CHÀO MỪNG KỶ NIỆM 68 NĂM CÁCH MẠNG THÁNG TÁM VÀ QUỐC KHÁNH 2.9 (1945 - 2013)
Đưa các anh về với đồng đội
Ngày 30.8, huyện Tây Sơn đã tổ chức long trọng Lễ truy điệu và an táng 74 hài cốt liệt sĩ vừa được tìm thấy vào Nghĩa trang liệt sĩ xã Bình Nghi. Sự kiện này diễn ra đúng vào thời điểm cả nước kỷ niệm 68 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2.9 nên càng có ý nghĩa sâu sắc, thể hiện tinh thần trách nhiệm và đạo lý “uống nước nhớ nguồn” của cán bộ, nhân dân hôm nay đối với lớp cha anh đi trước.
Lãnh đạo Tỉnh ủy, UBND tỉnh, các cơ quan, ban, ngành của tỉnh và LLVT tỉnh, Quân khu 5 bên các hài cốt của liệt sĩ.
Theo Ban CHQS huyện Tây Sơn, cuối tháng 7.2013, đơn vị tiếp nhận được thông tin quý giá từ ông Vũ Đình Luật (61 tuổi, ở huyện Bù Đăng, tỉnh Bình Phước), người phụ trách đoàn cựu chiến binh (CCB) tình nguyện tìm kiếm thông tin và quy tập hài cốt liệt sĩ tỉnh Bình Phước, và ông Phạm Vĩnh Liên (64 tuổi, ở thôn 2, xã Bình Nghi, Tây Sơn). Theo đó, vào khoảng thời gian từ năm 1969 - 1972, tại khu vực gò Vườn Xoài (còn gọi là Hóc Lách), thôn Thủ Thiện Hạ, xã Bình Nghi, quân Nam Triều Tiên lập một nghĩa địa mang tên “Nghĩa địa cộng đồng địch quân”. Nghĩa địa nằm trên 2 thửa ruộng gò, có diện tích trên 1.000m2, chôn lấp cán bộ cách mạng, bộ đội và du kích Việt Nam đã chiến đấu và hy sinh trong các trận đánh giữa hai bên.
Từ thông tin quý giá
Sau khi tiếp nhận thông tin trên, Ban CHQS huyện Tây Sơn báo cáo Bộ CHQS tỉnh, lãnh đạo huyện Tây Sơn và phối hợp với chính quyền xã Bình Nghi tiến hành khảo sát hiện trường, gặp gỡ ông Phạm Vĩnh Liên và người dân địa phương sinh sống, sản xuất xung quanh khu vực gò Vườn Xoài để nắm thêm các chi tiết liên quan và xây dựng kế hoạch quy tập.
Ông Phạm Vĩnh Liên kể, vào thời điểm trước năm 1975, ông bị bắt quân dịch và chấp nhận làm nhân viên cảnh sát thuộc Cuộc cảnh sát xã Bình Nghi. Trong 2 năm 1971- 1972, ông Liên được giao nhiệm vụ bảo vệ an ninh cho lính Nam Triều Tiên tổ chức cúng tế vào tháng Giêng hàng năm tại Nghĩa địa cộng đồng địch quân. Qua đó, ông Liên biết được nghĩa địa này chôn lấp nhiều cán bộ cách mạng, lúc chôn cất mỗi mộ đều dựng bia bằng ván viết thông tin cá nhân người chết, nếu mộ không có tên tuổi thì lính Nam Triều Tiên ghi vô danh.
Các di vật được tìm thấy trong quá trình cấp bốc hài cốt liệt sĩ: Dép cao su, võng dù, dù hoa, thắt lưng bộ đội, nút áo bộ đội, mũ tai bèo, kẹp tóc phụ nữ, tiền đồng miền Bắc…
Từ những thông tin quý giá đó, từ ngày 14 đến 23.8, Ban CHQS huyện Tây Sơn phối hợp với UBND xã Bình Nghi điều động 20 dân quân cùng 5 cán bộ, nhân viên của Ban CHQS huyện Tây Sơn tổ chức khai quật, tìm kiếm trên diện tích 2.500m2 của khu vực gò Vườn Xoài. Ngày đầu tiên khai quật, đội công tác không phát hiện được gì tại những điểm nghi ngờ có hài cốt liệt sĩ. Sang ngày thứ hai, đội phát hiện được một hài cốt, và liên tiếp những ngày sau, số hài cốt liệt sĩ được phát hiện tăng lên dần. Kết thúc đợt quy tập, đội đã tìm kiếm được 74 hài cốt liệt sĩ.
Hầu hết các thi hài liệt sĩ được lính Nam Triều Tiên bỏ vào túi nilon màu xanh, chôn lấp từng mộ riêng biệt; có 3 mộ mà mỗi ngôi chôn chung 2 thi hài liệt sĩ. Qua khai quật, đội quy tập không phát hiện được dấu tích gì về phiên hiệu đơn vị, tên tuổi hay quê quán của các liệt sĩ, chỉ tìm được một số di vật: Võng dù, dù hoa, dép cao su, thắt lưng bộ đội, nút áo bộ đội, kẹp tóc phụ nữ… Tất cả các hài cốt đều còn xương sọ, xương ống tay, ống chân, răng, tóc. Điều đáng nói, nhiều hài cốt được tìm thấy vẫn còn giữ nguyên dấu vết tội ác không thể chối cãi của kẻ thù đối với quân ta: những bao cát trùm lấy hộp sọ, những sợi dây mìn trói tay liệt sĩ, những đầu đạn M16 còn găm trong hộp sọ …
Theo ông Vũ Đình Luật, việc tìm thấy 74 hài cốt liệt sĩ như một cơ duyên, bởi đoàn CCB tình nguyện tìm kiếm thông tin và quy tập hài cốt liệt sĩ tỉnh Bình Phước đến xã Tây Giang (Tây Sơn) tìm mộ của 4 đồng đội ở Tiểu đoàn 14 pháo cao xạ thuộc Sư đoàn 968 (Quân khu 5) hy sinh tháng 3.1975. Trong quá trình tìm kiếm thông tin về mộ đồng đội thì ông Luật được ông Liên cung cấp thông tin về Nghĩa địa cộng đồng địch quân do quân lính Nam Triều Tiên lập, nên lập tức báo cho các cơ quan chức năng tiến hành tìm kiếm. Ông Luật tâm sự: “Dù chưa tìm được mộ của 4 đồng đội cũ nhưng nhờ thông tin chúng tôi cung cấp mà huyện đã tìm được số lượng lớn liệt sĩ nằm nơi gò hoang để đưa về nghĩa trang liệt sĩ nên chúng tôi cũng cảm thấy ấm lòng”.
