Luật Báo chí năm 2016 và Nghị định 09/NÐ-CP: Tạo hành lang pháp lý chặt chẽ cho hoạt động báo chí

Tiếp sau Luật Báo chí năm 2016 được Quốc hội khóa 13 thông qua tại kỳ họp thứ 11, ngày 9.2.2017, Chính phủ ban hành Nghị định 09/NÐ-CP quy định chi tiết việc phát ngôn và cung cấp thông tin cho báo chí của các cơ quan hành chính nhà nước. Qua đó, các hành lang pháp lý chặt chẽ đã được vạch ra cho hoạt động báo chí và quản lý báo chí.

Ngày 8.6, UBND tỉnh đã tổ chức hội nghị Triển khai Luật Báo chí năm 2016 và Nghị định 09/NĐ-CP. Tại đây, các điểm mới của Luật Báo chí năm 2016 so với bộ luật năm 1999 đã được làm rõ. Cùng với đó là những yêu cầu cụ thể trong hoạt động phát ngôn và cung cấp thông tin cho báo chí.

Luật Báo chí năm 2016 và Nghị định 09/NĐ-CP đã tạo hành lang pháp lý quan trọng cho hoạt động báo chí và quản lý báo chí. Ảnh minh họa

“Luật hóa” đạo đức người làm báo

Luật Báo chí năm 2016 gồm 6 chương với 61 điều; trong đó có 32 điều xây dựng mới, 29 điều sửa đổi, bổ sung từ Luật Báo chí năm 1999. So với luật cũ, Luật Báo chí năm 2016 có nhiều điểm mới cơ bản xung quanh quy định về quyền tự do báo chí, quyền tự do ngôn luận trên báo chí của công dân; đối tượng thành lập cơ quan báo chí; quyền tác nghiệp của báo chí; đạo đức nghề nghiệp của người làm báo; liên kết trong hoạt động báo chí; hoạt động kinh doanh dịch vụ của cơ quan báo chí; cải chính và xử lý vi phạm trong lĩnh vực báo chí…

Đáng chú ý, cùng với việc quy định rõ quyền hạn, nghĩa vụ đối với nhà báo, Luật Báo chí mới còn bổ sung, luật hóa những quy định bắt buộc về đạo đức nghề nghiệp của người làm báo. Trong đó quy định Hội Nhà báo Việt Nam có nhiệm vụ ban hành và tổ chức thực hiện quy định về đạo đức nghề nghiệp của người làm báo. Nhà báo có nghĩa vụ tuân thủ quy định về đạo đức nghề nghiệp của người làm báo và sẽ bị thu hồi thẻ nhà báo khi vi phạm về đạo đức nghề nghiệp gây hậu quả nghiêm trọng.

Trực tiếp phổ biến những điểm mới của Luật Báo chí năm 2016, Giám đốc Sở TT-TT Trần Kim Kha nhấn mạnh một số vụ việc nổi cộm trong thời gian qua liên quan đến đạo đức người làm báo, nhất là vụ “truyền thông bẩn” về nước mắm. “Một viên đạn lạc có thể chỉ làm bị thương một người, nhưng một ngòi bút có độc viết ra một bài báo có thể làm vô số người lâm vào cảnh khốn cùng”, ông Kha dẫn lại ý của một bài viết trên báo Tuổi trẻ.

Khắc phục “thái độ né tránh báo chí”

Phát biểu tại hội nghị Triển khai Luật Báo chí năm 2016 và Nghị định 09/NĐ-CP, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Tuấn Thanh nhận định một số cơ quan, đơn vị chưa thực hiện tốt Quy chế phát ngôn và cung cấp thông tin cho báo chí. “Công tác phối hợp giữa cơ quan báo chí và các sở, ngành, địa phương có lúc có nơi chưa thực sự tích cực, còn mang tính hình thức, thậm chí có thái độ né tránh báo chí”, Phó Chủ tịch nhấn mạnh.

Hơn ai hết, bản thân các nhà báo rất “thấm thía” về sự né tránh, thậm chí là “nói không” với báo chí của một số cơ quan, đơn vị. Kiểu trả lời lòng vòng hay đùn đẩy trách nhiệm trả lời báo chí không hiếm gặp trong quá trình tác nghiệp. Tình trạng đó sẽ được khắc phục với việc Luật Báo chí năm 2016 quy định cụ thể về trách nhiệm cung cấp thông tin cho báo chí của cơ quan, tổ chức, người có trách nhiệm. Nghị định 09/NĐ-CP càng cụ thể hơn với những quy định về người thực hiện, hình thức phát ngôn và cung cấp thông tin cho báo chí. Một trong những nội dung đáng chú ý là các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, UBND cấp tỉnh ít nhất 3 tháng một lần phải tổ chức họp báo để cung cấp thông tin định kỳ cho báo chí.

Bên cạnh đó, Nghị định này cũng quy định rõ: Tổng cục, cục, các cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp tỉnh và UBND cấp huyện phải cử người phát ngôn cung cấp thông tin tại họp báo của bộ, cơ quan ngang bộ, UBND cấp tỉnh khi có yêu cầu. Ông Trần Kim Kha lấy ví dụ, với sự cố liên quan đến các tàu vỏ thép xảy ra trên địa bàn tỉnh thời gian qua, các sở, ngành, đơn vị liên quan phải cử người phát ngôn tham gia các cuộc họp báo đột xuất do tỉnh tổ chức để thông tin rõ các vấn đề liên quan.

NGUYỄN VĂN TRANG