Ðăng ký hộ tịch trong người dân tộc thiểu số:
Cách làm của Vân Canh
Những năm gần đây, ý thức người dân, nhất là đồng bào dân tộc thiểu số ở huyện miền núi Vân Canh trong việc đăng ký hộ tịch đã được nâng lên đáng kể. Nhờ đó, lợi ích của người dân, từ việc được hưởng các chế độ về bảo hiểm y tế, giáo dục, đến các giấy tờ chứng minh quyền sở hữu cũng được đảm bảo tốt hơn.
Giảm tỉ lệ đăng ký hộ tịch quá hạn
Một tuần sau khi cha mình mất, anh Mang Ươm, ở làng Canh Tân đến UBND thị trấn Vân Canh gặp cán bộ tư pháp để làm thủ tục khai tử cho cha (quy định là không quá 15 ngày). Anh Ươm nói: “Mình là người dân thì phải chấp hành các quy định của làng, của nhà nước. Mình được nghe tuyên truyền nhiều nên mỗi ngày mỗi tiến bộ, mà đây cũng là quyền và nghĩa vụ của mình nên cứ nghiêm túc chấp hành thôi”.
Sau khi làm các thủ tục cho anh Ươm, cán bộ tư pháp thị trấn lại tiếp tục làm thủ tục khai sinh cho con của vợ chồng anh Chăm So Hùng, ở làng Suối Mây, cháu bé gần 2 tháng tuổi (quy định thời hạn khai sinh cho trẻ là không quá 60 ngày từ khi trẻ được sinh ra). Chị Lơ O Thị Ngọc Ánh, vợ anh Hùng, cho biết: “Khi còn mang thai, tôi cũng đã được cán bộ tuyên truyền sau khi sinh con phải làm khai sinh cho con để con được hưởng các chế độ bảo hiểm y tế, nếu để quá hạn sẽ bị phạt. Nên sau khi thu xếp công việc, vợ chồng chúng tôi lên đây làm thủ tục, cán bộ giải quyết rất nhanh chóng”.
Trong buổi sáng hôm ấy, đã có trên chục trường hợp người dân tộc thiểu số đến phòng tư pháp thị trấn làm các thủ tục tư pháp như: khai sinh, khai tử, đăng ký kết hôn, chứng thực...
Thị trấn Vân Canh có trên 6.300 nhân khẩu, trong đó 38% là người dân tộc thiểu số. Từ chỗ không mấy quan tâm đến các thủ tục tư pháp thì nay người dân tộc thiểu số ở đây đã thấy rõ quyền lợi và nghĩa vụ của mình trong việc thực hiện những thủ tục này. Bởi họ đã hiểu được rằng, các giấy tờ chứng minh hộ tịch, đặc biệt là giấy khai sinh, được coi là căn cứ để xác định các thông tin về hộ tịch của từng cá nhân, từ đó liên quan đến các quyền lợi khác như: được cấp thẻ bảo hiểm y tế, chứng minh nhân dân, hộ khẩu, đăng ký kết hôn, các giấy tờ chứng minh quyền sở hữu... Theo số liệu thống kê của bộ phận tư pháp thị trấn, nếu như năm 2010, địa phương có 20,4% trường hợp khai sinh quá hạn, thì đến năm 2012 tỉ lệ này giảm còn 19,5%, và 9 tháng đầu năm 2013 là 18%; năm 2010 có 70,4% trường hợp khai tử quá hạn, đến năm 2012 còn 51,3% và 9 tháng đầu năm nay thì chỉ còn 25%; tỉ lệ kết hôn khi chưa đủ tuổi cũng giảm dần.
Nâng cao ý thức tự giác cho dân
Ông Nguyễn Quốc Khánh, cán bộ tư pháp thị trấn Vân Canh, cho biết: “Có được kết quả này, một phần là nhờ sự phối hợp chặt chẽ giữa các ban, ngành ngay từ cơ sở trong việc tăng cường công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho bà con. Nhờ đó, người dân nhận thấy lợi ích khi có lý lịch hộ tịch rõ ràng, nên việc chấp hành các quy định về đăng ký hộ tịch cũng tự giác hơn, việc quản lý hộ tịch của chính quyền cũng thuận lợi hơn”.
Cụ thể, Hội đồng phổ biến giáo dục pháp luật huyện Vân Canh luôn chú trọng đến vai trò của ban quản lý làng, bởi đây chính là lực lượng nòng cốt của công tác tuyên truyền, vận động người dân là đồng bào dân tộc thiểu số thực hiện nghiêm các quy định pháp luật. Trưởng làng Đắk Đâm Đoàn Văn Dặm chia sẻ: “Là người đại diện cho làng, lại được nhà nước giao trọng trách quan trọng, nên hàng tháng chúng tôi đều tiến hành họp làng 2 lần (trừ những lần đột xuất), thông qua đó nhắc nhở, phổ biến các quy định của pháp luật để người dân ngấm, hiểu và thực hiện theo”.
Ông Lơ O Xau Zuôn Tuấn, Trưởng phòng Tư pháp huyện Vân Canh, chia sẻ kinh nghiệm ở địa phương mình: “Muốn vận động được nhân dân chấp hành các quy định của pháp luật về đăng ký, quản lý hộ tịch phải có sự phối hợp chặt chẽ giữa các ban, ngành ngay từ cơ sở. Khi có sự thay đổi hộ tịch ở cơ sở, trưởng thôn, bí thư chi bộ hoặc cán bộ y tế, cộng tác viên dân số là người nắm rõ nhất. Nếu có sự phối hợp tốt giữa các thành phần này với cán bộ tư pháp - hộ tịch, việc đăng ký, quản lý hộ tịch sẽ đơn giản hơn rất nhiều. Mặt khác, tuyên truyền cho người dân để họ nhận thấy lợi ích khi có lý lịch hộ tịch rõ ràng thì họ sẽ tự giác chấp hành các quy định về đăng ký, quản lý hộ tịch”.
KIỀU ANH