Những hài cốt liệt sĩ sau khi khai quật được đưa vào quách, phủ quốc kỳ và đưa về lưu giữ tại Nhà tưởng niệm Nghĩa trang liệt sĩ xã Bình Nghi, tổ chức lực lượng dân quân canh giữ và hương khói ngày đêm, chờ ngày tổ chức lễ truy điệu và an táng. Sau hơn 40 năm nằm tại gò hoang, hiu quạnh, 74 hài cốt liệt sĩ được đưa về nghĩa trang ấm áp cùng với đồng đội.
Ngày làm lễ truy điệu và an táng, nhiều đại biểu và đông đảo người dân địa phương đã đến dâng hoa, dâng hương ghi nhớ công ơn hy sinh to lớn của các liệt sĩ vì sự nghiệp chống Mỹ cứu nước, giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước. Nhận được thông tin về buổi lễ này, ông Vũ Đình Luật cùng các thành viên đoàn CCB tình nguyện tìm kiếm hài cốt liệt sĩ tỉnh Bình Phước đã tự góp tiền lương hưu, trợ cấp thương binh, thuê xe đi suốt đêm từ Bình Phước ra Bình Định để sáng hôm sau kịp dự lễ.
Thượng tá Đỗ Xuân Thu, Chính trị viên Ban CHQS huyện Tây Sơn, nói: “Lễ truy điệu và an táng 74 hài cốt liệt sĩ đúng vào thời điểm cả nước kỷ niệm 68 năm ngày cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2.9 thể hiện lòng tri ân và tính giáo dục truyền thống cách mạng, giáo dục lòng yêu nước sâu sắc đối với cán bộ, lực lượng vũ trang, thế hệ trẻ và bà con nhân dân trong huyện”.
Theo ông Phan Như Hải, Phó Giám đốc Sở LĐ-TB&XH, Sở đã phối hợp với các cơ quan liên quan lấy mẫu sinh phẩm hài cốt 74 liệt sĩ đã được quy tập để thực hiện việc tách chiết, lưu giữ tại ngân hàng gen, phục vụ cho việc đối chiếu, so sánh, xác định danh tính các hài cốt liệt sĩ. Đồng thời, Sở LĐ-TB&XH cũng đôn đốc địa phương sớm xây dựng vỏ mộ cho các liệt sĩ vừa an táng cho khang trang, trang nghiêm.
Theo Ban CHQS huyện Tây Sơn, diện tích còn lại nghi ngờ có hài cốt liệt sĩ rộng khoảng 500m2, nằm trong khu vực lò gạch của nhân dân, đơn vị đã tham mưu, xin ý kiến chỉ đạo cấp trên sẽ tiến hành khai quật tìm kiếm đợt 2 trong thời gian tới. Ông Võ Văn Thuận, Chủ tịch UBND xã Bình Nghi, cho hay: “Chính quyền địa phương đã thông báo cho bà con trong xã, nếu phát hiện có thông tin gì liên quan đến hài cốt liệt sĩ tại khu vực gò Vườn Xoài thì lập tức báo về UBND xã hoặc Ban CHQS huyện. Riêng địa điểm khai quật hài cốt liệt sĩ, xã cũng đã nghiêm cấm không cho người dân lấn chiếm, trồng trọt hay tạo thành đường ô tô đi qua. Bên cạnh đó, xã cũng đã đề nghị các cấp cho xây dựng bia tưởng niệm đặt tại khu vực gò Vườn Xoài”.
Buổi lễ truy điệu và an táng kết thúc. Đoàn CCB tình nguyện tỉnh Bình Phước vẫn nán lại để thắp thêm cho các liệt sĩ nén hương nữa trước khi lên xe về. Ông Vũ Đình Luật quả quyết: “Nếu đợt 2 tìm kiếm được hài cốt liệt sĩ, huyện Tây Sơn tổ chức lễ truy điệu và an táng thì chúng tôi vẫn không ngại quãng đường xa xôi, sẽ lại đến tri ân, thắp nén hương cho đồng đội của mình”.
NGUYỄN PHÚC
Thật biết ơn những người đã thong báo, tìm kiếm, quy tập hài cốt các liệt sĩ hy sinh trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước vào nghĩa trang. Tuy nhiên, có chút băn khoăn: không hiểu vì sao một nghĩa địa chôn nhiều bộ đội, người tham gia cách mạng như vậy, có người địa phương biết mà đến nay mới nói chuyện này. Nếu sau ngày tỉnh giải phóng 31/3/1975 mà người biết khu vực Hóc Lách có mộ tập thể bộ đội hy sinh báo ngay cho chính quyền cách mạng hay thì có lẽ các hài cốt liệt sĩ này đã được quy tập từ lúc đó.