Báo cáo giám sát việc thực hiện chính sách, pháp luật về cải cách tổ chức bộ máy hành chính nhà nước, giai đoạn 2011-2016:
Làm rõ hơn thẩm quyền, trách nhiệm của từng ngành
Ngày 30.10, Quốc hội xem xét Báo cáo giám sát việc thực hiện chính sách, pháp luật về cải cách tổ chức bộ máy hành chính nhà nước, giai đoạn 2011-2016. Phó Trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Định Lý Tiết Hạnh kiến nghị cần rà soát, làm rõ chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền, trách nhiệm của từng cấp, ngành trong bộ máy hành chính nhà nước từ Trung ương đến địa phương và thực hiện sắp xếp tổ chức bộ máy, tinh giảm biên chế.
Theo tôi, kết quả giám sát và những nhận định của Đoàn giám sát về việc thực hiện chính sách, pháp luật về cải cách tổ chức bộ máy hành chính nhà nước giai đoạn 2011 - 2016 là sát với tình hình thực tiễn và đây sẽ là cơ sở quan trọng để Quốc hội có Nghị quyết; Chính phủ, các bộ ngành, cơ quan ban hành những văn bản theo thẩm quyền để cụ thể hóa, thực hiện có hiệu quả trong giai đoạn tới.
Cần làm rõ hơn tính tất yếu khách quan của việc thực hiện cải cách tổ chức bộ máy hành chính nhà nước
Cải cách tổ chức bộ máy nhà nước là chủ trương đúng đắn và nhất quán của Đảng, Nhà nước ta và đã được triển khai thực hiện trong nhiều năm, nhiều nhiệm kỳ và nó cũng là một yêu cầu, đòi hỏi khách quan trong quá trình phát triển của xã hội. Vì vậy, tôi đề nghị trong báo cáo làm rõ hơn tính tất yếu khách quan của việc thực hiện cải cách tổ chức bộ máy hành chính nhà nước, nhất là trong tình hình thực tiễn bộ máy hành chính nhà nước của nước ta hiện nay đang có rất nhiều hạn chế, bất cập; xu thế hội nhập và phát triển đặt ra những yêu cầu mới; và người dân, ngân sách nhà nước, yêu cầu thực tiễn xã hội cũng đang rất cần phải có sự cải cách, đổi mới đồng bộ, quyết liệt. Tôi suy nghĩ rằng, nếu báo cáo giám sát khẳng định mạnh mẽ hơn tính tất yếu khách quan thì sẽ tạo được sự tin tưởng, đồng thuận chung để làm cơ sở thực hiện có hiệu quả các chủ trương của Đảng, Nghị quyết của Quốc hội về cải cách tổ chức bộ máy hành chính nhà nước và tinh giản biên chế.
Về nguyên nhân những bất cập, hạn chế
Báo cáo đã chỉ ra một bất cập, hạn chế lớn, đó là: Tình trạng Trung ương có tổ chức, cơ quan nào thì địa phương có tổ chức, cơ quan đó vẫn là phổ biến; thực hiện cơ chế phân quyền, phân cấp, ủy quyền nhưng vẫn chưa đồng bộ và triệt để.
Qua nghiên cứu báo cáo của Chính phủ và các phụ lục kèm theo, tôi thấy Đoàn giám sát đã đi sâu rà soát các chủ trương, chính sách về kiện toàn tổ chức bộ máy, phân cấp, giao quyền… Theo đó, trong thời gian qua, Quốc hội, Chính phủ và các cơ quan có thẩm quyền đã ban hành hơn 200 văn bản pháp luật quy định về chức năng, nhiệm vụ và tổ chức bộ máy của các cơ quan hành chính nhà nước. Nhưng đến nay có những hạn chế đã tồn tại qua nhiều nhiệm kỳ vẫn chưa được khắc phục có hiệu quả.
