Núi Thành, Quảng Nam: Phát hiện nhiều cổ vật tại vùng biển xã Tam Hải
Sau khi 4 tàu cổ ở khu vực biển huyện Bình Sơn (Quảng Ngãi) được phát hiện, cuộc săn lùng cổ vật tại vùng biển này đang còn rất nóng thì đến lượt ngư dân Quảng Nam phát hiện tàu cổ bị đắm tại vùng biển xã Tam Hải, huyện Núi Thành.
Những ngày qua ngư dân xã Tam Hải đã vớt được hàng trăm mảnh gốm, bình gốm tại một điểm được cho là của một tàu chở cổ vật bị đắm. Ngày 23.8, chúng tôi tìm về vùng biển này và được cha con ông Đinh Tấn Tàu (thôn 2, xã Tam Hải, huyện Núi Thành) cho biết: "Qua nhiều thông tin của bạn thuyền, vợ chồng tôi cùng với anh em dân biển tìm đến khu vực được cho là có đồ gốm sứ cổ. Tại đây qua quá trình lặn tìm dưới độ sâu hơn 5m nước, chúng tôi phát hiện và đã đưa lên bờ gần 100 bình gốm nhỏ cùng hàng trăm mảnh vỡ của chén, bát, đĩa sứ,... Chúng tôi cũng đã tìm đến Bảo tàng Quảng Nam để cơ quan chức năng khảo sát chi tiết”.
Đi thuyền ra vùng rạn Nhọn, cách mũi Bấc của ngọn đồi Bàn Than khoảng 300m về phía tây thuộc địa phận huyện Núi Thành (Quảng Nam), ông Tàu bảo chúng tôi ngồi đợi và cha con ông bắt đầu mặc trang phục đồ nhái, ngậm ống dây lặn xuống sục tìm. Chẳng mấy chốc cha con ông đã đem lên nhiều mảnh bát, đĩa, lọ bằng gốm sứ nhưng tất cả đều bị sứt mẻ thành nhiều mảnh, tuy nhiên vẫn còn nhiều hoa văn, họa tiết rất rõ. Cuối cùng ông cũng phát hiện ra một lọ gốm khá nhỏ còn nguyên vẹn. Không chỉ tìm thấy cổ vật, mà cha con ông Tàu còn phát hiện những mảnh ván được cho là của tàu cổ.
Ông Tàu còn cho rằng: Tại khu vực gần cửa Lở, nơi con sông Trường Giang đổ ra biển, chỉ cần cho thuyền bơi trên mặt nước đã có thể nhìn thấy các mảnh gốm vỡ bên dưới và dễ dàng lặn xuống nhặt được. Cũng chính tại khu vực này, ông cùng các bạn thuyền đã tìm thấy 2 mảnh gỗ thân tàu cổ. "Chúng tôi đã tìm thấy một mảnh đã bị gãy có chiều dài hơn 1,2m, chiều ngang gần 0,5m, bề dày gần 0,1m. Mảnh thứ hai nhỏ hơn, giống như chi tiết nối ghép thân tàu cổ. Chúng tôi nghĩ rằng, đây đích thị là những mảnh con con tàu cổ vì những vị trí chốt nêm đóng tàu vẫn còn nhìn thấy rất rõ ràng. Hơn nữa có đoạn gỗ tròn dài hơn 3,5m, đường kính hơn 0,4m, là trụ xoay của chiếc bánh lái của con tàu cổ.” – ông Tàu nói.
Tiến sĩ Trần Tấn Vịnh – Giám đốc Bảo tàng Quảng Nam cho biết: "Những mảnh cổ vật mà ngư dân vớt được, tôi đã gởi một số tiêu bản cho chuyên gia về khảo cổ là tiến sĩ Đoàn Ngọc Khôi ở tỉnh Quảng Ngãi. Tiến sĩ Đoàn Ngọc Khôi đã có nhận định ban đầu "đây là những hiện vật của con tàu đắm cổ nhất Việt Nam cho đến thời điểm hiện tại được tìm thấy ở biển Tam Hải nói riêng và vùng biển miền Trung nói chung”. Tiến sĩ Vịnh cũng cho rằng: Các ngành chức năng cần nhanh chóng có phương án bảo vệ những đồ gốm sứ đã được trục vớt cũng như một lượng lớn cổ vật đang còn nằm sâu dưới đáy biển, cần có kinh phí để tiến hành khai quật khảo cổ học dưới nước, phát hiện được cổ vật thì cho giám định để khẳng định những cổ vật này có giá trị thế nào, niên đại nào trong thời điểm nào và xuất xứ từ đâu.
Vùng biển Núi Thành (Quảng Nam) và Bình Châu (Quảng Ngãi) gắn liền với nhau. Trong khi tại Bình Châu đã phát hiện đến 4 tàu cổ và hiện nay tại Tam Hải (Núi Thành) lại phát hiện tàu cổ chứng tỏ ở đây có một mối liên quan mật thiết. Và giả thuyết về một nghĩa địa con tàu cổ ở khu vực biển Quảng Nam - Quảng Ngãi là điều rất dễ xảy ra. Các nhà khoa học cũng đã nhận định: Rất có thể đây là một trong những địa điểm của hành trình con đường tơ lụa, con đường gốm sứ trên biển, nên việc xác định chính xác giá trị cổ vật được tìm thấy sẽ có ý nghĩa rất lớn trong việc tìm lại những giá trị to lớn về con đường gốm sứ trên biển tại vùng biển phía tây tỉnh Quảng Nam.
Còn trước mắt, theo chúng tôi, cần nhanh chóng có phương án bảo vệ, trục vớt cổ vật tại đây để tránh để những cổ vật bị thất thoát. Vì hiện tại đang xuất hiện nhiều nhóm ngư dân có ý định lặn tìm cổ vật tại khu vực này.
. Theo THẢO NGUYÊN - TẤN THÀNH (Đại Đoàn kết)