Nghĩ từ liveshow bài chòi của Hoàng Việt
Liveshow “Hoàng Việt và nghệ thuật bài chòi dân gian” diễn ra tối 2.1 tại sân khấu Hội quán Văn hóa - Du lịch (Quy Nhơn) là một liveshow đặc biệt. Bởi lẽ, đó là liveshow đầu tiên về nghệ thuật bài chòi dân gian do 1 cá nhân nghệ nhân tự bỏ tiền túi tổ chức.
Còn nhớ, cuối ngày 7.12.2017, khi “Nghệ thuật bài chòi miền Trung, Việt Nam” chính thức được UNESCO vinh danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, trên facebook Hoàng Việt, bên cạnh những tự hào, hân hoan như nhiều người Bình Định khác, anh “phát tín hiệu”, rằng “Sao tui muốn làm một liveshow về bài chòi quá!”. Tưởng anh nói chơi, ai dè làm thiệt.
Hoàng Việt cùng nữ Nghệ nhân ưu tú Minh Đức hô bài “Ham chi cái nghệ bài chòi” tại đêm liveshow.
1.
Và anh làm thật rốt ráo, chương trình đầy đặn, phong phú, sinh động hệt như vốn am hiểu về văn hóa thật sâu và lối diễn thật hoạt ở anh.
Tiếng là liveshow về Hoàng Việt và bài chòi, nhưng đối tượng tôn vinh chính xuyên suốt vẫn là di sản, là bài chòi dân gian. Câu chuyện về cá nhân nghệ nhân với di sản chỉ gói ghém qua phần giao lưu ngắn giữa MC và Hoàng Việt - nói về cơ duyên của một “con nhà nòi hát bội” đến với bài chòi; kỷ niệm trong quá trình hoạt động di sản; chuyện sưu tầm, sáng tác câu Thai, các vở, lớp bài chòi… . Suốt chương trình, Hoàng Việt hô, hát, diễn bài chòi cùng những nghệ nhân khác: Minh Đức, Nguyễn Phú, Quý Nhất. Thứ tự các tiết mục cũng khéo léo giới thiệu về đường đi của di sản: từ lược sử ra đời, các hình thức thể hiện gắn với tiến trình phát triển: bài chòi hội, bài chòi trải chiếu hay kể, lớp hay bài chòi độc diễn … Một liveshow nhưng nghệ sĩ chủ ý ý nhị ẩn mình, khiến chương trình ấm cúng, tự nhiên, không đi vào PR cá nhân thô thiển…
Để chia sẻ chi phí với Hoàng Việt, liveshow trên được 2 đơn vị: Trung tâm Văn hóa tỉnh, Hội quán Văn hóa - Du lịch - hỗ trợ về một số khoản như sân khấu, âm thanh, in ấn và phát hành giấy mời, poster về chương trình…
Bình Định có 1 đoàn bài chòi sân khấu chuyên nghiệp công lập hơn 30 diễn viên, 28 CLB bài chòi dân gian với 176 nghệ nhân. Trong khi đợi 1 lễ đón chính thức dự kiến tháng 3.2018 mới diễn ra, ngay từ bây giờ, sao không tạo ra những chương trình “khuấy động” sự kiện tôn vinh bài chòi?
Trong ảnh: Một hội đánh bài chòi tổ chức ở huyện Hoài Nhơn năm 2016.
2.
Vậy là đời sống văn hóa trong tỉnh năm 2018 đã “mở màn” bằng một sự kiện ấm cúng như thế. Ý nghĩa hơn, liveshow này rất có thể sẽ tạo ra một tiền lệ đẹp về sự chủ động, thiết thực đóng góp của nghệ nhân, của chủ thể di sản ở hậu thế hôm nay đối với di sản cha ông để lại.
Chợt nghĩ, Bình Định có hẳn 1 đoàn bài chòi sân khấu chuyên nghiệp công lập với đội ngũ hơn 30 diễn viên. Ngoài ra còn cả 28 CLB bài chòi dân gian với 176 nghệ nhân (theo thống kê của Sở VH&TT). Với lực lượng hùng hậu nhường này, nếu chung tay, cùng đóng góp về chuyên môn để tổ chức và giàu ý tưởng, không chỉ 1 liveshow như vừa mới diễn ra mà có thể sẽ có cả chuỗi chương trình nghệ thuật bài chòi nhân sự kiện di sản này được thế giới tôn vinh. Mà rất có thể sẽ còn tiếp tục từ Quy Nhơn, sau đó lan ra Tuy Phước, An Nhơn, Hoài Nhơn - những địa phương nổi bật trong công tác bảo tồn, phát huy bài chòi những năm qua?
Được biết, sự kiện đón nhận danh hiệu mới của bài chòi sẽ được Bình Định và những tỉnh miền Trung có chung di sản tổ chức (dự kiến tháng 3.2018). Trong khi đợi 1 lễ đón chính thức được tổ chức từ ngân sách, thì ngay từ bây giờ, nhân việc bài chòi trở thành Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại còn đang “nóng”, chính là cơ hội để mỗi nghệ sĩ, nghệ nhân, đơn vị từ công lập đến tư nhân, cá nhân người dân… thể hiện tình yêu, lòng tự hào, mong muốn góp phần bảo tồn, phát huy di sản. Ngay tại nơi được xem là quê hương, là cái nôi của bài chòi, người dân chủ động cùng nhau tổ chức những chương trình quảng bá, tôn vinh di sản, ý nghĩa biết bao! Điều đó càng khẳng định giá trị của Bình Định trong mối quan hệ với di sản này, đồng thời là biểu hiện sinh động của ý thức trách nhiệm và tình yêu của người dân địa phương với di sản của quê hương, dân tộc.
Lòng chộn rộn và ấm áp “mơ” về chuỗi chương trình bài chòi tại Bình Định nhân sự kiện bài chòi trở thành Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, được tổ chức theo hình thức xã hội hóa, trên phạm vi cả tỉnh từ thành thị đến nông thôn, xã đảo và kéo dài từ trước, trong và sau Tết Nguyên đán 2018, trở thành một mùa xuân rực rỡ nhất của bài chòi Bình Định? Sao lại không?
SAO LY