Chuyển đổi, đa dạng hóa cây trồng trên đất sản xuất kém hiệu quả:
Giải pháp hạn chế rủi ro, tăng hiệu quả sản xuất
Thời gian qua, ngành chức năng và chính quyền các địa phương đã đẩy mạnh chuyển đổi, đa dạng hóa cây trồng trên những diện tích đất sản xuất kém hiệu quả; hướng dẫn nông dân áp dụng tiến bộ KHKT vào sản xuất, góp phần hạn chế áp lực về nước tưới và rủi ro do hạn hán, mưa lũ gây ra. PV Báo Bình Ðịnh đã phỏng vấn ông Ðào Văn Hùng, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT, quanh vấn đề này.
* Ngoài mục đích thích ứng với thời tiết, nâng cao hiệu quả sản xuất, việc chuyển đổi cơ cấu, đa dạng hóa cây trồng có ý nghĩa như thế nào trong việc thực hiện tái cơ cấu ngành nông nghiệp của tỉnh, thưa ông?
- Chúng ta đều thấy rõ, biến đổi khí hậu đang ngày càng rõ nét, hạn hán, mưa lũ xảy ra bất thường đã tác động đến đời sống sản xuất và thu nhập của nông dân. Sản xuất nông nghiệp là lĩnh vực đầu tư có hệ số rủi ro cao, trong tình hình thời tiết ngày càng diễn biến phức tạp, rủi ro càng cao hơn. Do vậy, cần phải có giải pháp để thích ứng, hạn chế những yếu tố bất lợi, tăng hiệu quả sản xuất.
Qua nghiên cứu và tham khảo nhiều chuyên gia đầu ngành nông nghiệp trong nước, tỉnh ta đã lựa chọn phương án chuyển đổi, đa dạng hóa cây trồng trên đất sản xuất kém hiệu quả, xem đây là một trong những giải pháp trong thực hiện tái cơ cấu ngành nông nghiệp nói chung, lĩnh vực trồng trọt nói riêng, nhằm nâng cao giá trị gia tăng và phát triển nông nghiệp theo hướng bền vững, gắn với xây dựng nông thôn mới (XDNTM).
Từ năm 2014 đến nay, tổng diện tích chuyển đổi cơ cấu cây trồng tại các địa phương trong tỉnh trên 17.000 ha, trong đó hơn 11.519 ha đất lúa chuyển sang cây trồng cạn và 5.552 ha đất trồng màu kém hiệu quả chuyển sang trồng đậu phụng, bắp, ớt, mè, trồng cỏ phục vụ chăn nuôi... Qua thực tiễn sản xuất cho thấy, việc chuyển đổi, đa dạng hóa cây trồng trên đất sản xuất kém hiệu quả đã tiết kiệm được nguồn nước tưới, qua đó giảm chi phí đầu vào và hạn chế rủi ro do thời tiết.
Đáng chú ý là nông dân nhiều địa phương đã áp dụng tốt công thức sản xuất luân canh mang lại thu nhập cao. Như tại xã Cát Hải (Phù Cát), nông dân đã chuyển đổi 340 ha sản xuất 1 vụ lúa bấp bênh sang sản xuất 1 vụ đậu phụng và 2 vụ hành/năm cho thu nhập từ 150-180 triệu đồng/ha/năm. Các xã Phước Hiệp, Phước Lộc (Tuy Phước), Mỹ Trinh, Mỹ Châu (Phù Mỹ) nông dân áp dụng phương thức sản xuất 1 vụ lúa và 1 vụ hoa huệ; 1 vụ lúa, 1 vụ mè, 1 vụ bắp hoặc 1 vụ đậu phộng xen mè, vụ kế tiếp sản xuất kiệu, cho thu nhập cao. Các huyện trung du, miền núi cũng đã chuyển dần những diện tích sản xuất lúa bấp bênh sang trồng mè, đậu phụng, bắp mang lại hiệu quả kinh tế cao hơn.
Điều đáng nói là nhiều địa phương đã phối hợp với các doanh nghiệp thực hiện chuỗi liên kết sản xuất và thu mua sản phẩm cho nông dân, nhờ đó đã nâng cao hiệu quả đầu tư.
