Gỏi tỏi

Thời tiết miền Trung, cỡ này rất khó chịu. Trời hết sức bức bối, oi nồng. Nắng đồng hành với nóng mặc cho người già, con trẻ rũ người ra cùng với bệnh hoạn, yếu đau. Thông thường nhất là cảm cúm. Nhà có một người vướng bệnh là lây hết những người còn lại. Tôi vốn thể tạng không tốt nên cứ bị đi, bị lại, lây lất có cả tháng nay.

Từ những cơn cảm cúm khó chịu lại nhớ đến kỷ niệm này. Một kỷ niệm có liên quan đến một vùng đất, và một món ăn hết sức đặc biệt. Chẳng là năm đó, vợ chồng tôi về quê Tam Quan và được một người bà con rủ rê chạy xe gắn máy ra Châu Me chơi (Châu Me là một vùng biển rất đẹp thuộc Quảng Ngãi, sát với Bình Định). Tôi đã cảm sẵn lại đi đường nắng gió thế là ra đến nơi nằm lụi luôn. Nhà người bà con phía chồng tôi có ghe đánh cá và có đất trồng tỏi, hành. Thấy tôi khụt khịt… chủ nhà hỏi tôi đã uống thuốc gì chưa? Và gật gù: “Yên tâm đi! Để chiều tối cho ăn một thứ hay lắm. Rất ngon và ăn rồi sẽ bớt bệnh ngay”.

Thì ra là gỏi tỏi. Tỏi để làm gỏi ở đây không phải là củ mà là lá. Và không phải lá tỏi nào cũng có thể dùng để trộn mà phải là lá tỏi đực. Có một cách phân biệt, đó là cây tỏi đực hãy còn màu xanh trong khi cây cái lại có màu vàng.  Sau khi nhổ lá tỏi đực về phải bỏ rễ, cắt bớt lá hư, rửa sạch, chẻ thân lá tỏi ra, hấp vừa chín tới là có thể trộn được. Trộn cũng như những thứ gỏi thông thường, nghĩa là thêm đậu phộng rang giã dập, rau thơm, hành phi, nước cốt chanh. Chỉ khác nước chấm không phải là nước mắm chua ngọt mà là một thứ được chế biến từ đậu phộng giã nhuyễn, cà chua sốt và nước cốt dừa. Nước chấm sền sệt có vị ngọt của cà, béo thơm của dừa và bùi ngậy của đậu phộng quyện chặt trong hương vị rất là lạ lùng và hấp dẫn của lá tỏi và các thứ gia vị đi kèm, sẽ đánh thức tất cả giác quan trong con người bạn. Ăn gỏi cần phải có mấy cái bánh tráng gạo dày nướng lên để xúc.

Nghe nói, gỏi tỏi là một thứ đặc sản của Lý Sơn. Một thứ gỏi do người dân nơi đây nghĩ ra và chế biến, từ những cánh đồng tỏi bạt ngàn ở vùng đảo này. Nhưng không nhất thiết phải tới tận đó mới biết gỏi tỏi.

Gỏi tỏi hay thật! Vì vừa để ăn no vừa làm mồi nhâm nhi và trên hết, giải cảm rất hiệu quả. Chẳng vậy mà tôi ở lại đó ba ngày, ăn gỏi tỏi đúng ba lần thì hết cảm luôn. Người ta thường nói: “Thuốc đắng giã tật”. Câu này quả là không đúng đối với vị thuốc là gỏi tỏi rồi.

HUYỀN MINH