Quy hoạch mạng lưới quan trắc môi trường: Hướng đến giám sát và bảo vệ môi trường bền vững
Dự án “Quy hoạch mạng lưới quan trắc môi trường (QTMT) tỉnh Bình Ðịnh đến năm 2020” không chỉ nhằm giám sát ô nhiễm môi trường, mà còn góp phần bảo vệ môi trường (BVMT) một cách bền vững. PV Báo Bình Ðịnh đã phỏng vấn thạc sĩ Hà Thị Thanh Hương, Chi cục trưởng Chi cục BVMT (Sở TN-MT) về vấn đề này.
* Bà có thể cho biết về vai trò, ý nghĩa của công tác QTMT; vì sao phải quy hoạch mạng lưới QTMT trên địa bàn tỉnh?
- Một trong những nhiệm vụ quan trọng của công tác quản lý nhà nước về BVMT là quan trắc, điều tra và giám sát hiện trạng môi trường thông qua hệ thống QTMT. Kết quả của việc QTMT sẽ giúp các nhà quản lý môi trường có những giải pháp điều chỉnh kịp thời về công tác BVMT, giúp các cấp lãnh đạo định hướng phát triển cho từng khu vực, từng ngành. Tại Việt Nam, công tác quy hoạch và phát triển hệ thống mạng lưới QTMT đã và đang được triển khai. Đầu năm 2016, Chính phủ đã phê duyệt “Quy hoạch mạng lưới quan trắc TN-MT quốc gia giai đoạn 2016-2025, tầm nhìn đến 2030”.
Đối với Bình Định, thời gian qua, công tác QTMT cũng đã được quan tâm; song do những hạn chế về nhân lực, vật lực, trang thiết bị… nên còn gặp nhiều khó khăn, nhất là các khâu: quan trắc, phân tích mẫu; lưu trữ, xử lý số liệu quan trắc; kết hợp số liệu quan trắc với việc mô hình hóa để dự báo diễn biến môi trường. Bên cạnh đó, mạng lưới QTMT trên địa bàn chưa được bố trí thực sự khoa học, đồng bộ, số điểm quan trắc còn ít, tần suất quan trắc thưa… Chính vì vậy, việc lập quy hoạch mạng lưới QTMT trên địa bàn tỉnh là hết sức cần thiết.
Nhóm nghiên cứu của ENTEC đang nghiên cứu, quan trắc mẫu nước mặt.
* Phải chăng đây cũng chính là nội dung của đề tài nghiên cứu đang được thực hiện tại Bình Định?
- Đúng vậy. Đó là Dự án “Quy hoạch mạng lưới QTMT tỉnh Bình Định đến năm 2020”. Dự án do UBND tỉnh quản lý, giao Sở TN-MT chủ trì thực hiện, Chi cục BVMT phối hợp với Trung tâm Công nghệ Môi trường (ENTEC) triển khai xây dựng. Mục tiêu của dự án là nhằm xây dựng quy hoạch mạng lưới QTMT tỉnh đến năm 2020 một cách hợp lý, khoa học.
Dự án sẽ xây dựng mạng lưới quan trắc, theo dõi, đánh giá chất lượng môi trường đất, nước mặt, nước dưới đất, không khí và nước biển ven bờ có cơ sở khoa học và phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương giai đoạn 2016-2020. Thiết lập hệ thống công cụ theo dõi các tác động xấu lên môi trường đất, nước mặt, nước dưới đất, không khí và nước biển ven bờ tỉnh Bình Định. Đối tượng nghiên cứu của dự án gồm có các thành phần môi trường: không khí, nước mặt (sông, hồ, biển ven bờ), nước dưới đất và đất; hiện trạng và năng lực QTMT trên địa bàn tỉnh…
Dự án tập trung nghiên cứu một số vấn đề chủ yếu, như: Vai trò quy hoạch mạng lưới quan trắc; đánh giá hiện trạng và dự báo xu thế biến đổi môi trường tỉnh Bình Định; đánh giá hiện trạng mạng lưới QTMT tỉnh Bình Định; quy hoạch tổng thể mạng lưới QTMT tỉnh Bình Định đến năm 2020, giải pháp thực hiện quy hoạch…
* Dự án đã được triển khai như thế nào, thưa bà?
- Thời gian qua, nhóm nghiên cứu của ENTEC do PGS-TS Phùng Chí Sỹ phụ trách đã tiến hành nghiên cứu, đánh giá hiện trạng mạng lưới QTMT tỉnh. Qua khảo sát, nhóm nghiên cứu ghi nhận: Những năm qua, Trung tâm Quan trắc TN-MT (Sở TN-MT) đã thực hiện QTMT nước mặt lục địa tại 44 vị trí, nước biển ven bờ tại 15 vị trí, nước dưới đất tại 33 vị trí, môi trường không khí xung quanh tại 12 vị trí và môi trường đất tại 10 vị trí, với tần suất 2 lần/năm.
Tuy nhiên, cùng với sự phát triển KT-XH của tỉnh, sự phát triển của KHKT, các vị trí quan trắc trên hiện nay bộc lộ một số bất cập: còn mang tính rời rạc, việc lựa chọn địa điểm còn bị động, nên hiệu quả chưa cao. Bên cạnh đó, năng lực thực hiện công tác quan trắc và phân tích môi trường của tỉnh còn hạn chế (về nhân lực, thiết bị..), nên việc điều phối, điều hành công tác QTMT gặp nhiều khó khăn. Từ thực trạng trên, nhóm nghiên cứu đã triển khai nghiên cứu, xây dựng quy hoạch mạng lưới QTMT Bình Định đến năm 2020.
* Kết quả của dự án ra sao, thưa bà?
- Sau khi tiếp thu các ý kiến của Hội đồng tư vấn phản biện thuộc Liên hiệp các Hội KHKT Bình Định, ngày 25.5.2017, Sở TN-MT tiếp tục phối hợp với ENTEC tổ chức hội thảo khoa học nhằm lấy ý kiến đóng góp của các nhà nghiên cứu, nhà quản lý về Dự án “Quy hoạch mạng lưới QTMT tỉnh Bình Định đến năm 2020”.
Tại hội thảo, đa số các đại biểu đã đánh giá cao vai trò, ý nghĩa của dự án; bước đầu nhóm nghiên cứu đã xây dựng, quy hoạch mạng lưới QTMT tỉnh Bình Định đến năm 2020, đồng thời xác định rõ các vị trí quan trắc có cơ sở khoa học, thực tiễn, mang tính toàn diện, có tính đến các quy hoạch phát triển KT-XH của các ngành, các địa phương. Cụ thể, QTMT đất có 29 vị trí; QTMT nước mặt 43 vị trí; QTMT nước dưới đất 33 vị trí; QTMT nước biển ven bờ 13 vị trí; QTMT không khí 33 vị trí.
Hy vọng rằng, với những kết quả trên, mạng lưới QTMT tỉnh ta sẽ được quy hoạch, thiết lập một cách đồng bộ, hợp lý, khoa học, là cơ sở để triển khai việc giám sát chất lượng môi trường, phục vụ mục tiêu phát triển bền vững trong tương lai.
* Xin cảm ơn bà!
VIẾT HIỀN (Thực hiện)