Kéo giảm tỉ lệ trẻ dưới 1 tuổi tử vong ở miền núi: Hiệu quả từ công tác tuyên truyền
Tỉ lệ tử vong ở trẻ em dưới 1 tuổi, đặc biệt là trẻ sơ sinh ở các huyện miền núi của Bình Ðịnh cao hơn khá nhiều so với các huyện đồng bằng. Tuy nhiên, nhờ kết hợp các biện pháp tuyên truyền, tập huấn đối với cán bộ y tế, phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ, tỉ lệ này đã giảm đáng kể trong vài năm gần đây.
Tỉ lệ tử vong ở trẻ em miền núi dưới 1 tuổi giảm nếu phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ được bổ sung kiến thức về chăm sóc thai và trẻ sơ sinh.
Chênh lệch tỉ lệ tử vong ở trẻ dưới 1 tuổi
Theo Niên giám thống kê y tế năm 2014, tỉ suất tử vong trẻ dưới 1 tuổi tỉnh Bình Định là 15,4‰, cao hơn tỉ suất tử vong trẻ dưới 1 tuổi toàn quốc là 14,9‰ và cao hơn tỉ suất tử vong trẻ dưới 1 tuổi khu vực Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung. Trong khi đó, từ một kết quả nghiên cứu năm 2013, tỉ suất tử vong trẻ dưới 1 tuổi ở 3 huyện miền núi thuộc tỉnh Bình Định (gồm An Lão, Vân Canh và Vĩnh Thạnh) là 21,6‰, trong đó tử vong trong thời kỳ sơ sinh chiếm tỉ lệ rất cao, lên đến 41,6%. Huyện An Lão là huyện có tỉ suất tử vong trẻ dưới 1 tuổi cao nhất.
Nghiên cứu mới đây của bác sĩ CKII, thạc sĩ Lê Quang Hùng (Giám đốc Sở Y tế) cho thấy, tỉ suất tử vong trẻ dưới 1 tuổi chung cho giai đoạn 2013-2016 của 3 huyện An Lão, Vân Canh, Vĩnh Thạnh là 14,9‰. Tử vong sơ sinh chiếm tỉ trọng rất cao trong tử vong ở trẻ dưới 1 tuổi (chiếm 43,1% tổng số trẻ tử vong) đặc biệt là tử vong sơ sinh sớm (0-7 ngày) chiếm 64,9% tổng số trẻ sơ sinh tử vong. Nguyên nhân gây tử vong chính của trẻ dưới 1 tuổi là viêm phổi (34,9%), dị tật bẩm sinh (11,6%), ngạt lúc đẻ (10,5%), đẻ non (10,5%). Nguyên nhân gây tử vong chính của trẻ sơ sinh là ngạt lúc đẻ (24,4%), đẻ non (18,9%), viêm phổi (13,5%), nhiễm khuẩn của trẻ sơ sinh (10,8%) và dị tật bẩm sinh (10,8%).
Theo bác sĩ Lê Quang Hùng, thói quen của nhiều gia đình miền núi là các bà mẹ thường sinh tại nhà, với sự trợ giúp của người thân trong gia đình hoặc bà đỡ trong thôn, làng. Do đó, tỉ lệ trẻ sơ sinh do bị ngạt chiếm tỉ lệ rất cao. Bên cạnh đó, do điều kiện kinh tế còn khó khăn, chế độ dinh dưỡng của các bà mẹ chưa phù hợp nên thể trạng của nhiều trẻ được sinh ra yếu hơn ở những vùng miền khác. Ngoài ra, người dân một số địa phương còn quen với tập tục cúng bái mỗi khi người nhà (trong đó có trẻ em) bị đau ốm, không đưa đến cơ sở y tế điều trị, khiến tỉ lệ tử vong tăng cao.
Khác biệt từ hoạt động can thiệp
Sau khi áp dụng mô hình can thiệp, với các hoạt động tập huấn và truyền thông trực tiếp cho phụ nữ có thai và bà mẹ nuôi con dưới 1 tuổi tại huyện An Lão, tỉ suất tử vong trẻ dưới 1 tuổi tại địa phương này giảm rõ rệt (từ 21,8/1.000 trẻ đẻ sống năm 2013-2014 xuống còn 17,7/1.000 trẻ đẻ sống năm 2015-2016).Trong khi đó, tỉ suất tử vong trẻ dưới 1 tuổi của huyện Vân Canh năm 2015-2016 tăng hơn so với năm 2013-2014, từ 9,4/1.000 trẻ đẻ sống lên 11,9/1.000 trẻ đẻ sống. Tương tự như vậy, tỉ suất tử vong trẻ dưới 1 tuổi của huyện Vĩnh Thạnh năm 2015-2016 tăng hơn so với năm 2013-2014 từ 12,4/1.000 trẻ đẻ sống lên 17,8/1.000 trẻ đẻ sống.
Theo bác sĩ Lê Quang Hùng, để giảm tử vong trẻ dưới 1 tuổi cần rất nhiều hoạt động can thiệp mang tính đồng bộ như: cải thiện kinh tế hộ gia đình, nâng cao kiến thức cùng thực hành chăm sóc phụ nữ mang thai và trẻ dưới 1 tuổi, tăng cường sự tiếp cận với các dịch vụ y tế và chăm sóc sức khỏe sinh sản, nâng cao chất lượng điều trị trong lĩnh vực sản khoa, nhi khoa… Trước mắt, nếu thực hiện tốt việc nâng cao kiến thức và thực hành chăm sóc phụ nữ mang thai và trẻ dưới 1 tuổi thông qua hoạt động tập huấn và truyền thông trực tiếp, sẽ mang lại hiệu quả rất tốt cho giảm tử vong trẻ dưới 1 tuổi. Ngay sau khi triển khai các hoạt động tư vấn, tập huấn cho phụ nữ mang thai, nhiều người được bổ sung kiến thức về chăm sóc thai và trẻ sơ sinh, thông qua những đợt thăm khám định kỳ tại các cơ sở y tế.
LÊ CƯỜNG