KỶ NIỆM 76 NĂM CÁCH MẠNG THÁNG TÁM, QUỐC KHÁNH 2.9 (1945 - 2021):
Thiêng liêng hai tiếng Độc Lập
76 năm đã trôi qua kể từ ngày Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công, đánh dấu thắng lợi từ sự thống nhất trong ý chí và hành động của toàn dân tộc: Phải giành được độc lập, tự do. Tinh thần bất diệt của những ngày tháng Tám lịch sử mãi là nguồn động viên, cổ vũ người dân Việt Nam vững vàng vượt qua mọi khó khăn, thử thách.
Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công là thắng lợi vĩ đại đầu tiên của nhân dân Việt Nam kể từ khi có Đảng lãnh đạo, mở ra bước ngoặt quan trọng trong lịch sử hàng nghìn năm dựng nước và giữ nước của dân tộc ta.
Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn Độc lập tại Quảng trường Ba Đình, ngày 2.9.1945. Ảnh: Tuyengiao.vn.
Chớp thời cơ, quyết giành được độc lập
Ngày 12.3.1945, Trung ương Đảng ra Chỉ thị “Nhật - Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta”, trong đó phân tích rõ: “Mặc dù tình hình chính trị khủng hoảng sâu sắc, nhưng điều kiện khởi nghĩa ở Đông Dương chưa thực sự chín muồi”.
Từ tháng 3 đến tháng 8.1945, Đảng ta tiếp tục đề ra nhiều chủ trương nhằm chuyển hướng đấu tranh cách mạng, củng cố lực lượng. Đầu tháng 5.1945, Bác Hồ từ Cao Bằng về Tuyên Quang, chọn Tân Trào làm căn cứ chỉ đạo cách mạng cả nước. Tại đây, Người đã có Thư kêu gọi khởi nghĩa, ban hành Mệnh lệnh khởi nghĩa, công bố Lệnh khởi nghĩa… Thời cơ khởi nghĩa giành chính quyền đã đến, với quyết tâm, khát khao giành độc lập cho dân tộc, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định chắc chắn: “Lúc này, thời cơ thắng lợi đã tới, dù hy sinh tới đâu, dù phải đốt cháy cả dãy Trường Sơn cũng phải kiên quyết giành cho được độc lập”.
Ngay khi nhận được tin Nhật chính thức đầu hàng Đồng minh vô điều kiện (ngày 15.8.1945), Hội nghị đại biểu toàn quốc của Đảng họp tại Tân Trào nhận định: “Cơ hội rất tốt cho ta giành độc lập đã tới”; phát động toàn dân khởi nghĩa giành chính quyền từ tay phát xít Nhật và tay sai trước khi quân Đồng minh vào Đông Dương.
Theo các nhà nghiên cứu lịch sử, thời cơ của Cách mạng Tháng Tám chỉ tồn tại trong một thời gian rất ngắn: Từ sau khi Nhật đầu hàng Đồng minh đến trước khi quân Đồng minh vào Đông Dương. Giữa tình thế “nghìn cân treo sợi tóc”, Đảng đã hết sức khéo léo, linh hoạt để “biến nguy thành cơ” và chọn chính xác thời điểm hành động. Nếu khởi nghĩa sớm hơn - khi Nhật chưa đầu hàng, ta sẽ gặp sự kháng cự quyết liệt, có thể tổn thất lớn và khó giành thắng lợi nhanh chóng. Còn nếu muộn hơn - khi Đồng minh đã vào Đông Dương, tình hình trở nên “vô cùng nguy hiểm” khi có thêm một mối nguy từ bên ngoài.
Chính nhờ chọn đúng thời cơ mà sức mạnh của nhân dân ta được nhân lên gấp bội. Từ ngày 14 - 18.8, cuộc Tổng khởi nghĩa nổ ra và giành thắng lợi ở nông thôn đồng bằng Bắc Bộ, đại bộ phận miền Trung, một phần miền Nam và ở Bắc Giang, Hải Dương, Hà Tĩnh, Quảng Nam...
Ngày 19.8, khởi nghĩa giành chính quyền thắng lợi ở Hà Nội; ngày 23.8 tiếp theo Huế, Bắc Kạn, Hòa Bình, Hải Phòng, Hà Đông, Quảng Bình, Quảng Trị, Gia Lai, Bạc Liêu... Hai ngày sau, tin chiến thắng báo về từ Sài Gòn - Gia Định, Kon Tum, Sóc Trăng, Vĩnh Long, Trà Vinh, Biên Hòa, Tây Ninh, Bến Tre...
Bình Định - sục sôi những ngày Tháng Tám
Tại Bình Định, cùng với cả nước, cuộc khởi nghĩa giành chính quyền nhanh chóng giành thắng lợi ở các địa phương trong tỉnh. Sáng 23.8.1945, cả TP Quy Nhơn sục sôi khí thế cách mạng. Hàng nghìn công nhân, nông dân, ngư dân cờ giong trống thúc rầm rập tiến về sân vận động Quy Nhơn. Công nhân nhà máy dệt Delignon và các ga Bình Định, Diêu Trì, Mục Thịnh… cùng thanh niên, học sinh nhiều làng ở Tuy Phước, nhân dân thị trấn Bình Định, công nhân trại Canh Nông và Túc Mễ (An Nhơn)… mang theo vũ khí thô sơ và cờ đỏ sao vàng cũng nô nức kéo về Quy Nhơn.
