Bệnh viêm đại tràng mạn: Vài kiến thức nên biết
Đại tràng hay còn gọi là ruột già; viêm đại tràng là một bệnh lý đường tiêu hóa khá thường gặp. Viêm đại tràng có 2 thể bệnh: Viêm đại tràng cấp: bệnh diễn biến rầm rộ cấp tính, nếu không điều trị kịp thời có thể tử vong. Viêm đại tràng mạn: bệnh diễn tiến kéo dài, triệu chứng không rầm rộ nhưng dễ tái phát. Theo thống kê, khoảng 15-20% dân số Việt Nam mắc bệnh viêm đại tràng mạn.
Tại Phòng khám Nội tiêu hóa, phòng khám Nội tổng hợp thuộc Khoa Nội tổng hợp, BVĐK TP Quy Nhơn, bệnh nhân (BN) mắc viêm đại tràng mạn chiếm khoảng 5% tổng số BN vào điều trị nội trú mỗi năm. Tuy nhiên vì bệnh thường không nặng lắm, triệu chứng tái đi tái lại, do đó BN điều trị ngoại trú chiếm tỉ lệ cao hơn.
Viêm đại tràng mạn có triệu chứng khá phong phú. Đau bụng, đại tiện ra phân nát, không thành khuôn, có thể có chất nhầy, hiếm khi có máu; đầy bụng, chán ăn, ăn chậm tiêu, sụt cân, cáu gắt, mất ngủ… Đau ở 2 bên hố chậu hoặc 2 bên mạn sườn, lan dọc khung đại tràng. Đau âm ỉ có thể quặn lên từng cơn, cảm giác muốn đi đại tiện. Khi đi đại tiện được thì giảm đau. Nhưng cơn đau rất dễ tái phát. Rối loạn đại tiện: thường BN đi cầu lỏng nhiều lần trong ngày, có thể kèm nhầy máu, cảm giác mót rặn. Cũng có một số BN lại có biểu hiện táo bón hoặc táo bón xen kẽ tiêu chảy. Khám bụng thấy bụng chướng hơi, ấn đau dọc khung đại tràng. Có thể sờ thấy thừng đại tràng như một ống chắc, di động ở hố chậu trái. Người mắc viêm đại tràng mạn thường mệt mỏi toàn thân, gầy sút, chán ăn, dễ cáu gắt, giảm trí nhớ… Nếu viêm đại tràng mạn kéo dài, không được điều trị sẽ làm người bệnh suy nhược, sụt cân, thiếu máu, giảm chất lượng cuộc sống, ảnh hưởng khả năng lao động.
BN viêm đại tràng mạn không nên tự mua thuốc điều trị vì sẽ không giải quyết đúng nguyên nhân và có thể gây biến chứng nguy hiểm. Cần điều trị triệt để các bệnh nhiễm trùng đường ruột như thương hàn, lỵ trực khuẩn, lỵ amip… Việc lạm dụng kháng sinh đường ruột có thể làm tổn thương hệ vi khuẩn ở ruột làm bệnh kéo dài, dễ tái phát.
Để điều trị và hạn chế tái phát nên tiết chế ăn uống: Hạn chế ăn mỡ, rau sống, hoa quả xanh. Nếu bị táo bón, dùng các thuốc nhuận tràng, tốt nhất là nhuận tràng thẩm thấu như Duphalac. Nếu tiêu chảy dùng thuốc như Smecta, Hamett… Có chế độ làm việc, nghỉ ngơi hợp lý, tránh thức khuya, tránh stress. Tránh ăn nhiều gia vị, chất kích thích, chất ngọt. Nên ăn nhiều rau xanh và các chất xơ. Hạn chế dùng bia rượu. Bổ sung men tiêu hóa: dùng sữa chua hoặc các loại men tiêu hóa sống.
Hàng ngày trước khi đi ngủ hoặc sáng ngủ dậy nên xoa nắn dọc khung đại tràng từ phải sang trái, vừa xoa vừa day nhẹ giúp điều hòa nhu động đại tràng. Thường xuyên rèn luyện thể lực hàng ngày. Tạo thói quen ăn uống đúng giờ và cân bằng dinh dưỡng cho bạn và gia đình. Đi ngủ đúng giờ, đi vệ sinh đúng giờ. Thực hiện ăn chín, uống sôi, tránh ăn gỏi tôm cá, thịt tái, tiết canh, mắm tôm, tép… Chú ý uống đủ nước, nhất là với người già. Tẩy giun sán định kỳ, thường 6 tháng/lần. Thực hiện tốt vệ sinh an toàn thực phẩm và vệ sinh môi trường.
BS. BÀNH QUANG KHẢI (Trưởng khoa Nội, BVĐK TP Quy Nhơn)