Xây dựng gia đình, dòng họ, cộng đồng khuyến học:
Mọi người, mọi nhà cùng học tập
5 năm qua (2008-2012) cuộc vận động xây dựng gia đình, dòng họ, cộng đồng khuyến học đã góp phần tích cực vào việc xây dựng xã hội học tập ở tỉnh ta. Song, vẫn còn nhiều việc phải làm để phong trào này phát huy hiệu quả tốt hơn.
Đến cuối năm 2012, toàn tỉnh có 89.448 gia đình hiếu học (tăng gấp 5 lần so với năm 2007), 257 ban khuyến học dòng họ. 329 thôn, khu phố và 35 xã, phường, thị trấn được công nhận danh hiệu cộng đồng khuyến học. Từ năm 2008 đến nay, hội khuyến học các cấp đã tích cực phối hợp vận động thành lập tổ chức khuyến học ở 614/623 trường học, 304 cơ quan, doanh nghiệp, nhà chùa, họ đạo.
Nhà nhà học tập, người người học tập
Chồng mất khi con út mới lên 2, người thương binh hạng 3/4 Nguyễn Thị Mươi - thôn An Dinh 1, xã Hoài Thanh, huyện Hoài Nhơn - vượt bao khó khăn nuôi 4 con ăn học đến nơi đến chốn. Bà Mươi tâm niệm: “Học để có kiến thức là con đường thoát nghèo bền vững nhất”. Bù đắp lại sự hy sinh của mẹ, 4 người con của bà Mươi đều tốt nghiệp đại học, có việc làm, thu nhập ổn định. Ở các huyện miền núi, kinh tế còn khó khăn, nhưng ý thức chăm lo việc học cho con của các ông bố bà mẹ người dân tộc thiểu số ngày càng chuyển biến tích cực. Ông Đinh Hùng Núp - ở làng O6, xã Đăk Mang, huyện Hoài Ân - có 6 con, nhà thuộc diện hộ nghèo, vợ ốm đau quanh năm nhưng ông vẫn nuôi các con học hành thành đạt.
5 năm qua, các dòng tộc trong tỉnh đã tích cực thành lập ban khuyến học để giáo dục, động viên con cháu học hành. Một số ban thành lập sớm vẫn duy trì kết quả tốt như họ Trần (Tuy Phước), họ Quách (Tây Sơn), họ Nguyễn Gia (Quy Nhơn). Nhiều ban thành lập muộn hơn như họ Hà (Cát Tân, Phù Cát), họ Hồ (Mỹ An, Phù Mỹ) cũng nhanh chóng vươn lên đạt kết quả khá tốt. Ông Nguyễn Kim Hiệp, Trưởng Ban khuyến học dòng họ Nguyễn Gia, cho biết: “Ban hiện có 188 hội viên, năm 2012 có 102/139 hộ được công nhận Gia đình hiếu học. Quỹ Hội năm qua đạt bình quân 35.600 đồng/hội viên, đã tổ chức trao 607 suất học bổng và hỗ trợ với 48 triệu đồng”.
Một trong những bước tiến lớn của cuộc vận động là xây dựng và phát triển tốt tổ chức khuyến học ở cộng đồng. Điểm nổi bật ở các cộng đồng khuyến học là 100% trẻ được huy động ra lớp đúng độ tuổi, tỉ lệ học sinh bỏ học giữa chừng giảm mạnh, tỉ lệ học sinh tốt nghiệp THPT và đỗ vào các trường ĐH, CĐ hằng năm đều tăng, việc học tập của con em được quan tâm, hỗ trợ kịp thời và thiết thực...
Nâng cao hiệu quả
Dù phong trào đã được mở rộng khắp các địa phương, nhưng trên thực tế một số nơi phát triển chưa mạnh. Ông Huỳnh Đăng Khanh, Chủ tịch Hội Khuyến học tỉnh, phân tích: “Nguyên nhân làm hạn chế kết quả của phong trào trong 5 năm qua chủ yếu là chưa có sự chuyển biến nhận thức trong các cấp, ngành về sự cần thiết, cấp bách phải xây dựng xã hội học tập. Ở một số địa phương chính quyền chưa quan tâm sâu sát, hội khuyến học chưa làm tốt công tác tham mưu, chưa thực hiện đầy đủ vai trò nòng cốt trong “liên kết, phối hợp”, chưa gắn chặt việc xây dựng gia đình hiếu học với gia đình văn hóa, xây dựng dòng họ hiếu học và cộng đồng khuyến học với xây dựng khu dân cư và đơn vị văn hóa”.
Mục tiêu của hoạt động khuyến học là tạo điều kiện để ngày càng có nhiều người được học và việc học ngày càng đạt chất lượng cao. Tuy nhiên, nhìn lại hoạt động khuyến học thời gian qua, các hình thức tuyên dương, khen thưởng, hỗ trợ tài chính, khích lệ tinh thần hiếu học chủ yếu những em có thành tích học tập tốt, hoàn cảnh khó khăn có ý chí vượt khó học giỏi - vốn chiếm một tỉ lệ nhỏ so với đông đảo người học. Tác động của hoạt động khuyến học không thường xuyên, thường là đầu và cuối năm học, khi đã có kết quả học tập.
Ông Huỳnh Đăng Khanh chia sẻ: “Thời gian tới, chúng tôi sẽ lưu ý các gia đình, dòng họ, cộng đồng khuyến học chú trọng hơn đến đối tượng học sinh có học lực yếu, kém và khuyến khích những người lớn tuổi theo đuổi việc học đến cùng. Nguyên nhân chính của thực trạng học sinh bỏ học hiện nay là vì học yếu, không theo kịp bạn, dẫn đến tự ti, chán nản, không muốn đến trường nữa. Để giúp các em học hành tiến bộ, tìm thấy niềm vui ở trường lớp, thật sự cần những tác động thường xuyên, chủ động đi trước hoặc đi cùng sự học”.
Ông Khanh cũng cho rằng, để cuộc vận động lan tỏa và hiệu quả hơn, hội khuyến học các cấp cần được kiện toàn, nghiên cứu chế độ thù lao thích đáng cho những người làm công tác khuyến học. Một điều quan trọng và cần thiết khác là bản thân phụ huynh cũng phải là những tấm gương sáng về tinh thần tự học suốt đời, để vừa làm gương, vừa có thực tiễn tự học mà giúp đỡ con cháu.
Trong 5 năm tới, mục tiêu đặt ra là có 110.500 gia đình hiếu học (tăng 21.000 hộ); 96 dòng họ hiếu học (tăng 22 dòng họ); 450 thôn/làng/khu phố/khối phố khuyến học (tăng 120 đơn vị); 64 xã khuyến học (tăng 29 đơn vị); 350 đơn vị khuyến học trong cộng đồng, cơ quan, trường học, doanh nghiệp… (tăng 230 đơn vị).
NGỌC TÚ