Quảng trường Nguyễn Tất Thành (TP Quy Nhơn) là nơi tổ chức các sự kiện, hoạt động chính trị, văn hóa lớn của tỉnh. Ảnh: NGUYỄN DŨNG
Hơn một tuần lễ (23 - 31.8.1945), nhân dân Bình Định đã vùng lên giành chính quyền toàn tỉnh thắng lợi. Trước sức mạnh như bão táp của quần chúng, bộ máy chính quyền của đế quốc và phong kiến từ làng, xã đến huyện, tỉnh bị sụp đổ hoàn toàn, âm mưu phá hoại của bọn phản động cũng bị đập tan.
Sáng 3.9.1945, 30.000 đại biểu Việt Minh toàn tỉnh và đồng bào các giới, dân tộc, các tôn giáo cùng nhân dân TP Quy Nhơn với hơn 1.000 tự vệ cứu quốc và tự vệ sắt tham gia cuộc mít tinh chào mừng thắng lợi của cuộc khởi nghĩa toàn tỉnh tại sân vận động Quy Nhơn. Tại đây, UBND Cách mạng lâm thời của tỉnh Bình Định ra mắt trước nhân dân với tên gọi tỉnh Tăng Bạt Hổ được thành lập, do đồng chí Trần Quang Khanh làm Chủ tịch. lời thề Thiêng liêng
Cách mạng Tháng Tám năm 1945 diễn ra thần tốc với thời cơ có một không hai. Song, để có được thời cơ đó, chúng ta phải đánh đổi bằng cả triệu sinh mạng của chiến sĩ, đồng bào. Vì thế, độc lập, tự do có được càng cao quý và thiêng liêng.
Cách mạng Tháng Tám thành công, ngày 2.9.1945, tại Quảng trường Ba Đình (Hà Nội), Chủ tịch Hồ Chí Minh thay mặt Chính phủ lâm thời trịnh trọng đọc bản Tuyên ngôn Độc lập, tuyên bố trước quốc dân và thế giới: “Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do và độc lập, và sự thật đã thành một nước tự do, độc lập. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do và độc lập ấy!”.
Lời tuyên bố cứng rắn, đanh thép cũng chính là lời thề thiêng liêng của toàn dân tộc: Sẵn sàng chấp nhận hy sinh, mất mát ở mức cao nhất để bảo vệ thành quả quý giá, lớn lao nhất - quyền độc lập, tự do, quyền tồn tại cả một quốc gia dân tộc độc lập.
Kỷ niệm 76 năm Cách mạng Tháng Tám, Quốc khánh 2.9 diễn ra sau nhiều sự kiện trọng đại của Đảng, của đất nước: Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XV và HĐND các cấp nhiệm kỳ 2021 - 2026... Đây cũng chính là dịp để chúng ta nhận thức đầy đủ hơn trách nhiệm của thế hệ hôm nay trong việc vận dụng và phát triển những bài học kinh nghiệm quý giá của Cách mạng Tháng Tám, của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hơn 76 năm qua. Từ đó, góp phần đẩy mạnh toàn diện, đồng bộ công cuộc đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa; tiếp tục xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc, giữ vững môi trường hòa bình, an toàn, ổn định; phấn đấu đến giữa thế kỷ XXI nước ta trở thành nước phát triển theo định hướng XHCN như mục tiêu đề ra từ Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng.
Kể từ ngày Hồ Chủ tịch đọc Tuyên ngôn Độc lập đến nay, vị thế đất nước đã có nhiều đổi thay. Song, lời thề lịch sử “Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do và độc lập ấy!” vẫn luôn soi rọi cho mọi trái tim, khối óc của người Việt Nam yêu nước. Lời thề ấy mãi là cội nguồn sức mạnh tạo nên sự đồng thuận cao trong toàn Đảng, toàn dân để chúng ta đương đầu với mọi thử thách, nhất là trong cuộc chiến với dịch Covid-19 hiện nay.
Và, mỗi người con đất Việt vẫn son sắt một niềm tin: Không có kẻ thù nào chúng ta không thể chiến thắng, không có khó khăn nào không thể vượt qua!
Thời gian sau Cách mạng Tháng Tám 1945, ngày Quốc khánh 2.9 luôn là sự kiện đặc biệt đối với quân và dân Bình Định.
Theo tập ký “Bình Định - Những năm tháng chiến tranh” của nhà văn Thu Hoài, sân bay Phù Cát được chọn tổ chức lễ hội Quốc khánh 2.9 lần thứ 10 của Khu 5. Các đơn vị công binh, bộ binh, bộ đội độc lập ở các huyện được điều động đến sân bay để dọn dẹp và chuẩn bị các khu vui chơi phục vụ cho ba ngày hội.
Các trung đoàn, tiểu đoàn lập chiến công xuất sắc trong chiến dịch Bắc Tây Nguyên, Nam Lào, Nam Tây Nguyên và xe tăng, thiết giáp, xe quân sự GMC, quân nhạc... khẩn trương tập dượt để tham gia đội hình diễn binh. Trong các khu nhà xung quanh xã Cát Trinh, Cát Tường và nhất là Gò Găng đầy ắp các đơn vị bộ đội và nhân viên trong ban tổ chức lễ.
Sáng 2.9.1955, “các đoàn văn công Quân khu 5, đoàn tuồng Liên khu 5, đoàn tuồng Bình Định, đoàn dân ca bài chòi thay nhau biểu diễn trên các sân khấu lộ thiên xung quanh khu vực lễ hội. Một lễ hội to lớn và hoành tráng chưa từng có trên dải đất duyên hải miền Nam Trung bộ”, nhà văn Thu Hoài kể lại.
MAI LÂM