Hiến - ghép mô, tạng người: Vẫn còn quá... “mới mẻ”
Việc hiến tặng và cấy ghép mô, tạng người giúp cho không ít người vượt qua được bệnh tật, trở lại cuộc sống bình thường. Hoạt động này đã được nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam triển khai từ nhiều năm qua. Tuy nhiên, đây vẫn còn là vấn đề khá mới mẻ với cả ngành Y tế nói riêng và các tổ chức, cá nhân tại Bình Ðịnh nói chung.
Bệnh nhân bị suy thận có thể cải thiện được tình trạng của mình nếu được ghép thận có độ tương thích cao. Nhưng chi phí cho mỗi ca ghép hàng trăm triệu đồng cùng nguồn tạng hiếm hoi khiến không nhiều người đủ điều kiện lựa chọn giải pháp này.
- Trong ảnh: Bệnh nhân chạy thận tại BVĐK khu vực Phú Phong, huyện Tây Sơn.
Số ca cấy ghép còn hiếm hoi
Một trong những kỹ thuật ghép mô, tạng được triển khai phổ biến nhất ở Việt Nam trong thời gian qua là ghép thận. Đây là phương pháp thay thế quả thận bị suy giảm chức năng hoạt động bằng một quả thận của người khác. Theo ghi nhận của Khoa Nội thận - lọc máu BVĐK tỉnh, trước đây có một bệnh nhân nữ được ghép thận tại TP Hồ Chí Minh, tuy nhiên, ca ghép không thành công vì bị thải ghép. Hiện bệnh nhân này vẫn đang chạy thận tại BVĐK tỉnh. Tính đến thời điểm này, có thể coi đây là trường hợp đầu tiên và duy nhất thực hiện ghép thận tại Bình Định.
“Tâm lý của người phương Đông nói chung và Việt Nam nói riêng đều e ngại về việc hiến tặng một bộ phận cơ thể người thân đã qua đời cho người khác. Điều này một phần do yếu tố tâm linh một phần là vì tính sở hữu vẫn ăn sâu vào mỗi con người”
Bác sĩ CKII Nguyễn Dũng, Trưởng khoa Nội thận - lọc máu BVĐK tỉnh, cho biết: “Mới đây một bệnh nhân nam đã thử tạng của cha mình để ghép thận. Hiện chúng tôi đã đề xuất chuyển viện cho bệnh nhân này vào TP Hồ Chí Minh để thực hiện ca ghép. Thực tế trong những năm qua có khá ít trường hợp hội đủ các yếu tố để ghép thận, bởi một phần chi phí cho ca ghép khá lớn, phần nữa là do khó tìm được quả thận có độ tương thích cao…”.
Hiện nay có 3 giải pháp cho người bị suy thận gồm: lọc màng bụng, ghép thận và chạy thận nhân tạo. Tuy nhiên, lọc màng bụng và ghép thận đều tốn kém chi phí rất lớn, bên cạnh đó, đòi hỏi bệnh nhân còn có kiến thức nhất định về việc giữ gìn vệ sinh, để không bị ảnh hưởng xấu đến sức khỏe sau khi được can thiệp. Bởi người sau khi được ghép thận hệ thống miễn dịch của cơ thể sẽ giảm sút rất nhiều, còn với người áp dụng phương pháp lọc màng bụng rất dễ bị nhiễm trùng ở vị trí đưa dụng cụ lọc vào ổ bụng. Hiện có khoảng gần 300 bệnh nhân chạy thận nhân tạo ở BVĐK tỉnh, và tại đây chỉ triển khai chạy thận nhân tạo - giải pháp được cho là phù hợp nhất với phần đông bệnh nhân đang điều trị tại đây.
