Nhân ngày Khí tượng thế giới 2013:
Biến đổi khí hậu và vai trò của ngành khí tượng thủy văn
Theo Bộ Tài nguyên-Môi trường (TN-MT), nhằm tôn vinh những nỗ lực, đóng góp của ngành Khí tượng thủy văn (KTTV) quốc gia và cộng đồng thế giới trong việc theo dõi thời tiết, bảo vệ tính mạng và tài sản của người dân, Ngày Khí tượng thế giới năm 2013 sẽ được tổ chức vào ngày 23.3 với chủ đề “Theo dõi thời tiết để bảo vệ tính mạng và tài sản”.
Cán bộ Trung tâm KTTV Bình Định đang theo dõi số liệu từ máy quan trắc môi trường. Ảnh: N.HÂN
Chủ đề của Ngày Khí tượng thế giới cũng nhằm hưởng ứng Chiến dịch Giờ Trái đất năm 2013, nhằm kêu gọi người dân chung tay góp phần giảm nhẹ phát thải khí nhà kính gây biến đổi khí hậu (BĐKH) ngày càng khốc liệt, làm tăng tần suất và cường độ các thảm họa liên quan đến thời tiết, khí hậu; đồng thời cũng là để kỷ niệm 50 năm Chương trình Theo dõi thời tiết thế giới (1963-2013).
Trong các năm gần đây, khí hậu toàn cầu đã và đang biến đổi mạnh mẽ, tần suất và cường độ thiên tai ngày càng gia tăng trên toàn thế giới, đã cướp đi sinh mạng của hàng triệu người và làm thiệt hại giá trị kinh tế ước tính hàng ngàn tỉ đô la Mỹ. Mấy năm gần đây, tại Việt Nam đã xảy ra nhiều hiện tượng thời tiết cực đoan: Đợt rét kéo dài lịch sử 38 ngày, bão và áp thấp nhiệt đới hoạt động bất thường không theo quy luật, mùa mưa ít mưa, hạn hán nghiêm trọng, thiếu nước sinh hoạt và sản xuất trên diện rộng, nguy cơ cháy rừng rất cao… đã gây nhiều tổn thất to lớn về người, tài sản, cơ sở hạ tầng, tác động xấu đến môi trường.
Dưới góc độ là một nguồn tài nguyên, khí hậu có thể ảnh hưởng đến các nguồn tài nguyên khác, đặc biệt là sản xuất nông nghiệp, an ninh lương thực, quản lý nguồn nước… Hơn bao giờ hết các thông điệp quốc tế gần đây cảnh báo hoạt động thiếu bền vững của con người đang khiến các nguồn tài nguyên quý giá cạn kiệt, biến đổi phức tạp, thậm chí chống lại con người; nếu không hành động kịp thời thì hậu quả khôn lường. BĐKH sẽ làm thế giới thiệt hại hàng trăm tỉ đô la mỗi năm; mực nước biển dâng sẽ làm cho hàng trăm triệu người trên trái đất bị mất nhà cửa vĩnh viễn; 1/6 dân số thế giới có thể bị thiếu nước; nghiêm trọng hơn là nhiều loài có khả năng sẽ bị tuyệt chủng. Đó chính là những thách thức mới cho ngành KTTV.
Vì thế, làm cách nào giảm nhẹ rủi ro thiên tai là nhiệm vụ được ưu tiên hàng đầu. Ở tầm vĩ mô, các nước cần tích cực hợp tác quốc tế trong các lĩnh vực BĐKH và KTTV. Trong nước, ngành KTTV tiếp tục hiện đại hóa công nghệ dự báo, mạng lưới quan trắc KTTV để ứng phó với BĐKH. Đội ngũ cán bộ KTTV cần có nhận thức mới về những thách thức này, đồng thời tiếp tục nâng cao trình độ quản lý nhà nước, trình độ chuyên môn để đáp ứng tình hình mới.
Năm nay từ Trung ương đến địa phương đều tổ chức kỷ niệm Ngày Khí tượng thế giới. Bộ TN-MT chủ trì tổ chức Hội thảo chủ đề “Hoàn thiện hành lang pháp lý KTTV - Công cụ nâng cao hiệu quả theo dõi thời tiết, khí hậu và giảm nhẹ rủi ro thiên tai. Bộ TN-MT cũng chỉ đạo các Sở TN-MT, các cơ quan KTTV khu vực đóng tại các tỉnh, thành phố tổ chức kỷ niệm Ngày Khí tượng thế giới kết hợp với hội thảo chuyên đề về “Sử dụng thông tin KTTV phục vụ phòng chống thiên tai và ứng phó với BĐKH tại địa phương”.
Đài KTTV khu vực Nam Trung bộ và các Trung tâm KTTV tỉnh tổ chức thông tin về Thông điệp của Tổng Thư ký Tổ chức Khí tượng thế giới, tuyên truyền kêu gọi người dân chung tay góp phần giảm nhẹ phát thải khí nhà kính gây BĐKH ngày càng khốc liệt, làm tăng tần suất và cường độ các thảm họa liên quan đến thời tiết, khí hậu.
Có thể thấy, nhu cầu về các dịch vụ thời tiết, khí hậu đang ngày càng mở rộng cùng với những tiến bộ khoa học, công nghệ; kết quả quan trắc, công tác giám sát khí quyển và đại dương ngày càng được cải thiện. Việc phổ biến thông tin dự báo thời tiết trên toàn thế giới, đặc biệt là các bản tin dự báo và cảnh báo sớm thời tiết đã giúp cộng đồng phòng, chống và giảm nhẹ thiên tai.
Do đó, cần tiếp tục nâng cao hơn nữa hiểu biết về khí hậu, BĐKH, sử dụng hiệu quả hơn các thông tin về khí hậu để đáp ứng tốt hơn nữa các nhu cầu xã hội, đối đầu được những thách thức về đảm bảo an ninh lương thực và quản lý tài nguyên nước, năng lượng… góp phần bảo vệ sự tồn tại và phát triển của hành tinh chúng ta.
LƯƠNG NGỌC LŨY
(Trung tâm KTTV tỉnh)