Thông điệp từ vở bài chòi “Lời ru hai người mẹ”: Giáo dục con người, ca ngợi lòng cao cả

Ðoàn Ca kịch bài chòi Bình Ðịnh vừa tổng duyệt, hoàn thành phục hồi nâng cao vở bài chòi “Lời ru hai người mẹ” (tác giả: NSƯT Nhật Minh, chuyển thể: NSƯT Ngọc Ðạo, đạo diễn: NSND Hoài Huệ). Với thông điệp về vấn đề giáo dục con người, ca ngợi lòng cao cả, “Lời ru hai người mẹ” được dự báo sẽ là vở diễn ăn khách trong mùa diễn Xuân 2018.

Nội dung vở bài chòi “Lời ru hai người mẹ” rất ý nghĩa bởi đặt ra vấn đề giáo dục con người đang khá thời sự hiện nay. - Trong ảnh: Một cảnh trong vở diễn - tập trung tuyến nhân vật chính diện, từ trái sang: Ngân Hà, hòang tử Vương Tùng, A Sa, Tiểu Quân. Ảnh: TRƯƠNG ĐĂNG HUY

1. Tuy mang tính cổ trang hư cấu, song “Lời ru hai người mẹ” có nội dung gần gũi, thiết thực, thời sự. Nội dung vở bài chòi như sau: Hoàng tử sẽ kế vị là Vương Tùng (Phương Phú đóng), con của Hoàng hậu (Hồ Điệp đóng), chào đời cùng ngày với em trai cùng cha khác mẹ là hoàng tử Vương Thảo (Hoài Tâm đóng), con của Thứ phi (Hồng Diễm đóng). Cùng xuất thân nhung lụa, nhưng ngay từ trong trứng nước, hai hoàng tử đã chịu ảnh hưởng bởi hai giọng ru khác nhau.

Với Vương Tùng đó là “Ầu ơi, ru con lời ru của đất trời, mai đây hứng ngọn roi đời làm khôn” hay “Ðừng dẫm lên, dù là cành hoa bé nhỏ/vì sự sống nào, cũng quý như nhau”. Còn Vương Thảo thì khác, “Ầu ơ, nuôi con khao khát mỏi mòn, mai sau khôn lớn để còn làm vua” và “Hãy đạp lên luống cỏ ấy mà đi - tại sao lại đi vòng/Lên đi, bước lên đi, đừng có mềm lòng! Lạnh nhạt, vô tình là vũ khí bén hơn gươm…”.

Mẹ con Vương Tùng bị mẹ con Vương Thảo lập mưu hãm hại. Trong khi Vương Thảo đắc thắng và tiếm ngôi cha, vây quanh là nịnh thần, thì trước đó Vương Tùng được những người trung nghĩa bảo vệ, phò tá để mong đem lại bình an cuộc sống, khôi phục tình cảm gia đình. Vở diễn khép lại với cảnh vị vua trẻ hiền đức tiếp nối sự nghiệp trị vì, mang theo kỳ vọng người đứng đầu hãy nhớ tu dưỡng mình… 

2. “Lời ru hai người mẹ” có cái kết tuy vẫn theo mô-típ có hậu, thiện thắng ác nhưng vẫn khá “mở”, bạo liệt, khiến người xem suy nghĩ về sự đánh đổi, được - mất, mang tính cảnh báo chứ không ôn hòa chung chung.

Vương Thảo một mực “thắng làm vua, thua làm giặc” và chọn kết cục bi thảm dù hoàng tử Vương Tùng đầy thiện chí, mong muốn cứu vãn tình cảm gia đình. Chính cái kết không theo kiểu “đèm đẹp, nhàn nhạt”, dĩ hòa vi quý mà bạo liệt, nhức nhối này làm cho vở diễn trên sân khấu thấm đẫm hơi thở cuộc sống. Đó là thông điệp về sự gắn kết gia đình, là sự trả giá, quy luật đào thải khi cái ác không thể cải tạo…

Đạo diễn của “Lời ru hai người mẹ” - NSND Hoài Huệ, Trưởng Đoàn Ca kịch bài chòi Bình Định cho biết, vở diễn này từng được Đoàn dàn dựng lần đầu năm 2006, từ đó trở thành một trong những vở diễn ăn khách, được nhân dân yêu thích yêu cầu khi đi biểu diễn hợp đồng.

“Ở lần dàn dựng thứ 2 sau hơn 10 năm, vở diễn được xử lý về mặt đạo diễn, nâng cao lên rất nhiều, để tô đậm hơn cho chủ đề, mở rộng thông điệp, đồng thời tạo đất diễn cho diễn viên, phù hợp và thêm sức hấp dẫn cho một vở diễn được xác định chính là đi diễn phục vụ dân”, NSND Hoài Huệ cho biết thêm.

Theo đó, một số nhân vật như Tể tướng, Ngân Hà, Cai ngục, Tiểu Quân, A Sa đã được cơ cấu lại, viết thêm rất nhiều, tạo thành tuyến nhân vật trung nghĩa, làm cho cuộc trở về, cuộc chiến thiện thắng ác của nhân vật Vương Tùng thuyết phục hơn. Bên cạnh nâng cao về mặt nội dung, các khâu khác như âm nhạc, múa, cảnh trí… cũng nhận những phản hồi tích cực từ những khán giả am hiểu sân khấu, mộ điệu bài chòi.

3. Điểm đáng ghi nhận của lần phục hồi nâng cao vở diễn là khả năng thể hiện hiệu quả của dàn diễn viên rất trẻ ở Đoàn. Theo NSND Hoài Huệ, về mặt biểu diễn, “Lời ru hai người mẹ” “phiên bản 2017” hoàn toàn do 2 kíp diễn viên trẻ đảm nhận. Và họ đã thể hiện, diễn xuất chững chạc, sắc sảo.

Ngoài Hoài Tâm, Phương Phú, Bạch Lan đã khá sắc sảo với các vai quan trọng thì vở diễn này cũng đánh dấu nỗ lực lớn và khẳng định mình của Hồ Điệp, Hồng Diễm, Thương Thương. Điều thú vị là trường hợp của Sử Thành Việt (vai Tiểu Quân), anh đang là học viên Trường Trung cấp VHNT Bình Định, với năng khiếu nổi trội của mình, được Đoàn tin tưởng cho làm vai đầu tiên ngay khi còn đang đi học!

SAO LY