Với nhiều bệnh nhân bị mù lòa, việc được ghép giác mạc có thể trả lại cho họ ánh sáng bình thường. Tuy nhiên, kỹ thuật ghép giác mạc chưa được triển khai tại Bình Định. Ông Nguyễn Thanh Triết, Giám đốc Bệnh viện Mắt tỉnh, cho biết, ghép giác mạc là kỹ thuật đặc biệt, hiện chỉ mới triển khai ở một số bệnh viện tuyến trung ương. Ở Bình Định chưa ghi nhận ca ghép giác mạc nào và Bệnh viện Mắt tỉnh cũng chưa nhận được đề nghị hiến tặng giác mạc nào.
Nhiều “rào cản”
Trung tâm Điều phối ghép tạng quốc gia cho biết, hiện đã có hơn 10.500 người xin đăng ký hiến tạng. Điều này cho thấy người dân đã có sự thay đổi quan niệm trong việc hiến tạng. Tuy nhiên, hiện mới có 10 người thực hiện hiến tạng - một con số quá ít so với nhu cầu thực tế hiện nay. Hiện cả nước có 17 cơ sở có đủ khả năng ghép tạng và đã thực hiện hơn 2.500 ca được ghép, trong đó có 2 ca ghép đa tạng là thận và tụy; tim và phổi. Hiện có khoảng 6.000 người bị suy thận mãn chờ ghép thận, trên 1.500 người có chỉ định ghép gan, khoảng 300 ngàn người mù do các bệnh lý giác mạc và trên 6.000 người đang chờ được ghép giác mạc cùng hàng trăm người chờ được ghép tim, phổi...
Những người có nhu cầu được ghép mô, tạng hoặc hiến mô, tạng của mình hay người thân có thể vào địa chỉ website của Trung tâm Ðiều phối ghép tạng quốc gia (http://vnhot.com.vn) để đăng ký. Trung tâm cũng có số điện thoại đường dây nóng (0915060550) để hỗ trợ thông tin cho người cần cấy ghép hoặc hiến tặng.
Trao đổi với PV về những nguyên nhân khiến việc cho tặng mô, tạng chưa nhận được sự hưởng ứng của đông đảo người dân, ông Cao Tiến Sỹ, Trưởng phòng Pháp chế - Truyền thông Trung tâm Điều phối ghép tạng quốc gia, cho biết tâm lý của người phương Đông nói chung và Việt Nam nói riêng đều e ngại về việc hiến tặng một bộ phận cơ thể người thân đã qua đời cho người khác. Điều này một phần do yếu tố tâm linh (dù hầu hết tôn giáo đều ủng hộ việc hiến - ghép mô, tạng người), một phần là vì tính sở hữu vẫn ăn sâu vào mỗi con người. Bên cạnh đó, ý thức về sự hy sinh cho cộng đồng của người Việt Nam vẫn còn chưa cao. Ngoài ra, còn phải kể đến rất nhiều nguyên nhân khác như: công tác truyền thông vận động kém; hệ thống tổ chức lấy mô tạng, điều phối, vận chuyển còn chưa hợp lý; hoạt động tôn vinh người hiến - ghép mô, tạng còn ít…
Để khắc phục một trong những tồn tại kể trên, ông Cao Tiến Sỹ cho biết trong thời gian tới, Trung tâm sẽ tăng cường làm việc với các đơn vị liên quan trong đó có Hội Chữ thập đỏ Bình Định để tăng cường công tác truyền thông về hiến - ghép mô, tạng người.
Theo bác sĩ Hồ Việt Mỹ, Giám đốc BVĐK tỉnh, để thực hiện được những ca ghép thì ngoài vấn đề nguồn mô, tạng, độ tương thích, còn đòi hỏi rất cao ở trang thiết bị và trình độ đội ngũ bác sĩ. Trước đây, một số bác sĩ của BVĐK tỉnh cũng đã được cử đi học về ghép mô, tạng, nhưng do cơ sở vật chất chưa đáp ứng được cùng nhiều yếu tố khách quan khác, đến nay chúng ta vẫn chưa thể triển khai. Có lẽ sẽ còn rất lâu nữa Bình Định mới có thể thực hiện được ca ghép mô, tạng thành công đầu tiên.
LÊ CƯỜNG