Ðánh giá, công nhận xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật: Chú trọng định lượng

Sau một thời gian loay hoay vì còn nhiều khoảng trống, đến nay, “bộ khung” pháp lý đã được hoàn chỉnh để cơ quan chức năng thực hiện đánh giá, công nhận xã, phường, thị trấn (sau đây gọi chung là xã) đạt chuẩn tiếp cận pháp luật (TCPL). Ðáng chú ý, hệ thống tiêu chí, chỉ tiêu đánh giá đều định lượng rõ ràng, cụ thể, không còn chung chung như trên. 

Sở Tư pháp tổ chức tập huấn các quy định về xây dựng, đánh giá, công nhận cấp xã đạt chuẩn TCPL.

Phát biểu tại Hội nghị tập huấn kiến thức pháp luật, kỹ năng, nghiệp vụ phổ biến, giáo dục pháp luật và hòa giải ở cơ sở được Bộ Tư pháp tổ chức tại TP Quy Nhơn vào giữa tháng 6.2017, ông Đỗ Xuân Lân - Vụ trưởng Vụ Phổ biến, giáo dục pháp luật (Bộ Tư pháp), khẳng định triển khai đánh giá, công nhận xã đạt chuẩn TCPL là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của ngành Tư pháp trong năm 2017.

Kịp thời, ý nghĩa

Ngày 16.4.2009, Chính phủ ban hành Bộ Tiêu chí quốc gia về nông thôn mới (NTM), được thực hiện để đánh giá, xây dựng xã, huyện, tỉnh đạt chuẩn NTM giai đoạn 2010 - 2015. Bộ Tiêu chí này gồm 19 tiêu chí và 39 chỉ tiêu thành phần, trong đó phần lớn là về hạ tầng, cơ sở vật chất; ít các tiêu chí, chỉ tiêu về văn hóa; không có tiêu chí, chỉ tiêu về TCPL. Điều đó thể hiện tinh thần thực hiện xây dựng kết cấu hạ tầng, cơ sở vật chất đi trước một bước, phù hợp với giai đoạn trước.

Tuy nhiên, bước sang giai đoạn mới, trước yêu cầu xây dựng NTM gắn với nâng cao năng lực, hiệu quả quản lý nhà nước, thi hành công vụ của chính quyền các cấp ở địa phương, thực hiện tốt quyền con người, quyền công dân, ngày 17.10.2016, Chính phủ đã ban hành Bộ Tiêu chí quốc gia về xã NTM giai đoạn 2016- 2020. Bộ Tư pháp được giao chủ trì, hướng dẫn tiêu chí thành phần 18.5 về “Xã đạt chuẩn TCPL theo quy định”. Như vậy, kết quả xây dựng xã đạt chuẩn TCPL là tiêu chí đánh giá xã đạt chuẩn NTM.  

“Xây dựng xã đạt chuẩn TCPL là nhiệm vụ có ý nghĩa quan trọng đối với công tác quản lý nhà nước, nhất là tại cơ sở. Qua đó, góp phần nâng cao nhận thức pháp luật, giáo dục ý thức tôn trọng, tuân thủ và chấp hành pháp luật; bảo đảm quyền con người, quyền công dân, quyền được thông tin về pháp luật; kịp thời tháo gỡ mâu thuẫn, vướng mắc, kiến nghị trong thi hành pháp luật trên địa bàn cấp xã”, Giám đốc Sở Tư pháp Lê Văn Toàn nhận định.

Ðịnh lượng cụ thể

Bộ tiêu chí đánh giá xã đạt chuẩn TCPL gồm 5 tiêu chí: Bảo đảm thi hành Hiến pháp và pháp luật (15 điểm); thực hiện thủ tục hành chính thuộc thẩm quyền của UBND cấp xã (30 điểm); phổ biến, giáo dục pháp luật (25 điểm); hòa giải ở cơ sở (10 điểm); thực hiện dân chủ ở cơ sở (20 điểm). 

Theo bà Hồ Mỹ Ngọc Chân - Phó trưởng phòng phụ trách Phòng Phổ biến, giáo dục pháp luật (Sở Tư pháp), điểm đáng chú ý là mỗi tiêu chí đều được cụ thể hóa bằng nhiều chỉ tiêu riêng rẽ, chia thành các nội dung thành phần để đi sâu vào định lượng với từng con số, tỉ lệ chứ không còn đánh giá định tính theo kiểu chung chung.

Thí dụ, tiêu chí 4 - Hòa giải ở cơ sở gồm 3 chỉ tiêu, với điểm tối đa là 10. Trong đó, chỉ tiêu 2 là các mâu thuẫn, tranh chấp, vi phạm pháp luật thuộc phạm vi hòa giải được hòa giải kịp thời theo yêu cầu của các bên (4 điểm). Chỉ tiêu này lại được chia thành 2 nội dung thành phần: các vụ, việc thuộc phạm vi hòa giải được tiếp nhận và thực hiện hòa giải theo quy định (2 điểm); các vụ, việc hòa giải thành (2 điểm). Cách tính điểm cũng được quy định rất cụ thể. Chẳng hạn, với nội dung thứ 2, trong năm đánh giá, trên địa bàn xã có tổng số 45 vụ, việc được thực hiện hòa giải. Tại thời điểm đánh giá, chấm điểm nội dung này, xác định được có 30 vụ, việc hòa giải thành. Khi đó tỉ lệ thành công được tính như sau: (30/45) x 100 = 66,6%. Như vậy, điểm số của nội dung này là (66,6 x 2)/100 = 1,3 điểm.

Trên cơ sở các văn bản liên quan, cuối tháng 8 vừa qua, Sở Tư pháp đã tổ chức tập huấn các quy định về xây dựng, đánh giá, công nhận xã đạt chuẩn TCPL. Bên cạnh các vấn đề chung, lãnh đạo Sở cũng hướng dẫn cụ thể cách tính điểm các chỉ tiêu, tiêu chí TCPL; quy trình đánh giá, thành lập hội đồng đánh giá TCPL và các biểu mẫu áp dụng trong đánh giá, công nhận cấp xã đạt chuẩn TCPL. Đây sẽ là cơ sở quan trọng để các địa phương áp dụng vào thực tế, tháo gỡ khó khăn để đẩy nhanh tiến độ đánh giá, công nhận xã đạt chuẩn TCPL, qua đó công nhận xã đạt chuẩn NTM.

NGUYỄN VĂN TRANG