Tuy nhiên, khi đối chiếu với phần đánh giá nguyên nhân của những bất cập, hạn chế, Báo cáo chưa phân tích sâu nguyên nhân của những vấn đề nêu trên. Từ thực tiễn địa phương, tôi cho rằng nguyên nhân cơ bản của tình hình trên là do không phân định rõ thẩm quyền, trách nhiệm của từng cấp hành chính có sự chồng lấn chức năng, nhiệm vụ giũa các cơ quan của Chính phủ với chính quyền địa phương và giữa các cấp chính quyền địa phương với nhau. Điều này đã ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động quản lý hành chính nhà nước trên các lĩnh vực nói trên, mà quan trọng hơn là tạo ra sự chồng chéo, kém hiệu lực và hiệu quả của bộ máy hành chính nhà nước; dẫn đến những hệ quả gây bức xúc trong đời sống xã hội như báo cáo nêu.
Tôi cũng đồng tình với nhiều ý kiến cho rằng, việc tổ chức thực hiện pháp luật trong cải cách tổ chức bộ máy hành chính có lúc, có việc thiếu nhất quán với chủ trương, chính sách. Theo tôi, tình hình trên có nguyên nhân từ tư duy, quan điểm của chính con người chúng ta. Tôi đề nghị cần đánh giá sâu, khách quan hơn về vấn đề này.
Về các giải pháp
Việc rà soát, làm rõ chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền, trách nhiệm của từng cấp, ngành trong bộ máy nhà nước từ Trung ương đến địa phương và thực hiện sắp xếp tổ chức bộ máy, tinh giảm biên chế là 2 nhiệm vụ cần tập trung thực hiện quyết liệt, với quyết tâm chính trị rất cao trong thời gian tới. Tôi cho rằng khi đã xác định rất rõ các quan điểm:
+ Đối với bộ ngành trung ương chức năng chủ yếu là ban hành chính sách, ban hành các quy định và kiểm tra, giám sát, thanh tra công vụ.
+ Chính quyền địa phương thực hiện nhiệm vụ thực thi pháp luật trên địa bàn, vì vậy cần được phân cấp mạnh, giao quyền chủ động hơn nữa trong quyết định, tổ chức thực hiện, xử lý trách nhiệm đối với các vấn đề thuộc trách nhiệm quản lý đã được giao.
+ Thực hiện chủ trương mở rộng xã hội hóa để thu hút các nguồn lực xã hội tham gia thực hiện các dịch vụ công; đồng thời thực hiện cơ chế tự chủ đối với các đơn vị sự nghiệp công lập có thu và có khả năng tự bảo đảm toàn bộ chi phí hoạt động. Theo lộ trình, chuyển dần các đơn vị sự nghiệp công ( y tế, giáo dục, văn hóa, nghệ thuật…) sang hoạt động theo cơ chế tự chủ; khuyến khích thành lập các tổ chức cung ứng dịch vụ công thuộc các thành phần ngoài Nhà nước.
Thì việc xác định chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền, cũng như cơ chế phân cấp, phân quyền sẽ đồng bộ, triệt để. Vì đây là nội dung rất lớn, liên quan đến toàn bộ hệ thống chính trị và tác động, ảnh hưởng trực tiếp đến con người, nên Quốc hội, Chính phủ cần nghiên cứu kỹ lưỡng, có lộ trình, bước đi phù hợp, có hệ thống các văn bản đầy đủ, cụ thể, và quan trọng nhất là trong tổ chức thực hiện phải đồng bộ, trên tinh thần thượng tôn pháp luật để đảm bảo việc thực hiện đồng bộ, công bằng, hiệu quả.
Tôi cũng đề nghị qua kết quả giám sát và báo cáo của Chính phủ, Quốc hội cần có Nghị quyết để cụ thể hóa tinh thần Nghị quyết TW 6 về sắp xếp tổ chức bộ máy, tinh giảm biên chế và sắp xếp lại các đơn vị sự nghiệp công lập để làm cơ sở pháp lý cho việc triển khai thực hiện.
Sỹ Nguyên (ghi)