Sàng lọc trước sinh và sơ sinh: Ì ạch
Có vai trò then chốt trong nâng cao chất lượng dân số, sàng lọc trước sinh và sơ sinh giúp phát hiện, can thiệp và điều trị sớm một số bệnh bẩm sinh nghiêm trọng. Nhu cầu của người dân về vấn đề này tăng nhanh, song, việc đáp ứng ở tỉnh ta nhiều năm qua vẫn rất ì ạch.
Bình Định là 1 trong 7 tỉnh đầu tiên của khu vực miền Trung triển khai sàng lọc trước sinh (SLTS) và sàng lọc sơ sinh (SLSS) từ năm 2009. 2 năm đầu chủ yếu tập trung vào công tác tuyên truyền và tập huấn chuyên môn cho nhân viên y tế. Từ năm 2011, các dịch vụ SLTS và SLSS mới được thực hiện.
Muốn tự chi trả cũng không được!?
Đến nay, thành quả đạt được, theo đánh giá của ngành dân số tỉnh, chính là ở chuyển biến trong nhận thức của người dân về vấn đề này. Còn kết quả cụ thể về tỉ lệ sàng lọc của Bình Định còn rất thấp, chưa đạt chỉ tiêu được giao và tăng cũng rất chậm.
Siêu âm thai tại một phòng khám tư nhân về sản phụ khoa ở TP Quy Nhơn.
Nguyên nhân lớn nhất, theo Chi cục trưởng Chi cục DS - KHHGĐ tỉnh Nguyễn Văn Quang, do bất cập trong chính sách, lại chậm sửa đổi, khiến đối tượng tham gia rất hạn chế, không thể triển khai rộng rãi hoạt động sàng lọc. Từ năm 2014, việc SLTS, SLSS chỉ được thực hiện miễn phí cho các đối tượng chính sách (gồm người thuộc hộ nghèo, cận nghèo, có công cách mạng, người dân tộc thiểu số sống tại các xã đặc biệt khó khăn, người dân ở các xã thuộc Đề án Kiểm soát dân số các vùng biển, đảo và ven biển - Đề án 52) khiến việc mở rộng công tác này gặp nhiều khó khăn.
Trong khi đó, nhu cầu ở bộ phận người dân không thuộc đối tượng chính sách lại lớn hơn rất nhiều. Họ muốn tự bỏ tiền để tham gia sàng lọc nhưng hệ thống y tế công lại không đáp ứng do chưa có hướng dẫn cụ thể.
Liệu có hoàn thành chỉ tiêu đặt ra?
Công bằng nhìn nhận, bên cạnh vướng mắc chính sách ban hành từ Trung ương, còn là do tỉnh ta rề rà trong công tác tháo gỡ khó khăn, xử lý những tình huống phát sinh trong thực tế. Ngay cả khi Trung ương đã ban hành một số văn bản điều chỉnh nhưng đến nay tỉnh ta vẫn chậm vận dụng, triển khai. Sau Công văn 5811 ngày 28.7.2016 của Bộ Y tế hướng dẫn tạm thời giá dịch vụ KHHGĐ, dịch vụ SLTS và SLSS trong chương trình DS-KHHGĐ, đến ngày 15.3.2017, Bộ Y tế đã ban hành Thông tư 02/2017/TT-BYT quy định mức tối đa khung giá dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh không thuộc phạm vi thanh toán của Quỹ BHYT trong các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh của Nhà nước và hướng dẫn áp dụng giá thanh toán chi phí khám chữa bệnh trong một số trường hợp. Đây là cơ sở để địa phương xây dựng khung giá của mình trên địa bàn tỉnh, trong đó có dịch vụ SLTS và SLSS.
Số liệu từ Sở Y tế, tỉ lệ SLTS và SLSS năm 2012 lần lượt là 0,2% tổng số thai phụ và 5,1% trẻ được sinh ra, năm 2013 là 0,6% và 8,9%, năm 2014 là 0,7% và 4,2%, năm 2015 là 1% và 6,3%, năm 2016 là 2% và 10,7% .
Theo Phó Giám đốc Sở Y tế Nguyễn Thị Tuyết Nhung, khung giá này đã được ngành xây dựng, dự kiến tháng 12.2017 sẽ trình HĐND tỉnh xem xét, phê duyệt. “Khi có khung giá, mới có cơ sở để triển khai dịch vụ, hoạt động SLTS, SLSS. Và như vậy Bình Định chắc chắn sẽ có chuyển biến đáng kể”, bà Nhung khẳng định.
Trong khi nhiều địa phương trên cả nước đã thực hiện và đẩy mạnh xã hội hóa SLTS, SLSS, thì ở Bình Định, hoạt động này vẫn phụ thuộc vào hệ thống y tế công. Với thực trạng và sức chuyển biến chậm như trên, liệu Bình Định có đạt tỉ lệ 30% thai phụ SLTS và 40% trẻ sơ sinh được SLSS vào năm 2020 như chỉ tiêu ngành Y tế đặt ra?
SAO LY