Sản xuất nông nghiệp hàng hóa: Cần những giải pháp căn cơ
Những năm qua, cơ sở hạ tầng kỹ thuật khu vực nông thôn trong tỉnh được đầu tư, phát huy hiệu quả là chất xúc tác cho kinh tế nông nghiệp, nông thôn phát triển, đời sống nông dân theo đó cũng được nâng lên rõ rệt. Tuy nhiên, sản xuất nông nghiệp Bình Ðịnh chưa mang lại hiệu quả kinh tế cao.
Đất đai manh mún
Do đất đai manh mún, khó đưa cơ giới hóa vào đồng ruộng và ứng dụng rộng rãi các gói kỹ thuật tiên tiến, khiến việc sản xuất chưa mang lại hiệu quả kinh tế cao. Toàn tỉnh có 497.800 ha đất nông nghiệp, trong đó có khoảng 54.500 ha đất sản xuất lúa, 46.800 ha hoa màu (chủ yếu là bắp, đậu phụng, rau quả các loại) còn lại khoảng 396.400 ha là đất trồng cây lâu năm và đất nông nghiệp khác. Với tổng số dân nông thôn khoảng trên 1 triệu người, bình quân mỗi người dân nông thôn có khoảng 4.700 m2 đất sản xuất nông nghiệp.
Tham quan cánh đồng liên kết sản xuất và bao tiêu sản phẩm lúa giống tại xã Nhơn Lộc (TX An Nhơn). Ảnh: Đ.V.T
Thực tế sản xuất cho thấy, do diện tích đất sản xuất bình quân đầu người ít, lại nằm phân tán, nên hàng chục năm nay việc đưa cơ giới hóa vào đồng ruộng, ứng dụng các tiến bộ KHKT để nâng cao hiệu quả sản xuất gặp nhiều khó khăn. Đó là lý do khiến việc sản xuất các loại nông sản lâu nay phổ biến dưới hình thức tự sản, tự tiêu và nhà nông luôn đối diện với điệp khúc được mùa mất giá, được giá mất mùa.
Ông Ngô Đình Ba, Trưởng phòng Phòng NN&PTNT huyện Phù Mỹ, cho biết: Vụ ớt năm nay, nông dân Phù Mỹ trồng trên 1.000 ha, nhiều hơn khoảng 100 ha so với vụ ớt năm trước. Hầu hết nông dân canh tác với quy mô nông hộ, chưa có sự hợp tác, liên kết với các doanh nghiệp. Vào thời điểm chính vụ thu hoạch, giá ớt rất thấp, khiến nhiều hộ thua lỗ; đến cuối vụ giá ớt tăng cao nhưng sản lượng ớt rất thấp, nên thu nhập của nông dân cũng không cao.
Theo ông Trần Tăng Long, Giám đốc HTXNN Phước Hưng (Tuy Phước), lúc đầu triển khai mô hình cánh đồng lớn liên kết sản xuất lúa giống với Công ty Giống cây trồng Thái Bình, không phải tất cả hộ nông dân đều đồng thuận, mà phải vận động đến “mướt mồ hôi”, bởi xưa nay nông dân đã quen với tập quán ruộng ai nấy làm, muốn làm sao tùy ý. Cán bộ HTX cùng với cán bộ thôn đã phải thường xuyên mời bà con họp thảo luận, bàn bạc để đi đến thống nhất. Bây giờ, bà con đã nhận ra tham gia mô hình cánh đồng lớn không những được hiểu biết thêm về kỹ thuật canh tác lúa tiên tiến mà hiệu quả kinh tế còn tăng cao, nên ai cũng phấn khởi.
Đẩy mạnh liên kết phát triển sản xuất
Việc đẩy mạnh liên kết, thu hút doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp - nông thôn; thực hiện bài bản công tác quy hoạch, hỗ trợ xây dựng kết cấu hạ tầng thiết yếu phục vụ sản xuất hàng hóa được xem là một trong những giải pháp căn cơ để nâng cao hiệu quả sản xuất nông nghiệp. Cần xác định doanh nghiệp và HTX là hạt nhân trong công tác tích tụ ruộng đất; bên cạnh những cơ chế, chính sách hiện có, phải tạo mọi điều kiện thuận lợi về thủ tục, nhất là thủ tục liên quan đến đất đai, để thực hiện việc tích tụ ruộng đất; khuyến khích cá nhân, doanh nghiệp tập trung ruộng đất, Nhà nước đóng vai trò hỗ trợ, hướng dẫn về mặt pháp lý.
Tỉnh cần chỉ đạo các cấp, các ngành thực hiện việc tích tụ ruộng đất phải dựa trên cơ sở quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất gắn với tổ chức thực hiện các quy hoạch của ngành Nông nghiệp; phù hợp với đặc điểm đất đai, địa hình, khí hậu, tập quán và phải căn cứ vào yêu cầu sản xuất. Lấy doanh nghiệp, các tổ chức hợp tác, chủ trang trại làm động lực để tích tụ và hình thành các vùng sản xuất hàng hóa tập trung. Bởi đó là những thành phần có vốn để hỗ trợ cho nông dân, có thể chuyển giao khoa học - công nghệ, tổ chức sản xuất, cung ứng những dịch vụ đầu vào, tìm kiếm thị trường tiêu thụ sản phẩm. Tuy nhiên, hộ gia đình, cá nhân cũng là nhân tố quyết định sự thành công của việc tích tụ đất đai, nên cần xây dựng các chính sách hỗ trợ nông dân.
Từ khi triển khai thực hiện Đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp và Chương trình xây dựng nông thôn mới, sản xuất nông nghiệp của tỉnh ta đã có bước chuyển dịch từ “lượng” sang “chất”. Song, để sự chuyển dịch bền vững và hiệu quả, ngành Nông nghiệp cần tiếp tục nghiên cứu, đề xuất những cơ chế, chính sách phù hợp nhằm tạo điều kiện thuận lợi trong việc nâng cao năng suất lao động, tạo ra những sản phẩm hàng hóa có chất lượng cao, đủ sức cạnh tranh trên thị trường, từng bước nâng cao hiệu quả sản xuất, hướng đến sản xuất nông nghiệp bền vững.
ĐINH VĂN TOẠI