Bồi đắp tình yêu khoa học cho người trẻ
Tháng 3.2018, Cuộc thi Sáng tạo thanh thiếu niên, nhi đồng tỉnh Bình Ðịnh lần thứ V chính thức được khởi động. Ông Lê Văn Tâm - Phó Chủ tịch Liên hiệp các hội KH&KT tỉnh, Trưởng Ban tổ chức cuộc thi - khẳng định, không chỉ là dịp để trình diễn các mô hình, sản phẩm sáng tạo, đây còn là sân chơi bồi đắp tình yêu khoa học cho các bạn trẻ.
Liên hiệp các hội KH&KT tỉnh là cơ quan thường trực Cuộc thi Sáng tạo thanh thiếu niên, nhi đồng tỉnh Bình Định lần thứ V (ST TTN-NĐ), phối hợp với Sở GD&ĐT, Tỉnh đoàn và một số sở, ban, ngành liên quan triển khai thực hiện.
Huỳnh Quốc Duy (ngoài cùng bên trái), Nguyễn Thị Mơ (thứ ba từ phải sang), Đinh Triệu Vy (thứ hai từ phải sang) là 3 học sinh Bình Định đoạt giải Cuộc thi ST TTN-NĐ toàn quốc lần thứ XIII-2017.
* Trải qua 4 mùa giải, trong vai trò thường trực Ban tổ chức (BTC), điều gì khẳng định cuộc thi đã làm “tròn vai” khơi dậy tiềm năng và phát huy tư duy sáng tạo của TTN-NĐ trên địa bàn tỉnh như mục tiêu đề ra, thưa ông?
- Cuộc thi đang ngày càng được nâng tầm quy mô lẫn chất lượng, tạo ra sân chơi, giao lưu, học hỏi cho các bạn trẻ, học sinh yêu thích KHKT. Nhiều ý tưởng sáng tạo được phát triển, đầu tư công phu. Các em biết tận dụng các sản phẩm tự nhiên sẵn có tại địa phương và một số vật liệu phế thải để tạo ra những sản phẩm hữu dụng, có tính ứng dụng cao. Đây là những tín hiệu đáng mừng để hun đúc, chắp cánh cho những tài năng trẻ.
Ở cuộc thi tổ chức năm ngoái, lần đầu tiên chúng tôi đưa “đề bài” về các giải pháp ứng phó biến đổi khí hậu vào đề thi và đã tạo sức hút lớn, với số lượng giải pháp chiếm hơn 1/3 tổng giải pháp dự thi trên 5 lĩnh vực. “Chuyển động” này rất tích cực, cho thấy sự trưởng thành của các em trong việc kết hợp kiến thức học trong và ngoài nhà trường, mạnh dạn giải quyết những vấn đề mang tính thời sự của cuộc sống.
Hằng năm, mô hình, sản phẩm của TTN-NĐ trong tỉnh tham gia sân chơi cấp quốc gia cũng được nâng lên về số lượng và chất lượng giải. Gần nhất, năm 2017, Bình Định có 2 sáng tạo đoạt giải nhì và giải ba cuộc thi cấp Quốc gia; riêng sáng tạo “Ứng dụng bộ gõ Winvnkey - giải pháp cho dân tộc thiểu số ở Bình Định” của em Đinh Triệu Vy (lớp 12A3, Trường Phổ thông Dân tộc nội trú tỉnh) còn được tuyên dương tại Festival Sáng tạo trẻ toàn quốc lần thứ X.
Những kết quả trên của cuộc thi như là điểm khởi đầu thuận lợi để các em rèn luyện, nuôi dưỡng ước mơ sáng tạo trong tương lai.
* Trên cơ sở những thành công bước đầu, năm nay cuộc thi sẽ được tổ chức như thế nào?
- Khác với các sân chơi KHKT khác, đây là cuộc thi ST TTN-NĐ quy mô cấp tỉnh được UBND tỉnh tổ chức. Năm nay, cuộc thi có 5 lĩnh vực để các em thỏa sức sáng tạo, gồm: dụng cụ sinh hoạt gia đình, đồ chơi trẻ em; đồ dùng phục vụ học tập; phần mềm tin học; các giải pháp ứng phó với biến đổi khí hậu, bảo vệ môi trường và phát triển kinh tế; các sản phẩm thân thiện môi trường.
Đến nay, BTC đã làm việc với hai đơn vị chủ công là Sở GD&ĐT, Tỉnh đoàn để tuyên truyền, phổ biến về ý nghĩa, mục đích, thể lệ cuộc thi trong thanh niên, học sinh. Công tác tuyên truyền cũng được đẩy mạnh trên các phương tiện thông tin đại chúng, website của BTC, các sở, ngành và đơn vị phối hợp. Một cách làm khác của cuộc thi năm nay là BTC trực tiếp làm việc với các trường THCS, THPT trong tỉnh có thế mạnh học sinh sáng tạo kỹ thuật để khuyến khích, động viên và định hướng cho các em một số vấn đề tập trung giải quyết, như bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu, tiết kiệm năng lượng…
Đặt tiêu chí tính sáng tạo, hiệu quả ứng dụng thực tiễn của giải pháp nên yêu cầu về ban giám khảo cũng được chú trọng, với thành phần là chuyên gia của các sở, ngành, viện nghiên cứu trung ương đóng trên địa bàn tỉnh cho đến giảng viên, giáo viên các trường đại học, cao đẳng, THPT.
* Có lẽ một vấn đề cũng cần đặt ra là, không chỉ dừng ở tính chất cuộc thi, BTC cần có kế hoạch, giải pháp chăm lo, bồi dưỡng cho những bạn trẻ có tiềm năng nghiên cứu, sáng tạo, cũng như tạo điều kiện cho các sáng tạo được nâng tầm, ứng dụng trong thực tiễn?
- Đúng là một hai năm gần đây, theo đánh giá của nhiều thành viên ban giám khảo, một số sản phẩm, mô hình đoạt giải có tính mới mẻ, độc đáo và tính ứng dụng cao, có thể tạo thành phẩm với mục đích thương mại; song vẫn chưa có cơ chế khuyến khích, tạo cơ hội cho các nhà “sáng chế trẻ” biến ước mơ của mình trở thành hiện thực.
Thể lệ cuộc thi năm nay đưa vào quy định, các mô hình, sản phẩm dự thi có khả năng bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ (sáng chế, giải pháp hữu ích, kiểu dáng công nghiệp...), BTC có trách nhiệm hướng dẫn cho tác giả đăng ký tại Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ KH&CN) theo quy định hiện hành. Mặt khác, chúng tôi cũng sẽ tính toán đề xuất UBND tỉnh và đơn vị tổ chức sân chơi này cấp Trung ương về việc hỗ trợ phát triển những giải pháp, sáng tạo độc đáo ứng dụng vào thực tiễn.
* Xin cảm ơn ông!
Cuộc thi ST TTN-NÐ tỉnh lần thứ V khuyến khích tất cả TTN-NÐ trong tỉnh từ 6-19 tuổi (có hộ khẩu tại Bình Ðịnh), đặc biệt là các em ở miền núi, hải đảo, dân tộc thiểu số tham gia. BTC nhận hồ sơ dự thi đến hết ngày 15.6.2018 (tính theo dấu bưu điện) tại Liên hiệp các hội KH&KT tỉnh, Sở GD&ÐT, Tỉnh đoàn.
MAI HOÀNG (Thực hiện)