Trung tâm Quốc tế Khoa học và Giáo dục liên ngành:
Từ ý tưởng đến hiện thực
Ngày 12.8, Trung tâm Quốc tế Khoa học và Giáo dục liên ngành (ICISE) sẽ được cắt băng khánh thành và bắt đầu đi vào hoạt động bằng Hội nghị khoa học vật lý quốc tế “Cửa sổ nhìn ra vũ trụ”. Đây là thành công bước đầu, cho thấy sự kiên trì, bền bỉ của giáo sư (GS) Trần Thanh Vân và sự hỗ trợ hết mình của lãnh đạo tỉnh Bình Định để xây dựng nên một “điểm hẹn” khoa học mang tầm vóc quốc tế. Điều đáng nói là ICISE hôm nay phát xuất từ ý tưởng và những sự chuẩn bị từ 20 năm về trước.
Không dừng lại ở việc tổ chức các cuộc gặp gỡ khoa học ở nước ngoài, ngay từ năm 1993, khi tổ chức chương trình Gặp gỡ Việt Nam lần đầu tiên, GS Trần Thanh Vân đã có ý tưởng sẽ xây dựng một trung tâm hội nghị tại Việt Nam để các hoạt động Gặp gỡ Việt Nam được ổn định lâu dài và đi vào chiều sâu.
Từ ý tưởng “Gặp gỡ Việt Nam”
Đầu năm 2008, GS Trần Thanh Vân đã nhiều lần về Bình Định, trực tiếp làm việc với lãnh đạo tỉnh, tìm kiếm địa điểm và đề xuất ý tưởng xây dựng tại TP Quy Nhơn một Trung tâm gặp gỡ các nhà khoa học quốc tế và Việt Nam để tạo lập một đầu mối giao lưu, trao đổi ý kiến giữa các nhà khoa học trẻ và các nhà khoa học kỳ cựu. Ý tưởng này đã nhận được sự ủng hộ nhiệt tình từ Chính phủ và các bộ, ngành liên quan. Đặc biệt là sự đồng tình ủng hộ và quyết tâm cao của lãnh đạo tỉnh Bình Định về việc tạo điều kiện tốt nhất để xây dựng Trung tâm Quốc tế gặp gỡ khoa học đa ngành tại TP Quy Nhơn.
Dự án ICISE có tổng mức đầu tư 6 triệu USD, giai đoạn 1 khoảng 2 triệu USD gồm các hạng mục chính nhà trung tâm hội nghị với trang thiết bị hiện đại đáp ứng yêu cầu hội thảo khoa học quốc tế. Giai đoạn 2 từ 2015-2020, với các hạng mục nhằm hoàn thiện ICISE thành một tổ hợp bao gồm: khu hội nghị, nơi đào tạo, nhà nghỉ cao tầng (phục vụ cho các nhà khoa học dự hội nghị), nhà nghỉ độc lập (phục vụ các nhà khoa học nghiên cứu), nhà ăn-giải khát, bể bơi-nhà thể thao, vườn thực vật, hồ thủy sinh, nhà thiên văn, khu năng lượng mặt trời, sân vườn...
Trả lời phỏng vấn báo chí về lý do chọn Quy Nhơn để xây dựng ICISE, GS Trần Thanh Vân nói: “Trước đó, chúng tôi cũng đã tính đến việc chọn Mũi Né (Bình Thuận) vì cảnh quan đẹp, song nghĩ việc xây dựng ICISE không phải là nơi các nhà khoa học chỉ đến nghỉ ngơi mà đến để tạo sự liên kết có kết quả; TP Huế là nơi tôi có nhiều tình cảm đặc biệt song khí hậu ở Huế quá khắc nghiệt, nên chúng tôi chọn Quy Nhơn, nơi có khí hậu ôn hòa và có 2 trường đại học với sự có mặt thường xuyên của hơn 30.000 sinh viên. Lần gặp đầu tiên làm việc với chính quyền tỉnh Bình Định tôi đặc biệt ấn tượng với anh Vũ Hoàng Hà, khi ấy là Chủ tịch UBND tỉnh. Anh Hà đã tỏ ra rất quan tâm và hiểu tầm quan trọng của khoa học và giáo dục. Anh coi việc triển khai dự án như một sự giúp đỡ nhằm nâng cao trình độ văn hóa, giáo dục cho con em Bình Định. Sự nhiệt thành của anh Hà lúc đó khiến tôi rất cảm động”.
Ngày 10.9.2008, UBND tỉnh Bình Định đã có văn bản số 2983/UBND-ĐN trình Thủ tướng Chính phủ và các bộ, ngành liên quan xem xét, chấp thuận chủ trương thực hiện dự án “Trung tâm Quốc tế gặp gỡ khoa học đa ngành” tại TP Quy Nhơn. Tháng 6.2009, tại Gặp gỡ Blois lần thứ 21 ở đô thị cổ Blois, miền Trung nước Pháp, bà Nguyễn Thị Thanh Bình, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bình Định, đã giới thiệu trước hơn 200 nhà vật lý thuộc 20 quốc gia về việc xây dựng ICISE tại bờ biển TP Quy Nhơn.
