Trò chuyện với 3 nhà khoa học đoạt giải Nobel Vật lý:
Hy vọng ICISE sẽ là cầu nối thúc đẩy các hoạt động khoa học và giáo dục
Sau lễ khánh thành Trung tâm Quốc tế Khoa học và Giáo dục liên ngành (ICISE), bên hành lang Hội nghị khoa học quốc tế “Cửa sổ nhìn ra vũ trụ”, PV Báo Bình Định đã có cuộc phỏng vấn ngắn các nhà khoa học đoạt giải Nobel Vật lý đang tham dự chương trình “Gặp gỡ Việt Nam” lần thứ IX.
Giáo sư Jack Steinberger
Sâu nặng nhất với Việt Nam qua các kỳ “gặp gỡ” là giáo sư (GS) người Mỹ gốc Do Thái Jack Steinberger. Ông sinh năm 1921 tại Bad Kissingen (Đức), được trao giải Nobel Vật lý năm 1988 với công trình “Phương pháp chùm neutrino và chứng minh về cấu trúc bộ đôi (doublet) của các lepton thông qua phát minh neutrino muon” tại Trung tâm Nghiên cứu hạt nhân châu Âu (CERN). 20 năm trước, để đến được Hà Nội tham dự Gặp gỡ Việt Nam lần I, GS Jack Steinberger đã tìm mọi cách lách lệnh cấm vận còn hiệu lực của Mỹ đối với Việt Nam. Trở về nước, ông đã viết thư ngay cho Tổng thống Bill Clinton, dứt khoát đòi Mỹ phải xóa bỏ lệnh cấm vận đối với Việt Nam. Và lần này, khi đến Bình Định, ông đã hơn 90 tuổi.
* Thưa GS, lý do nào đã khiến ông không ngại quãng đường khá xa để nhận lời tham dự chương trình Gặp gỡ Việt Nam lần này?
- Tôi đến Việt Nam cùng với GS Trần Thanh Vân khi ông trở lại Việt Nam cách đây 20 năm. Lần này, tôi quay lại đất nước các bạn vì 2 lý do. Trước hết là để ủng hộ vợ chồng GS Trần Thanh Vân đối với những gì họ đã và đang làm cho nền khoa học và giáo dục (KH và GD) Việt Nam. Thứ hai là tôi cảm thấy rất có lỗi vì những gì mà nước Mỹ của tôi đã gây ra cho người dân Việt Nam trong cuộc chiến tranh tại Việt Nam. Tôi luôn mong muốn bản thân mình có thể làm một việc gì đó để xoa dịu phần nào những mất mát mà đất nước các bạn đã phải gánh chịu.
* GS nghĩ thế nào về ICISE và những nỗ lực của GS Trần Thanh Vân trong việc hỗ trợ và thúc đẩy các hoạt động KH,GD?
- Tôi đánh giá cao các hoạt động của vợ chồng GS Trần Thanh Vân, nhất là trong việc thúc đẩy sự phát triển của khoa học tại Việt Nam. KH và GD là một vấn đề quan trọng và Việt Nam có nhiều cách để phát triển các lĩnh vực này. Cá nhân tôi cho rằng KH và GD rất có tương lai, trong khi người Việt Nam lại có tố chất thông minh để có thể theo đuổi trong lĩnh vực này. Tôi hy vọng ICISE sẽ là cầu nối quan trọng để thúc đẩy các hoạt động về KH và GD của đất nước các bạn trong tương lai.
Giáo sư David J.Gross
GS David J.Gross mang quốc tịch Mỹ, sinh năm 1941 ở Israel, nhận bằng cử nhân và thạc sĩ tại Đại học Hebrew Jerusalem năm 1962. Sau đó giảng dạy tại Đại học Princeton. GS David J.Gross đoạt giải Nobel Vật lý năm 2004 với việc “Khám phá hiện tượng tiệm cận tự do trong lý thuyết tương tác mạnh”.
* Thưa GS, ông cảm nhận như thế nào về ISICE?
- Tôi đã tham dự nhiều hội nghị, hội thảo do GS Trần Thanh Vân tổ chức, nhưng có lẽ không nơi nào đẹp bằng ICISE ở Quy Nhơn. ICISE là trung tâm cho các hội nghị khoa học quốc tế và là nơi để các nhà khoa học Việt Nam cũng như nước ngoài hội họp. Tôi nghĩ rằng, nơi này rất hữu ích, nhất là cho các nhà khoa học và những nhà nghiên cứu trẻ của Việt Nam.
* Theo ông, Việt Nam nên làm gì để hỗ trợ và tạo động lực cho những nhà nghiên cứu trẻ?