Tuy vậy, khách quan nhìn nhận, việc chuyển đổi, đa dạng hóa cây trồng ở tỉnh ta vẫn còn gặp nhiều khó khăn, như quy mô sản xuất còn manh mún; trình độ sản xuất của nông dân không đồng đều giữa các vùng; việc đầu tư thâm canh, ứng dụng KHKT còn hạn chế. Một số địa phương còn lúng túng trong quy hoạch và lựa chọn cây trồng phù hợp; việc liên kết thị trường và tính cạnh tranh sản phẩm trồng trọt còn thấp, lợi nhuận đem lại cho người nông dân chưa như mong muốn.
Nông dân huyện Hoài Nhơn chuyển đổi những diện tích sản xuất lúa thiếu nước tưới sang trồng bắp, đạt hiệu quả kinh tế cao.
* Ông có thể cho biết mục tiêu của tỉnh trong thời gian tới đối với công tác chuyển đổi cơ cấu cây trồng?
- Định hướng của tỉnh đối với công tác chuyển đổi cơ cấu cây trồng đến năm 2020 là tập trung quy hoạch lại sản xuất gắn với đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp và Chương trình XDNTM theo hướng giảm dần diện tích sản xuất lúa bấp bênh, kém hiệu quả, đẩy mạnh phát triển các loại cây trồng cạn theo hướng sản xuất hàng hóa, nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, đáp ứng yêu cầu thị trường.
Mục tiêu đến năm 2020, giảm dần diện tích lúa xuống còn 103 ngàn ha; chú trọng áp dụng các tiến bộ KHKT, giống mới để tăng năng suất lúa; đồng thời tăng diện tích trồng bắp lên 15.000 ha và tăng diện tích trồng đậu phụng cùng các loại cây trồng cạn khác phục vụ ngành chế biến thức ăn gia súc.
Bên cạnh đó, tăng cường công tác hỗ trợ, đào tạo nghề và hỗ trợ khôi phục lại các làng nghề truyền thống, nhằm giải quyết việc làm, tăng thu nhập cho nông dân…
* Để công tác này mang lại hiệu quả hơn, ngành nông nghiệp sẽ triển khai những giải pháp gì, thưa ông?
- Chúng tôi đã và đang đẩy mạnh công tác thông tin tuyên truyền về sự cần thiết phải chuyển đổi cơ cấu cây trồng, nhằm từng bước thay đổi tư duy của nông dân, lấy hiệu quả của sản xuất làm mục tiêu, sản xuất theo quy hoạch và yêu cầu của thị trường, tiến tới sản xuất theo chuỗi giá trị. Bên cạnh đó, rà soát lại quỹ đất ở từng địa phương, tổ chức quy hoạch, bố trí lại các vùng sản xuất tập trung, trên cơ sở lợi thế so sánh của mỗi vùng, từng bước thay đổi công thức luân canh, thâm canh theo hướng giảm số lượng sản phẩm hiệu quả thấp, khó tiêu thụ sang sản xuất những loại cây trồng có giá trị kinh tế cao, có thị trường tiêu thụ.
Ngành nông nghiệp sẽ phối hợp với chính quyền các địa phương tập trung chuyển đổi những diện tích sản xuất lúa kém hiệu quả, bấp bênh nguồn nước tưới sang sản xuất các loại cây trồng cạn như bắp lai, đậu phụng, ớt, rau dưa các loại để nâng cao hiệu quả kinh tế, tăng tính cạnh tranh của sản phẩm. Khảo nghiệm, sản xuất các giống lúa và cây trồng cạn mới có triển vọng, chọn ra những giống cây trồng có tiềm năng về năng suất, chất lượng phù hợp, chống chịu sâu bệnh, điều kiện bất lợi của thời tiết, bổ sung vào cơ cấu giống cây trồng của tỉnh.
Ngành nông nghiệp tỉnh sẽ tiếp tục tổ chức và mở rộng các hình thức liên doanh, liên kết, tạo điều kiện cho các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực sản xuất nông nghiệp và tiếp tục xây dựng hệ thống thông tin thị trường để hỗ trợ nông dân tiếp cận với doanh nghiệp, thị trường và ngược lại. Tiếp tục tham mưu UBND tỉnh ban hành các chính sách hỗ trợ, khuyến khích phát triển giống cây trồng với những điều chỉnh phù hợp ở từng giai đoạn, thích ứng với biến đổi khí hậu. Mặt khác, thực hiện tốt chính sách khuyến khích phát triển kinh tế hợp tác, liên kết sản xuất gắn với tiêu thụ nông sản, và chính sách hỗ trợ phát triển giống cây trồng giai đoạn 2016 - 2020 của Trung ương và của tỉnh.
* Xin cảm ơn ông!
PHẠM TIẾN SỸ (Thực hiện)