Cũng thời điểm đó, Công ty TNHH Trung tâm Quốc tế Gặp gỡ khoa học đa ngành được thành lập để thực hiện dự án. Dự án đã được cấp Giấy chứng nhận đầu tư vào tháng 7.2009, sau khi được UBND tỉnh Bình Định trình Thủ tướng và các bộ, ngành liên quan xem xét, chấp thuận chủ trương xây dựng tại TP Quy Nhơn. Ngày 30.9.2010, UBND tỉnh Bình Định đã có Quyết định phê duyệt quy hoạch chi tiết xây dựng tỷ lệ 1/500 công trình Trung tâm Quốc tế gặp gỡ khoa học đa ngành.
Đầu tháng 6.2011, tại “Gặp gỡ Blois” lần thứ 23 diễn ra ở Pháp, Chủ tịch UBND tỉnh Bình Định Lê Hữu Lộc cũng đã tham dự hội nghị để bày tỏ sự cam kết của UBND tỉnh Bình Định đối với dự án của GS Trần Thanh Vân và kêu gọi các nhà khoa học thế giới ủng hộ sáng kiến này.
Đến ICISE hôm nay
Ngày 18.12.2011, để ICISE được giới khoa học thế giới biết đến ngay từ khi mới khởi động xây dựng, GS Trần Thanh Vân đã kết hợp tổ chức lễ khởi công với hai Hội nghị quốc tế về vật lý hạt và vật lý thiên văn tại TP Quy Nhơn (Gặp gỡ Việt Nam VII). Lễ khởi công có sự góp mặt của hơn 250 đại biểu là các nhà khoa học đến từ 28 quốc gia trên thế giới.
“Chúng tôi tự hào khi trên địa bàn tỉnh có Trung tâm khoa học quốc tế tầm cỡ như ICISE và cam kết sẽ tạo mọi điều kiện để ICISE hoạt động đúng với chức năng của nó”
Chủ tịch UBND tỉnh LÊ HỮU LỘC
Mới đây, tại cuộc họp báo về khánh thành ICISE, GS-Viện sĩ Nguyễn Văn Hiệu, nguyện Viện trưởng Viện Khoa học Việt Nam, cũng là người bạn thân lâu năm của GS Trần Thanh Vân, cho rằng: “Từ năm 1993, GS Vân đã ấp ủ và chuẩn bị thành lập ICISE ở Việt Nam. Lúc này đất nước chưa cởi mở nên gặp không ít khó khăn. Đây là giấc mơ mà rất nhiều nhà khoa học chúng tôi khi nghe ý tưởng, dù rất ủng hộ cũng không nghĩ nó sẽ trở thành hiện thực. Đây là nỗ lực bền bỉ trong suốt 20 năm của GS Vân để xây dựng một nơi đào tạo nhân tài hoàn thiện nhất, đầy đủ ngang tầm châu Á”.
Dự án ICISE xây dựng trên một khu đất rộng 20ha với cảnh quan thiên nhiên đẹp, tại bãi biển Quy Hòa, thuộc khu vực II, phường Ghềnh Ráng - TP Quy Nhơn. Giai đoạn đầu được xây dựng trên diện tích 8,3ha. Sau gần 2 năm thi công, đến nay hạng mục chính là khu trung tâm hội nghị đã hoàn thành, có phòng hội nghị 400 chỗ ngồi. Các công trình phụ trợ như cầu qua sông đã hoàn thành, dòng sông chảy qua cũng được nắn chỉnh, con đường lớn mới mở nối quốc lộ 1D với Trung tâm cũng đã thảm bê tông nhựa.
Phát biểu tại cuộc họp báo giới thiệu ICISE trong chương trình Gặp gỡ Việt Nam lần IX, Chủ tịch UBND tỉnh Lê Hữu Lộc cho biết: “Việc xây dựng ICISE chủ yếu là kinh phí của GS Trần Thanh Vân và sự đóng góp của các nhà khoa học trên thế giới. Tỉnh Bình Định cũng đã hỗ trợ khoảng 35 tỉ đồng để làm đường từ quốc lộ 1D vào ICISE, hỗ trợ đền bù giải phóng mặt bằng, tái định cư, điện, nước… Chúng tôi tự hào khi trên địa bàn tỉnh có Trung tâm khoa học quốc tế tầm cỡ như ICISE và cam kết sẽ tạo mọi điều kiện để ICISE hoạt động đúng với chức năng của nó”.
Ngày 12.8, sự kiện khánh thành ICISE với một hội nghị khoa học quốc tế đỉnh cao về vật lý được tổ chức ngay sau đó sẽ là dấu mốc khởi đầu hàng loạt những dự định lớn lao mà GS Trần Thanh Vân đã ấp ủ, nhằm góp phần kết nối các nền khoa học của Việt Nam và châu Á với những trung tâm tri thức lớn trên thế giới.
MAI HỒNG (tổng hợp)