Bình Ðịnh thực hiện loại trừ bệnh phong:
Nỗ lực “cán đích” vào năm 2014
Ðược khởi động từ năm 2002, nhưng chương trình loại trừ bệnh phong ở Bình Ðịnh chỉ thật sự đặt ra đích đến vào năm 2014. Ngành Y tế đang ráo riết vào cuộc để đạt được mục tiêu này.
Theo Thông tư số 17/2013/TT-BYT quy định tiêu chí và hướng dẫn kiểm tra, công nhận loại trừ bệnh phong ở quy mô cấp tỉnh và cấp huyện, các tiêu chí loại trừ bệnh phong ở quy mô cấp tỉnh là: trong 3 năm liên tục tính đến thời điểm kiểm tra có tỉ lệ lưu hành bệnh phong dưới 0,2/10.000 dân; tại thời điểm kiểm tra, tỉ lệ phát hiện người bệnh phong mới dưới 1/100.000 dân; tỉ lệ người bệnh phong mới được phát hiện có mức độ khuyết tật nặng dưới 15%; kiểm tra ngẫu nhiên 20% cán bộ xã, cán bộ y tế và học sinh THCS tại xã, 100% số người được kiểm tra đều trả lời đúng các câu hỏi cơ bản trong nội dung tuyên truyền về bệnh phong.
Nhiều bệnh nhân phong được phát hiện và điều trị sớm, hạ thấp mức độ tàn tật.
- Trong ảnh: Bệnh nhân phong điều trị tại Bệnh viện Phong - Da liễu Trung ương Quy Hòa.
Giảm đều ở 3 tiêu chí
Những năm cuối thế kỷ XX, Bình Định có tình hình dịch tễ phong phức tạp. Đây là nguyên nhân chính khiến công tác loại trừ bệnh phong ở tỉnh ta phải kéo dài. Tuy nhiên, với nhiều nỗ lực, cả 3 tiêu chí quan trọng đều giảm dưới mức chuẩn. Tỉ lệ lưu hành năm 1995 là 1,4/10.000 dân, năm 2000 là 0,35/10.000, năm 2010 là 0,12/10.000 và năm 2012 là 0/10.000. Tỉ lệ phát hiện tương ứng là 8,68 - 4,33 - 1,31 - 0,13/100.000 dân. Tỉ lệ tàn tật độ 2 ở bệnh nhân phong mới tương ứng là 18 - 12,3 - 20 - 0%.
Theo phân vùng dịch tễ phong, năm 2001 tại Bình Định có 30 xã vùng 4 (vùng dịch tễ bệnh phong lưu hành cao), vùng 3 (lưu hành vừa) có 40 xã, vùng 2 (lưu hành thấp) có 16 xã và vùng 1 (không có bệnh phong lưu hành) có 73 xã. Đến năm 2013, chỉ còn 3 xã vùng 4, 8 xã vùng 3, 23 xã vùng 2 và 127 xã vùng 1.
Theo Giám đốc Bệnh viện Phong - Da liễu Trung ương Quy Hòa Nguyễn Thanh Tân, công tác phòng chống phong của tỉnh ta nhận được sự quan tâm lớn của UBND tỉnh và các sở, ban, ngành. Công tác khám phát hiện chủ động bệnh nhân phong mới được duy trì, điều trị, quản lý tốt người bệnh phong; hoạt động truyền thông được thực hiện thường xuyên; phát hiện, điều trị kịp thời phản ứng phong; hướng dẫn và cung cấp đầy đủ dụng cụ chỉnh hình cho người bệnh phong.
Còn bà Huỳnh Thị Kim Oanh, cán bộ Phòng Chỉ đạo tuyến của Trung tâm Da liễu tỉnh, cho biết: “Nhờ công tác khám phát hiện mới được chú trọng, nhiều bệnh nhân phong được phát hiện kịp thời và điều trị sớm nên hạ thấp mức độ tàn tật”.