- Tôi không cho rằng các nhà nghiên cứu trẻ cần sự khích lệ nhiều. Chẳng hạn như nhiều chuyên gia trẻ tuổi mà tôi có dịp gặp gỡ tại TP Hồ Chí Minh, cái họ cần là cơ hội để có thể làm việc và tập trung nghiên cứu. Họ có thể nghiên cứu ở Việt Nam hay ra nước ngoài học tập sau đó trở lại và đóng góp, giúp đất nước phát triển. Họ không cần phải được khích lệ về mặt khoa học vì giới trẻ vốn đã luôn được khích lệ và có sẵn niềm đam mê. Họ cũng không cần nhiều sự hỗ trợ về tài chính vì như tôi đã nói, cái họ cần chính là cơ hội để nghiên cứu.
* Sau hội nghị lần này, ông có nghĩ mình sẽ trở lại Việt Nam thêm nữa không?
- Đây là lần đầu tiên tôi đến Việt Nam và nếu như có cơ hội, tôi sẽ trở lại. Đất nước các bạn có nhiều thứ để cuốn hút tôi. Người Việt Nam có sự kết hợp về tính cách rất đặc biệt, vừa mềm mỏng nhưng vẫn cứng rắn.
Giáo sư S Sheldon Glashow
Giáo sư S Sheldon Glashow là người Do Thái mang quốc tịch Mỹ, đoạt giải Nobel Vật lý năm 1979 vì những đóng góp cho “Thống nhất tương tác điện yếu và dự đoán về dòng trung hòa yếu”. Ông tốt nghiệp Trường Trung học khoa học Bronx năm 1950, nhận bằng cử nhân của Đại học Cornell năm 1954 và bằng tiến sĩ vật lý Đại học Harvard năm 1959. Ông gia nhập bộ môn vật lý Đại học Harvard và trở thành GS năm 1966. GS Glashow tham gia giảng dạy và nghiên cứu tại nhiều trung tâm khoa học, giáo dục tên tuổi như CERN, Đại học Marseiles, MIT, Đại học Houston, Đại học Boston…
* Thưa GS, ICISE nên phát triển theo hướng nào trong tương lai?
“Mọi thứ ở TP Quy Nhơn rất thoải mái. Con người rất thân thiện và thức ăn rất ngon. Tôi sẽ trở lại nếu có cơ hội”
Giáo sư S SHELDON GLASHOW, đoạt giải Nobel Vật lý năm 1979, tham gia giảng dạy và nghiên cứu tại nhiều trung tâm khoa học, giáo dục tên tuổi như CERN, Đại học Marseiles, MIT, Đại học Houston, Đại học Boston…
- ICISE rất hiện đại. Tôi cho rằng trung tâm này sẽ góp phần trong việc đưa Việt Nam tiệm cận với thế giới khoa học hiện đại. Điều đó rất tuyệt vời. Tôi nghĩ rằng ICISE nên hoàn toàn dành cho mục đích khoa học và nghiên cứu. Nó sẽ thúc đẩy sự kết nối giữa các nhà khoa học Việt Nam với những chuyên gia khác trên thế giới. Ngoài ra, nơi đây có thể đóng vai trò như là một cơ quan khoa học để tăng cường sự hợp tác và phối hợp giữa Việt Nam với phần còn lại của thế giới.
Tôi cho rằng một trong những mục đích chính của ICISE là nhằm khuyến khích đất nước các bạn hỗ trợ nhiều hơn cho những bạn trẻ muốn theo đuổi con đường nghiên cứu khoa học. Thế hệ trẻ Việt Nam được kỳ vọng sẽ tạo ra sự thay đổi cho đất nước và tôi tin rằng trong 10 năm tới, Việt Nam sẽ có vai trò xứng đáng trong cộng đồng khoa học quốc tế.
* Theo ông, những người trẻ cần gì để theo đuổi đam mê nghiên cứu khoa học cơ bản?
- Để khuyến khích giới trẻ theo đuổi khoa học cơ bản, tôi có thể đơn cử nhiều ví dụ. Chẳng hạn như ở nước tôi, khi tôi còn là một sinh viên và ngay cả bây giờ, chính phủ luôn dành học bổng cho những sinh viên theo học các ngành toán học và khoa học khác. Bản thân tôi từng nhận hỗ trợ của chính phủ để trang trải việc học cũng như các hoạt động nghiên cứu của mình sau này. Hiện tại, không chỉ có học bổng của chính phủ mà còn có nhiều nguồn tài trợ khác nữa cho các nhà khoa học trẻ.
* Ông thấy TP Quy Nhơn của chúng tôi thế nào?
- Đây là lần đầu tiên tôi đến Việt Nam. Mọi thứ ở TP Quy Nhơn rất thoải mái. Con người rất thân thiện và thức ăn rất ngon. Tôi sẽ trở lại nếu có cơ hội.
* Xin cảm ơn các GS!
MAI HỒNG - HỒNG QUẢNG (Thực hiện)