Những chiếc lồng đèn…
Năm đó tôi lớp 4, học lớp thầy Anh. Khai giảng xong, quay qua quay lại đã gần tới Tết Trung thu. Giờ học Thủ công (tựa như môn Công nghệ bây giờ), thầy Anh hướng dẫn chúng tôi về nhà làm lồng đèn, tuần sau mang tới trường chấm điểm. Thầy dặn: các em về nhờ cha mẹ chuốt tre làm khung; sau đó mua giấy màu tự cắt dán….
Nói tới lồng đèn - lại vào dịp Trung thu - con nít đứa nào chẳng mê. Vậy nhưng lần đầu phải tự tay làm một chiếc lồng đèn (dù đã được “hỗ trợ” cái khung) thì quả có… hơi run. Xưa giờ, vụ này tôi toàn mè nheo bắt mẹ lo; nhưng đây là lệnh của thầy. Với lại tôi cũng đã lớn, ỷ lại hoài không tiện; vậy nên quyết tâm nỗ lực tự làm. Lồng đèn ông sao. Mẹ vót, cột sẵn cái khung, mua giấy bóng kính, hồ dán “trang bị” đầy đủ; còn dán mẫu cho cái tua và một mặt bên. Đó, con coi, có khó gì đâu…, mẹ nhìn tôi, khuyến khích! Hiểu rồi; tôi cũng không đến nỗi tối dạ, cứ theo hướng dẫn của mẹ mà… thi công. Rốt cuộc, cái lồng đèn đầu tay cũng xong cho dù giấy kính dán không đủ độ căng, tua ngù còn hơi nhăn nhúm. Mẹ bày tôi cách phun sương nước lên giấy kính, đem treo phơi nắng. Hay thật: mặt giấy kính sau khi hơi nước bốc khô đã căng lên, đẹp hơn nhiều!
Cái lồng đèn ấy tôi được thầy Anh cho 7 điểm. Hai phần công lao là của mẹ; nhưng dù gì tôi cũng thấy tự hào hơn mấy đứa phải nhờ ba mẹ “lo liệu” vụ lồng đèn từ A tới Z. Thầy Anh tinh lắm, nhìn mấy cái lồng đèn do người lớn bao trọn gói là thầy chỉ mặt nói ngay. Lũ nhỏ hết chối, đành gãi đầu gãi tai: Dạ, khó quá thầy ơi, em làm hư miết, đành nhờ…. Những chiếc lồng đèn nhờ người lớn làm quả có đẹp thật, nhưng thầy chỉ cho điểm 5. Riêng thằng Bi được điểm 6 do theo khiếu nại với thầy nó có công… phụ ba phết hồ lên giấy!
Nhưng đau khổ nhất là con bé Xuyến, con ông chủ tiệm buôn. Nhà Xuyến khá giả, ba má nó đâu có rảnh mà chuốt tre làm khung, anh chị nó đâu có rảnh mà làm lồng đèn. Ba nó bèn bỏ tiền mua phăng cái lồng đèn con cá to đùng đưa cho nó đem nộp cho thầy. Con Xuyến hớn hở ôm lồng đèn tới lớp, bè bạn xúm nhau trầm trồ. Nhưng vừa thấy con Xuyến mang lên trình, thầy Anh đùng đùng nổi giận: Thầy bảo em về làm lồng đèn hay bảo đi mua? Kết cục lồng đèn của con Xuyến bị phết một điểm 3 to tướng…
Nhưng đáng nhớ nhất là cái lồng đèn của thằng Hòa. Thiệt tình đứa nào thấy cái lồng đèn của nó cũng vui mừng vì của mình chỉ xấu đến đệ thứ nhì. Nó giống cái củ ấu và xấu tệ bởi bộ khung vẹo vọ. Đã vậy lại còn phất giấy bóng rẻ tiền, có chỗ thiếu nó còn dán bừa giấy vở học sinh lên! Cái lồng đèn “hổng giống ai” của Hòa vừa ló vô cửa lũ nhỏ đã trố mắt dòm, sau đó nhao nhao trêu chọc.
Thầy Anh thì không. Thầy nhìn chăm chăm chiếc lồng đèn kỳ khôi, lật ngược lật xuôi, sau đó hỏi: Sao em không nhờ người lớn làm khung? Thằng Hòa cúi mặt, lí nhí: Thưa thầy, em không có ai để nhờ. Ba mẹ em mất. Bà em bị mù…. Tự dưng cả lớp lặng thinh. Mấy đứa to mồm cười cợt cái lồng đèn của Hòa giờ ngượng ngùng cúi mặt.
Thầy Anh chậm rãi, sửa sửa kính, giở sổ ghi vô cột điểm của Hòa một điểm 8. Giờ sinh hoạt lớp, giơ cao cái lồng đèn của Hòa lên, thầy nói: Các em nhìn cho kỹ; lồng đèn của bạn Hòa tuy không đẹp nhưng cái đẹp chính ở nơi lòng trung thực và nghị lực vượt khó để làm ra nó. Cái ấy đáng cho các em học tập…
Y NGUYÊN