Tỉ lệ phát hiện bệnh nhân phong mới ở Bình Định giai đoạn 2000-2012
(đơn vị tính: 1/100.000 dân)
Nỗ lực về đích
Từ năm 1992 đến nay, An Lão không phát hiện thêm bệnh nhân phong mới. Toàn địa bàn hiện cũng chỉ có 2 bệnh nhân phong tàn tật cần theo dõi, giám sát. Tuy nhiên, không vì thế mà công việc của các chuyên trách phong tuyến huyện và xã được nhẹ nhàng. Theo bà Trương Thị Trúc, chuyên trách phong của Trung tâm Y tế An Lão, với bệnh nhân phong tàn tật, mỗi tháng chuyên trách phong phải thăm khám, theo dõi một lần. Bên cạnh đó là tổ chức các hoạt động khám phát hiện, tư vấn tại cộng đồng mỗi xã 1 lần/năm. “Mỗi ngày chỉ được trả 50.000 đồng, với các xã gần còn đỡ, chứ xa xôi như An Vinh, An Nghĩa, An Toàn… chúng tôi đều tự chịu xăng xe đi lại”, bà Trúc cho biết.
Bên cạnh đó là những khó khăn khách quan. “Đa số bệnh nhân phong có điều kiện kinh tế khó khăn, phải làm việc kiếm sống nên vết thương rất khó lành, đặc biệt là những bệnh nhân bị lở loét, cụt chi”, bác sĩ Nguyễn Đình Dũng, Giám đốc Trung tâm Da liễu tỉnh thông tin thêm.
“Các chỉ số liên quan đến tình hình bệnh phong tại Bình Định cho thấy chúng ta có khả năng đạt được mục tiêu loại trừ bệnh phong vào năm 2014. Từ cuối năm 2012, chúng tôi đã tiến hành các hoạt động cần thiết để Bình Định được công nhận loại trừ bệnh phong vào thời điểm này”.
Bác sĩ LÊ QUANG HÙNG, Phó Giám đốc Sở Y tế
Còn theo bác sĩ Nguyễn Khánh Hòa, Trưởng phòng Chỉ đạo tuyến, Bệnh viện Phong - Da liễu Trung ương Quy Hòa, công tác phòng chống bệnh phong bị ảnh hưởng khá nhiều từ việc các cán bộ chuyên trách tuyến huyện, xã bị thay đổi thường xuyên, những người mới khó nắm tình hình bệnh nhân, theo dõi địa bàn. Bên cạnh đó, dù Bình Định là một trong những địa phương có công tác truyền thông tốt nhất, nhưng gia đình người bệnh và xã hội vẫn chưa thật sự đồng cảm với bệnh nhân phong, bản thân họ cũng còn mặc cảm.
Gặp chúng tôi khi đang điều trị tháng thứ 10 tại Bệnh viện Phong - Da liễu Trung ương Quy Hòa, bệnh nhân V.T.H, 58 tuổi, ở thị xã An Nhơn, chia sẻ: “Dù các bác sĩ nói bệnh của tôi có thể điều trị tại nhà, nhưng tôi vẫn muốn vào đây. Có những người cùng cảnh ngộ, tôi thấy mình được an ủi hơn”.
Nhận thức được những khó khăn, trở ngại, ngành Y tế đã và đang ráo riết tập trung cho các hoạt động cần thiết để đảm bảo hoàn thành loại trừ bệnh phong vào năm 2014. Tiêu điểm khám phát hiện là 100% số xã vùng 4, vùng 3; 20% số xã vùng 2 và 10% số xã vùng 1. Phương pháp chủ yếu là khám có ảnh lâm sàng, khám cụm và khám tiếp xúc mở rộng. Với công tác truyền thông, tiếp tục duy trì tần suất phát trên truyền hình hơn 90 lần/năm, truyền thanh tỉnh hơn 90 lần/năm, truyền thanh xã 3 lần/tuần. Các hoạt động điều trị, phẫu thuật lỗ đáo, hướng dẫn cho bệnh nhân biết cách tự chăm sóc tàn tật, cấp giày dép chỉnh hình và vật tư tiêu hao được rà soát và tập trung thực hiện.
“Bên cạnh nỗ lực của ngành Y tế, để chương trình loại trừ bệnh phong ở Bình Định hoàn thành vào năm 2014, rất cần sự vào cuộc tích cực của chính quyền địa phương, các tổ chức hội đoàn thể”, bác sĩ Nguyễn Thanh Tân nhấn mạnh.
NGUYỄN VĂN TRANG