Muối mất mùa, diêm dân lao đao

Do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, liên tiếp nhiều đợt mưa trái mùa từ đầu năm đến nay đã làm cho năng suất, sản lượng muối trong tỉnh sụt giảm mạnh. Nhiều đồng muối chỉ cho thu hoạch bằng một nửa sản lượng so với mọi năm.

Sản lượng giảm mạnh

Theo Chi cục Quản lý chất lượng nông lâm sản và thủy sản (Sở NN&PTNT), tổng diện tích sản xuất muối của tỉnh trong năm nay là 172,6 ha, trong đó, có 146 ha sản xuất theo phương pháp truyền thống trên nền đất, còn lại sản xuất theo phương pháp trải bạt. Các đồng muối tập trung chủ yếu tại các huyện: Phù Mỹ gần 102 ha, Phù Cát 67 ha, Tuy Phước 3,6 ha.

Do ảnh hưởng của các đợt mưa trái mùa, đồng muối của diêm dân thôn Đức Phổ 1, xã Cát Minh (huyện Phù Cát) thường xuyên bị ngập úng. Ảnh: NGUYỄN HÂN

Đến thời điểm này, vụ sản xuất muối đã chính thức khép lại với sản lượng 17.981 tấn (gồm 15.140 tấn muối đất, 2.841 tấn muối trải bạt); giảm trên 34% so với cùng kỳ năm 2016. Cụ thể, sản lượng muối của huyện Phù Cát chỉ đạt 7.905 tấn, giảm 4.895 tấn; huyện Phù Mỹ 9.635 tấn, giảm 4.228 tấn; Tuy Phước 441 tấn, giảm 279 tấn.

Ông Hồ Phước Hoàn, Chi cục trưởng Chi cục Quản lý chất lượng nông lâm sản và thủy sản, cho biết: Nguyên nhân sản lượng muối toàn tỉnh năm nay giảm mạnh là do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, trong cả vụ sản xuất thường xuyên xảy ra các đợt mưa trái mùa, ảnh hưởng lớn đến việc sản xuất của bà con diêm dân. Do bị mất mùa, giá muối từ đầu vụ đến nay tăng khá cao so với các vụ trước. Tại đồng muối Đề Gi (Phù Cát) giá muối đất thường xuyên ở mức từ 1.300 - 1.400 đồng/kg; muối sạch sản xuất trên nền trải bạt từ 1.600 - 1.800 đồng/kg. 

Theo ông Châu Văn Hùng, Phó Chủ tịch UBND xã Cát Minh (Phù Cát), chưa có năm nào sản xuất muối lại khó khăn như năm nay. Trong cả vụ, trời liên tục đổ mưa, diêm dân phải tốn kém chi phí lớn để đầu tư, cải tạo ruộng muối. Các vụ trước, với diện tích 55 ha ruộng muối trong điều kiện thời tiết bình thường, sản lượng đạt trên 10.000 tấn, thế nhưng năm nay thu chưa đến 7.000 tấn. Muối mất mùa đã làm cho 461 hộ diêm dân ở địa phương lâm vào cảnh túng thiếu, địa phương đang lập danh sách để đề nghị huyện, tỉnh hỗ trợ gạo.

Ông Nguyễn Thái Bình, diêm dân ở thôn Đức Phổ 1, xã Cát Minh, tâm sự: “Suốt cả vụ, hầu như tháng nào cũng xảy ra từ 1 - 2 đợt mưa trái mùa. Sau mỗi đợt mưa như vậy, diêm dân phải mất từ 7 - 10 ngày cải tạo, làm bờ trở lại mới sản xuất muối được. Với 1.000m2 ruộng muối, mấy năm trước, kết thúc vụ, gia đình tôi thu hoạch hơn 25 tấn muối, còn năm nay thu chưa tới 10 tấn. Hiện, giá muối đang ở mức 2.000 đồng/kg, tăng gấp 3 - 4 lần so với mọi năm nên ai cũng tiếc hùi hụi. Nhưng nghiệp làm muối là vậy, mất mùa thì được giá, còn được mùa lại mất giá”.

Ông Lê Văn Trương, trưởng thôn Diêm Vân, xã Phước Thuận (Tuy Phước), cho hay: Với diện tích 3,6 ha, kết thúc vụ muối này, bà con diêm dân địa phương chỉ thu được vỏn vẹn 441 tấn muối, giảm 279 tấn so với vụ trước. Do công việc làm muối bấp bênh, năm được năm mất nên trên địa bàn thôn đã có đến 23,4 ha ruộng muối bị bỏ hoang nhiều năm nay.

Tái cơ cấu để nâng cao hiệu quả sản xuất

Theo thống kê, toàn tỉnh hiện có 1.363 hộ với 3.228 lao động sinh sống bằng nghề làm muối. Do đa số diêm dân không có thêm ngành nghề phụ nào khác, nên việc mất mùa muối làm cho bà con lâm vào cảnh khó khăn, túng thiếu. Hiện nay, một số địa phương đã gửi văn bản đề nghị tỉnh có chính sách hỗ trợ lương thực để cứu đói cho bà con diêm dân trong thời điểm giáp hạt.

Ông Nguyễn Thanh Hưng, Phó Chi cục trưởng Chi cục Quản lý chất lượng nông lâm sản và thủy sản, thông tin: Chi cục đang rà soát lại tình hình sản xuất và đời sống của bà con diêm dân để đề nghị Sở NN&PTNT kiến nghị UBND tỉnh, Bộ NN&PTNT có chính sách hỗ trợ lương thực cho bà con. Đồng thời, Chi cục cũng đang đẩy nhanh việc tái cơ cấu lại ngành muối để nâng cao hiệu quả sản xuất. Sở NN&PTNT đã có tờ trình đề nghị UBND tỉnh bổ sung diện tích sản xuất muối vào quy hoạch tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững giai đoạn 2017 - 2020. Hiện nay, Trung tâm Quy hoạch nông nghiệp, nông thôn tỉnh đã hoàn thành quy hoạch lại các cánh đồng muối hiện có.

Theo ông Phan Trọng Hổ, Giám đốc Sở NN&PTNT, để thực hiện có hiệu quả việc tái cơ cấu sản xuất, nâng cao giá trị hạt muối, trong thời gian tới, tỉnh sẽ ưu tiên các nguồn vốn để đầu tư cải tạo, nâng cấp cơ sở hạ tầng tại các đồng muối Đề Gi thuộc xã Cát Minh, Cát Khánh (Phù Cát); Mỹ Thành, Mỹ Cát, Mỹ Chánh (Phù Mỹ) và đồng muối Diêm Vân, xã Phước Thuận (Tuy Phước). Bên cạnh đó, ngành chức năng cũng tăng cường đầu tư kinh phí xây dựng mô hình trình diễn sản xuất muối sạch theo phương pháp trải bạt để nhân ra diện rộng; hỗ trợ giá mua bạt làm muối với giá hợp lý. Đẩy mạnh thực hiện các chương trình khuyến diêm, chuyển giao công nghệ sản xuất muối bằng phương pháp trải bạt cho các hộ nghèo, nhằm nâng cao năng suất, chất lượng muối. Khuyến khích các hộ diêm dân tự nguyện tích tụ ruộng đất, thành lập các tổ liên kết, tổ hợp tác sản xuất muối sạch và ký kết hợp đồng tiêu thụ muối với các doanh nghiệp chế biến. Đối với các vùng sản xuất muối kém hiệu quả, vận động diêm dân chuyển sang nuôi trồng thủy sản và phát triển các ngành nghề nông thôn phù hợp.

NGUYỄN HÂN