XỬ TRÍ BỆNH NHÂN ĐỘT QUỴ:
Thời gian là vàng!
Khả năng cứu sống, can thiệp điều trị hiệu quả cho bệnh nhân đột quỵ cấp, phụ thuộc rất lớn vào thời gian kể từ khi khởi phát đến lúc được đưa vào bệnh viện. Do đó, người nhà, cơ sở y tế tuyến dưới cần nắm rõ yêu cầu này để tận dụng “thời gian vàng” trong điều trị đột quỵ.
Theo thống kê của BVĐK tỉnh, trong năm 2015 đơn vị này tiếp nhận 2.092 bệnh nhân đột quỵ (trong đó có 1.413 ca nhồi máu não, 679 ca xuất huyết não); năm 2016 có 2.369 ca (1.699 ca nhồi máu não, 670 ca xuất huyết não); năm 2017, tính đến giữa tháng 12 có 2.313 ca (1.755 ca nhồi máu não, 558 ca xuất huyết não). Trong những ngày thời tiết chớm lạnh vừa qua, số bệnh nhân đột quỵ chuyển vào khoa Thần kinh BVĐK tỉnh tăng so với bình thường.
Hiệu quả từ đội đột quỵ phản ứng nhanh
Tùy theo mức độ, thời gian chuyển đến bệnh viện, bệnh nhân được can thiệp bằng những cách khác nhau. Tuy nhiên, điểm chung của những bệnh nhân đột quỵ là càng được can thiệp sớm thì hiệu quả điều trị, khả năng hồi phục càng cao. Bệnh nhân bị đột quỵ cấp sẽ khó được can thiệp hiệu quả nếu được chuyển đến bệnh viện sau 6 giờ kể từ lúc khởi phát.
“Nếu phát hiện bệnh nhân có triệu chứng đột quỵ cấp, người nhà có thể chuyển thẳng đến BVĐK tỉnh (trong trường hợp bệnh nhân còn tỉnh táo) để có hướng xử trí kịp thời. Nếu bệnh nhân có triệu chứng lơ mơ, người nhà nên đưa đến cơ sở y tế gần nhất để sơ cứu, tại đó có các trang thiết bị, xe cấp cứu để chuyển viện an toàn”
Bác sĩ CKII HÀ PHI ÐIỆP, Trưởng khoa Thần kinh (BVÐK tỉnh)
Chính vì yếu tố thời gian quan trọng như vậy, nên ngay từ khi thành lập đơn vị Đột quỵ, BVĐK tỉnh đã triển khai ngay phòng tiêu sợi huyết tại khoa Thần kinh và mô hình “Đội đột quỵ phản ứng nhanh”. Đây là mô hình nhằm phát huy tối đa sự phối hợp giữa bác sĩ, kỹ thuật viên, điều dưỡng của các khoa: Khám - Chẩn đoán hình ảnh - Thần kinh. Mục tiêu duy nhất của “Đội đột quỵ phản ứng nhanh” là rút ngắn tối đa quy trình giữa các bộ phận liên quan, kể từ khi tiếp nhận bệnh nhân. Nhờ đó, nhiều bệnh nhân đột quỵ cấp được chẩn đoán, điều trị kịp thời, giảm các di chứng và có khả năng hồi phục tốt.
Theo bác sĩ CKII Hà Phi Điệp, Trưởng khoa Thần kinh (BVĐK tỉnh), “Đội đột quỵ phản ứng nhanh” hoạt động tốt là nhờ sự quan tâm của lãnh đạo bệnh viện, sự phối hợp chặt chẽ giữa các khoa và vị trí 3 khoa tương đối thích hợp.
Hiện nay BVĐK tỉnh được trang bị nhiều máy móc hiện đại như: CT-scaner, MRI, DSA…, các kỹ thuật xử trí đột quỵ cấp đều được bác sĩ tại khoa thực hiện thường quy. Bên cạnh đó, khoảng cách từ các huyện, thị xã trong tỉnh đến BVĐK tỉnh không quá xa (thường dưới 2 giờ để chuyển bệnh nhân đến) nên có những thuận lợi nhất định trong việc cấp cứu bệnh nhân đột quỵ cấp.
Tầm quan trọng của người nhà bệnh nhân
Bác sĩ CKII Nguyễn Văn Trung, Phó Trưởng khoa Thần kinh (BVĐK tỉnh), khuyến cáo: Khi trời trở lạnh, những người lớn tuổi cần được giữ ấm cơ thể, không thay đổi môi trường một cách đột ngột. Người già khi có việc ra ngoài, đi vệ sinh vào đêm khuya cần hết sức chú ý, tránh luồng gió lạnh. Bên cạnh đó, những người có tiền sử huyết áp, tiểu đường, cần kiểm soát huyết áp và đường huyết ổn định. Đặc biệt, tránh sử dụng rượu bia quá mức để tránh bị đột quỵ.
Một khó khăn hiện nay cho đội ngũ bác sĩ là không rõ thời gian khởi phát của bệnh nhân để đưa ra hướng điều trị phù hợp nhất. Vì vậy, thông tin do người nhà bệnh nhân cung cấp rất quan trọng trong quá trình cấp cứu. Tuy nhiên, hiện nay rất ít người biết rõ ý nghĩa “thời gian vàng” trong đột quỵ, hầu hết đều chưa biết tính “cấp cứu” nhất là những trường hợp nhẹ. Ngoài ra, thủ tục chuyển viện đối với bệnh nhân nhồi máu não cấp tại tuyến dưới chưa linh hoạt.
Bác sĩ Hà Phi Điệp cho biết: BHYT chấp nhận thanh toán chi phí phát sinh trong cấp cứu, điều trị cho bệnh nhân đột quỵ cấp (đối với bệnh nhân có thẻ BHYT). Do đó, nếu phát hiện bệnh nhân có triệu chứng đột quỵ cấp, người nhà có thể chuyển thẳng đến BVĐK tỉnh (trong trường hợp bệnh nhân còn tỉnh táo) để có hướng xử trí kịp thời. Nếu bệnh nhân có triệu chứng lơ mơ, người nhà nên đưa đến cơ sở y tế gần nhất để sơ cứu, tại đó có các trang thiết bị, xe cấp cứu để chuyển viện an toàn.
“Để công tác cấp cứu, điều trị bệnh nhân đột quỵ cấp hiệu quả hơn cần tăng cường hướng dẫn người dân biết cách phát hiện đột quỵ và cách xử trí đột quỵ; hiểu rõ ý nghĩa của thời gian vàng trong đột quỵ. Cần lập quy trình ưu tiên chuyển bệnh nhân đột quỵ cấp từ tuyến xã, huyện đến bệnh viện có đơn vị đột quỵ; đưa chương trình xử trí bệnh nhân đột quỵ cấp vào chương trình phòng chống tăng huyết áp quốc gia và tập huấn cho các bác sĩ tuyến xã, huyện” – bác sĩ Điệp đề xuất.
LÊ CƯỜNG