Bánh ít - nhớ giỗ quê nhà

Bánh ít lá gai, bánh ít mặn, bánh ít chay. Những món bánh thân thương đến nỗi không ai không nhớ, và không ai không thèm mỗi lần nhắc đến. Mỗi dịp lễ tết, bánh ít lại là món quà gần gụi mà thân thuộc. Mỗi lần cúng giỗ, chúng tôi đều được cho mỗi đứa một bị bánh ít rồi vài ba viên kẹo đơn sơ. Tôi có niềm đam mê với bánh ít, lá gói xanh, có dính chút dầu cầm trơn tay, lột ra trong cái nắng, cái chộn rộn của đám cúng. Vừa lột lớp lá, vừa cắn miếng bánh, lớp bột bên ngoài mềm, mịn; bên trong mới đầy bất ngờ. Khi thì nhân đậu xanh, khi thì nhân dừa, khi thì đậu đen.

Sau này về phố, ít có những dịp cúng giỗ chuẩn bị bánh ít đầy đủ, tự làm ở nhà mà đa phần là mua. Nên đi đường, thấy một cô dì nào đó ngồi bên thúng bánh ít hay những chiếc bánh đặt gọn ghẽ trong dĩa nhỏ trên mỗi bàn ăn, tiện tay hoặc thích ăn thì lấy; lòng tôi lại nhớ sao những ngày tuổi nhỏ cùng những ngày cúng quê nhà. Gần đây, tôi biết có quán chay, bánh ít cũng là bánh ít chay. Nhân là nấm mèo trộn với đậu xanh, có vị măn mẳn của muối. Bánh ít chay ăn nhiều thường vào ngày rằm, mùng một. Bánh gói gọn gàng, dễ cất; hay đựng trong những dĩa chén nhỏ, sẵn đâu đó trên bàn ăn.

Tôi có khoe với một người bạn đi học xa về những chỗ bán bánh ít mới trong thành phố. Lại gặp trúng tâm trạng nhớ nhà, nhớ quê của bạn. Bình thường cũng ít ăn, nên chả có mấy cảm xúc, mỗi lần ăn là nhớ đến lần gói cực khổ mới ra được cái bánh nhỏ xíu. Đầu tiên là đi hái lá gai, mà phải chọn lá vừa, đừng già quá cũng đừng non quá. Rửa sạch, giã nhuyễn, càng nhuyễn càng ngon, khổ nhất phần này. Sau khi giã thì vắt lấy nước trộn vào bột, nhào nặn cho đều. Còn nhân thì thường làm bằng đậu xanh. Đậu xanh rửa, ngâm, xay nhuyễn, nấu chung với đường cát trắng cho đến khi keo, rồi viên tròn... Cái khéo tay là ở đoạn gói bánh cho đều vỏ và nhân, và gói lá sao cho đẹp.

Một chiếc bánh nhỏ thế, nhưng đậm đà màu lá, đẫm vị của những giọt mồ hôi, những nụ cười của người làm bánh, đôi mắt trông mong thành phẩm, trong mường tượng của những đứa con xa nhà. Thật ấm áp. Như đi đường xa, có gì đó để khoe với bạn bè...

MẪU ĐƠN