Hồ chứa nước trước mùa mưa lũ:
Gia cố tạm, chờ kinh phí !
Vấn đề nhiều công trình hồ chứa nước trên địa bàn tỉnh bị xuống cấp nghiêm trọng không mới nhưng luôn nóng bỏng trước mỗi mùa mưa lũ cận kề. Đây là mối lo của tỉnh, ngành chức năng và các địa phương, song không thể giải quyết cùng lúc vì một nguyên nhân rất quen thuộc là… thiếu kinh phí.
Nhiều mối lo
Mới đây, Đoàn công tác của Bộ NN-PTNT đã đến kiểm tra công tác quản lý an toàn hồ chứa nước, công trình thủy lợi (CTTL) trước mùa mưa lũ tại tỉnh ta. Qua kiểm tra thực tế hiện trạng các công trình hồ chứa nước trên địa bàn tỉnh, ông Nguyễn Xuân Diệu, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thủy lợi (Bộ NN-PTNT), đánh giá: Bình Định là tỉnh có nhiều hồ chứa nước nhất ở khu vực miền Trung - Tây Nguyên. Tuy nhiên, phần lớn các hồ chứa chủ yếu là đập đất, xây dựng đã lâu, công nghệ thấp, bằng thủ công, thiếu hệ thống trang thiết bị quan trắc… Hiện nay, trong số 161 hồ chứa mới chỉ có 15 hồ chứa do Công ty TNHH Khai thác CTTL quản lý được quản lý, vận hành một cách khá bài bản, chặt chẽ. Còn lại các công trình do địa phương và HTXNN quản lý chưa được quan tâm đúng mức. Khi công trình hư hỏng, xuống cấp cần sửa chữa lớn thì ngân sách địa phương không đủ nên càng xuống cấp nghiêm trọng hơn.
Ông Phan Xuân Hải, Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi, Đê điều và Phòng chống lụt bão (thuộc Sở NN-PTNT), cho biết: Qua kiểm tra, trong số 161 hồ chứa nước lớn, nhỏ trên địa bàn tỉnh (tổng dung tích 583 triệu m3 nước), hiện có 39 hồ chứa bị xuống cấp nghiêm trọng. Phần lớn các hồ chứa nước đều có “vấn đề” về hệ thống đập đất, cống lấy nước và tràn xả lũ; các hạng mục trên đều không đáp ứng tiêu chuẩn phòng chống lũ do Bộ NN-PTNT quy định. Lẽ ra số hồ chứa này phải được tu bổ, sửa chữa trong các năm trước, nhưng do thiếu kinh phí nên phải chờ sự hỗ trợ của Bộ NN-PTNT qua từng năm.
Theo đánh giá của ngành Nông nghiệp tỉnh, một điều đáng quan ngại nữa là nhiều công trình hồ chứa giao cho địa phương, HTXNN quản lý nhưng không được cấp có thẩm quyền giao trách nhiệm quản lý bằng văn bản; hoặc không có biên bản giao nhận công trình cụ thể. Các chủ hồ không thực hiện việc quan trắc, ghi chép các thông số kỹ thuật của hồ chứa theo quy định. Phương án phòng chống lũ lụt, bảo vệ công trình đầu mối chưa được hầu hết các chủ hồ quan tâm thực hiện. Có địa phương giao đất cho các hộ dân trồng rừng trong phạm vi hành lang bảo vệ hồ, gây khó khăn trong công tác quản lý và gây mất ổn định công trình; thậm chí có trường hợp lúc xây dựng hồ chứa, đơn vị chức năng không quan tâm đến công tác đền bù, giải tỏa, di dời nhà dân phía hạ lưu đập.
Gia cố tạm để đảm bảo an toàn
Để đảm bảo an toàn các công trình hồ chứa trong mùa mưa lũ, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thủy lợi Nguyễn Xuân Diệu yêu cầu lãnh đạo Sở NN-PTNT phối hợp chặt chẽ với chính quyền các địa phương trong tỉnh nhanh chóng triển khai các phương án phòng chống lụt bão (PCLB), đặc biệt quan tâm đến việc kiểm tra hệ thống đập đất, cống lấy nước, tràn xả lũ của các hồ chứa nước. Tập trung đẩy nhanh tiến độ nâng cấp, sửa chữa các CTTL, đảm bảo vượt lũ an toàn trước ngày 31.8. Đối với những hồ chứa bị xuống cấp nghiêm trọng nhưng chưa có kinh phí sửa chữa, cần thực hiện các biện pháp gia cố tạm hoặc không cho tích nước trong mùa mưa lũ để đảm bảo an toàn cho vùng hạ lưu.
Tại buổi làm việc với Đoàn công tác của Bộ NN-PTNT, ông Phan Trọng Hổ, Giám đốc Sở NN-PTNT đã đề nghị Trung ương hỗ trợ kinh phí nâng cấp, sửa chữa các hồ chứa nước đang bị xuống cấp, hư hỏng nghiêm trọng, có nguy cơ mất an toàn trong mùa mưa lũ năm nay. Bộ NN-PTNT cần hỗ trợ tỉnh điều tra, khảo sát, khôi phục các hồ sơ kỹ thuật để xây dựng cơ sở dữ liệu của các hồ chứa trên địa bàn toàn tỉnh, phục vụ cho công tác quản lý, vận hành; hỗ trợ đào tạo lực lượng quản lý hồ chứa nước và công trình thủy lợi, bố trí thêm biên chế quản lý hồ chứa tại các địa phương trong tỉnh.
Các địa phương và ngành chức năng cần lên phương án PCLB ở các CTTL xung yếu; Ban chỉ huy PCLB-TKCN tại địa phương tổ chức phân công lực lượng trực tại công trình khi có mưa lũ lớn xảy ra, tổ chức kiểm tra thường xuyên 24/24 giờ các hạng mục công trình, báo cáo tình hình ứng phó cho cấp trên để có biện pháp xử lý kịp thời. Các địa phương cần tăng cường công tác quản lý hồ chứa nước theo đúng quy định, tổ chức điều tra, khảo sát khôi phục hồ sơ kỹ thuật, xây dựng cơ sở dữ liệu của các hồ chứa nhằm phục vụ tốt công tác quản lý, vận hành.
Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thủy lợi Nguyễn Xuân Diệu cũng cho biết: Trong số 39 hồ chứa hư hỏng nặng của Bình Định đề nghị Trung ương hỗ trợ kinh phí sửa chữa khẩn cấp, trong năm nay có 4 hồ gồm hồ Đá Bàn, Hóc Mỹ (Hoài Ân), Chánh Hùng, Hóc Xeo (Phù Cát) được Bộ NN-PTNT, Bộ Kế hoạch - Đầu tư, Bộ Tài chính đồng ý đưa vào danh mục hỗ trợ kinh phí để đầu tư nâng cấp. Hiện nay, phương án bố trí vốn đang được các Bộ trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Những hồ chứa nước còn lại, trong khi chờ có kinh phí sửa chữa, tỉnh cần quan tâm công tác quản lý, đảm bảo an toàn, nhất là trong mùa mưa bão sắp tới.
Bài và ảnh: NGUYỄN HÂN