Giải quyết bất cập trong công tác SLTS, SLSS: Ðáp ứng nhu cầu xã hội, góp phần nâng cao chất lượng dân số
Chú trọng nâng cao chất lượng dân số đang là nhiệm vụ chiến lược của ngành dân số. Trong đó, công tác sàng lọc trước sinh, sàng lọc sơ sinh (SLTS, SLSS) được xem là khâu nền tảng.
Từ năm 2009, Bình Định là 1 trong 7 tỉnh đầu tiên của khu vực miền Trung triển khai SLTS, SLSS. 8 năm qua, nhờ chương trình, nhận thức của người dân về tác dụng của SLTS, SLSS đã có nhiều chuyển biến đáng kể. Song vẫn còn những khó khăn khách quan làm hạn chế hiệu quả của hoạt động.
Siêu âm là một trong những khâu quan trọng trong SLTS nhằm xác định các dị tật bẩm sinh của thai nhi.
Mức tăng chậm
SLTS là phương pháp thăm dò và xét nghiệm cho các thai phụ nhằm xác định các dị tật bẩm sinh của thai nhi. Kết quả sẽ hỗ trợ để điều trị sớm hoặc chấm dứt thai kỳ đối với những thai nhi có bệnh lý di truyền hoặc dị tật bẩm sinh không khắc phục được.
“Dù đã có nhiều chuyển biến, nhưng hoạt động SLTS và SLSS vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu thực tế”
SLTS có thể giúp phát hiện được nhiều dị tật bẩm sinh ở nhiều bộ phận cơ thể trẻ: não, gan, tim, thận, cột sống, chân tay, hàm mặt… SLTS tập trung vào phát hiện các dị tật ống thần kinh, hội chứng Down, hội chứng Edward, có ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển trí tuệ.
Trong khi đó, SLSS là một biện pháp dự phòng hiện đại, dùng kỹ thuật y khoa nhằm tìm kiếm để phát hiện ra các bệnh liên quan đến nội tiết, rối loạn di truyền ngay khi trẻ vừa chào đời, cho phép phát hiện một số bệnh lý và tật, bệnh bẩm sinh như: thiểu năng trí tuệ, thiếu men G6PD, suy giáp bẩm sinh, tăng sản tuyến thượng thận bẩm sinh và tử vong sớm do tan máu bẩm sinh... Từ đó, tìm ra biện pháp can thiệp kịp thời đối với những bệnh có thể chữa được và tư vấn tâm lý cho thân nhân trẻ.
Theo thống kê của Chi cục DS-KHHGĐ tỉnh, trong năm 2016, tỉ lệ SLTS ở tỉnh ta là 2% (so với số bà mẹ mang thai); tỉ lệ SLSS đạt 10,7% (so với số trẻ sinh ra). Tỉ lệ SLTS và SLSS đều rất thấp, chưa đạt chỉ tiêu kế hoạch giao. Sang quý I.2017, tỉ lệ SLTS và SLSS tương ứng là 21% và 40%, dù có tăng nhưng vẫn chưa đáp ứng yêu cầu.
Tại Hoài Ân, để tạo điều kiện thuận lợi cho đối tượng tham gia sàng lọc, trong 5 năm qua, Trung tâm DS-KHHGĐ huyện đã phối hợp với Trung tâm Y tế triển khai các dịch vụ tư vấn và thực hiện kỹ thuật lấy máu xét nghiệm SLTS, SLSS tại Trung tâm Y tế huyện.
Bà Lê Thị Thu Hằng, Giám đốc Trung tâm DS-KHHGĐ huyện Hoài Ân, cho biết: “Những năm đầu triển khai rất khó khăn, không có ai tham gia sàng lọc. Theo thời gian, người dân quan tâm nhiều hơn; từ năm 2012 đến nay, tất cả số mẫu test được cấp để SLSS đều được sử dụng hết”.
Tháo gỡ vướng mắc
Dù đã có nhiều chuyển biến, nhưng hoạt động SLTS và SLSS vẫn chưa đáp ứng yêu cầu. “Hoạt động tuyên truyền được đẩy mạnh, người dân nâng cao nhận thức, nhưng đến khi người thuộc đối tượng phải trả tiền muốn tham gia sàng lọc thì lại “tắc””, bà Lê Thị Thu Hằng tâm tư.
Theo ông Nguyễn Văn Thạch, Phó Chi cục trưởng Chi cục DS-KHHGĐ, vướng mắc lớn nhất trong quá trình tổ chức hoạt động SLTS và SLSS lâu nay nằm ở yếu tố khách quan. Đối tượng được hỗ trợ SLTS và SLSS được quy định tại Thông tư liên tịch 20/2013/TTLT-BTC-BYT là người thuộc hộ nghèo, cận nghèo, người có công cách mạng, người dân tộc thiểu số sống tại các xã đặc biệt khó khăn, người dân ở các xã thuộc đề án dân số biển. Các đối tượng khác không có hướng dẫn cụ thể.
Sau một thời gian dài khó khăn, nút thắt này đã phần nào được tháo gỡ với sự ra đời của Công văn 5811 ngày 28.7.2016 của Bộ Y tế hướng dẫn tạm thời giá dịch vụ KHHGĐ, dịch vụ SLTS và SLSS trong chương trình DS-KHHGĐ.
Mới đây, ngày 15.3.2017, Bộ Y tế đã ban hành Thông tư 02/2017/TT-BYT quy định mức tối đa khung giá dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh không thuộc phạm vi thanh toán của Quỹ BHYT trong các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh của Nhà nước và hướng dẫn áp dụng giá thanh toán chi phí khám chữa bệnh trong một số trường hợp. Trên cơ sở này, được biết sắp tới, Sở Y tế và UBND tỉnh sẽ tổ chức họp để thống nhất khung giá dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh không thuộc phạm vi thanh toán của Quỹ BHYT, trong đó có dịch vụ SLTS và SLSS. Sau đó, trình HĐND tỉnh xem xét, thông qua.
Khi đó, hoạt động SLTS và SLSS sẽ trở thành dịch vụ thường xuyên tại các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh với khung giá rõ ràng, thống nhất. Các đối tượng không thuộc diện quy định tại Thông tư liên tịch 20/2013/TTLT-BTC-BYT sẽ được tiếp cận dễ dàng hơn với dịch vụ SLTS và SLSS.
SAO LY