích chứa 870 ngàn m3 nước, cung cấp nước tưới cho 77 ha đất sản xuất nông nghiệp tại địa bàn 2 thôn Bình An 1 và Bình An 2. Tuy nhiên, khi mới đưa vào sử dụng thì các hạng mục đã bị xuống cấp, như: thân đập bị rò rỉ nước, hệ thống cống lấy nước cũng bị hư hỏng, tỉ lệ thất thoát nước rất cao. Từ đầu năm 2017 đến nay, lưu lượng nước thấm qua thân đập đất tại vùng mái hạ lưu của hồ chứa này ngày càng lớn. Lăng trụ thoát nước ở chân mái hạ lưu cũng xuất hiện tình trạng nước rò rỉ qua thân đập chảy thành dòng tràn ra ngoài. Lòng hồ bị đất, đá từ thân đập rơi xuống, bồi lấp nặng. “Đây là hiện tượng không bình thường, có nguy cơ gây mất ổn định cho đập đất”, ông Quê nhận xét.
Đại diện Viện Đào tạo và Khoa học ứng dụng miền Trung, Đại học Thủy lợi phối hợp cùng chính quyền địa phương tiến hành kiểm tra hiện tượng nước thẩm thấu qua thân đập hồ Cây Thích vào chiều 10.5.
Thiếu kinh phí nên chưa tu sửa được
Theo ông Trần Kỳ Quang, Phó Chủ tịch UBND huyện Tuy Phước, 2 hồ chứa nước Đá Vàng và hồ Cây Thích xuống cấp trong tình trạng “báo động đỏ”. Huyện đã nhiều lần làm tờ trình xin kinh phí từ UBND tỉnh, Trung ương để tu sửa hồ Đá Vàng nhưng chưa được bố trí vốn. Riêng hồ Cây Thích huyện đã phối hợp với Sở NN&PTNT đi kiểm tra hiện trạng xuống cấp của công trình. Trước mắt để đảm bảo an toàn cho công trình này, huyện đã chỉ đạo HTX NN Phước Thành cử cán bộ kỹ thuật có kinh nghiệm tiếp tục theo dõi và ghi chép chi tiết các hiện tượng thấm nói trên; đồng thời, yêu cầu UBND xã Phước Thành lựa chọn đơn vị tư vấn có năng lực về an toàn đập để đánh giá hiện tượng thấm bất thường qua đập đất và đề xuất giải pháp xử lý an toàn, hiệu quả, báo cáo UBND huyện để có hướng chỉ đạo thực hiện. Ông Nguyễn Thành Đạt, Phó Chủ tịch UBND xã Phước Thành, cho biết thêm: “Địa phương đã mời Viện Đào tạo và Khoa học ứng dụng miền Trung, Đại học Thủy lợi về kiểm tra, đánh giá mức độ thẩm thấu nước qua thân đập đối với hồ Cây Thích và đang đợi kết quả chính thức để có hướng xử lý tiếp theo”.
Ông Nguyễn Hữu Vui, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT, xác nhận: “Qua kiểm tra thực tế, chúng tôi nhận thấy hồ Đá Vàng, hồ Cây Thích đang bị xuống cấp. Trước mắt, do chưa có kinh phí sửa chữa nên chúng tôi đã chỉ đạo UBND huyện Tuy Phước yều cầu UBND xã Phước Thành thường xuyên theo dõi, kiểm tra cũng như nâng cao năng lực cho đội ngũ quản lý, vận hành hồ chứa. Về lâu dài, Sở sẽ kiến nghị tỉnh, Trung ương hỗ trợ kinh phí sửa chữa, gia cố lại hồ chứa”.
TRỌNG LỢI