Hút thuốc lá: Nguyên nhân hàng đầu gây ung thư phổi và COPD
Dù đã được cảnh báo rất nhiều trên các phương tiện thông tin đại chúng, nhưng tỉ lệ người hút thuốc lá vẫn chưa có dấu hiệu giảm. Vì vậy, số người tử vong do ung thư phổi và bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD) - có nguyên nhân chính từ khói thuốc lá - khá cao.
Hút thuốc lá là nguyên nhân hàng đầu gây ung thư phổi và COPD.
- Trong ảnh: Bệnh nhân COPD do hút thuốc lá lâu năm điều trị tại BV Lao và Bệnh phổi.
“Sát thủ giấu mặt”
Theo thống kê mới nhất, mỗi năm Việt Nam có khoảng 22.000 ca mắc mới ung thư phổi thì có đến 19.500 người tử vong vì căn bệnh này. Bệnh được phát hiện muộn là rào cản lớn gây khó khăn cho quá trình điều trị, dẫn đến tỉ lệ tử vong cao. Nguyên nhân hàng đầu dẫn tới ung thư phổi là hút thuốc lá.
Theo đánh giá của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), ung thư phổi hiện là loại ung thư hay gặp nhất trên thế giới, với số ca được chẩn đoán trong năm 2012 hơn 1,8 triệu ca, chiếm 13% trong tổng số các ung thư. Trong số đó, ở nam giới, số ung thư phổi chiếm 16,7%, tức vị trí số 1; còn ở nữ giới là 8,8%, đứng ở vị trí thứ 3. Tại Việt Nam, ung thư phổi được xếp hàng thứ nhất trong tổng số 10 loại ung thư thường gặp ở cả hai giới nam và nữ.
Những người có nguy cơ cao bị ung thư phổi là người từ 50 tuổi trở lên, hút 30 gói thuốc mỗi năm, một gói mỗi ngày trong 30 năm hoặc 2 gói mỗi ngày trong 15 năm. Với những người từ 50 tuổi trở lên, không hút thuốc hoặc hút thuốc ít, từng hút thuốc nhiều nhưng đã ngưng trên 15 năm có nguy cơ mắc ung thư phổi thấp hơn.
Ngoài ra, người tiếp xúc lâu dài với khói thuốc thụ động cũng làm tăng nguy cơ bị ung thư phổi, bởi vậy nhiều người đã ví khói thuốc lá chính là “sát thủ giấu mặt”. Bác sĩ CKII Đỗ Phúc Thanh, Phó Giám đốc BV Lao và Bệnh phổi cho biết: Các bệnh nhân ung thư phổi ở giai đoạn sớm thường không có triệu chứng gì. Do đó, bệnh nhân thường đến bệnh viện khi có triệu chứng nặng, việc điều trị rất khó khăn và tốn kém. Để phát hiện sớm cần phải tầm soát những người có nguy cơ cao. Ðối với người có nguy cơ cao nên chụp CT ngực liều thấp mỗi năm. Người có nguy cơ trung bình nên chụp CT ngực liều thấp hai năm liên tiếp và mỗi 3-5 năm. Nếu có bất thường, sẽ chụp CT ngực liều cao, soi phế quản, sinh thiết xuyên thành ngực, mổ ngực…
COPD “cạnh tranh thứ hạng”
Không chịu kém cạnh so với ung thư phổi, COPD đang tạm đứng hàng thứ 5 về nguyên nhân gây tử vong trên thế giới (tăng một hạng so với năm 1990). Với “đà phát triển” như hiện nay, Tổ chức Y tế Thế giới ước tính COPD sẽ trở thành nguyên nhân tử vong hàng thứ ba trên toàn thế giới vào năm 2030. Theo báo cáo của Bộ Y tế năm 2010, tỉ lệ mắc COPD ở Việt Nam từ 4-7% tùy từng vùng, tương đương với khoảng 1,6-2 triệu người mắc COPD.
Trong khi đó, tỉ lệ mắc COPD ở người trên 40 tuổi tại Bình Định là 7,6%. Thành thị có tỉ lệ mắc COPD là 6,1%; nông thôn là 8,2% và miền núi 10%. Nhóm tuổi 41-50 có tỉ lệ mắc 4,7%; nhóm 51-60 tuổi 8,2%; nhóm 61-70 tuổi 8,6%; nhóm 71-91 tuổi 11,9%. Tỉ lệ COPD giai đoạn II chiếm tỉ lệ 67%. Như vậy, tỉ lệ trung bình số người trên 40 tuổi mắc COPD của Bình Định cao hơn mức bình quân toàn quốc. Đây là con số đáng báo động, bởi COPD thường được phát hiện muộn, bệnh nhân thường phải sống chung với bệnh cho đến hết thời gian còn lại của cuộc đời, ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt, lao động; là gánh nặng về y tế và kinh tế cho gia đình bệnh nhân và xã hội.
Bác sĩ Đỗ Phúc Thanh khuyến cáo, thuốc lá không chỉ gây ra các bệnh liên quan đến phổi mà còn rất nhiều căn bệnh nguy hiểm khác. Do đó, mọi người cần bỏ thuốc lá ngay lập tức để đảm bảo sức khỏe cho chính mình và những người xung quanh. Bên cạnh đó, những người đã có thời gian hút thuốc cần khám sức khỏe định kỳ để phát hiện các loại bệnh do khói thuốc gây ra.
LÊ CƯỜNG