Hành trình cuộc sống
Tiểu thuyết Vào Cõi của Nguyễn Bình Phương hơi khó đọc vì tác phẩm được chia làm nhiều phần khác nhau, xen kẽ nhau, mỗi chương như một đoạn tự sự nhỏ. Đó phải chăng là những bộn bề thu nhỏ, kết hợp lẫn nhau, từ đời sống bước vào tác phẩm.
Truyện tái hiện những mảnh rời, về những những biến cố chính xô đẩy nhân vật vào cuộc đời riêng của mình. Hai chị em nhân vật Vang, Vọng có một tuổi thơ bất hạnh trong một gia đình tù túng, chịu nhiều dè bỉu. Nhân vật Tuấn bước vào tác phẩm với những nét khắc khổ của một tâm hồn chai sạn “đời là cái tuyệt vọng phía trước”; tìm niềm vui trong hoan lạc, bạo lực và chết trong định kiến, bạo lực của đám đông.
Đối lập hẳn với không gian u ám của truyện, một vài chương nhỏ nhân vật kể lại quá trình lớn lên, suy nghĩ, từng trải và tôn thờ sự lặng im của đá, sự nhẫn nại của đá. Sự vĩnh cửu của nó mang ý nghĩa khác hơn. Khi con người đã tồn tại trong thế giới này, dấn thân trong những xô lệch, những ma mị, họ cũng phải chật vật tồn tại. Nhận ra rằng, cũng cần phải mạnh mẽ và kiên định để sống hết cuộc đời mình.
Đôi khi người đọc có thể lạc sang một ký ức khác để có thể thấy nổi bật một tinh thần - đó là con người lớn lên trong sự yếu đuối, mong manh, và khi trải qua sự đến và đi của tình yêu, tình thương, họ mới nhận ra bản thân mình đang cần gì. Bên cạnh những nhân vật nam đầy u uất vì bạo lực, định kiến là loạt nhân vật nữ dám dấn thân vào tình yêu. Tình yêu luôn hướng con người ta đến cái thiện. Xét cho cùng đó cũng là một cách hướng đến để con người có thể vượt qua những khó khăn, vấp ngã.
Ở Vào Cõi, Nguyễn Bình Phương viết nhiều về bạo lực, cái chết, nỗi ám ảnh nhưng ông cũng dành khá nhiều để viết về tình yêu một cách nhẹ nhàng, thuần khiết, dẫu có khắc khoải. Đọc sách, bạn sẽ hình dung một cuộc sống khác nếu để bản thân rơi vào quan niệm, cách hành xử, thói quen không còn phù hợp với thời đại; và cũng sẽ hình dung, tình yêu, tình thương luôn nâng đỡ con người trong bước cùng cực thế nào. Vượt qua hết thảy những điều đó cũng là hành trình đi hết cuộc sống.
NGUYỄN ĐẶNG THÙY TRANG
* Đọc Tiểu thuyết Vào cõi của Nguyễn Bình Phương, NXB Văn Học.