NÂNG CAO VAI TRÒ CỘNG ÐỒNG NGƯ DÂN TRONG THỰC THI LUẬT THỦY SẢN:
Trước tiên & hơn hết vì lợi ích của dân
UBND TP Quy Nhơn vừa phối hợp ngành Thủy sản tỉnh thành lập tổ cộng đồng bảo vệ nguồn lợi thủy sản xã Nhơn Hải, TP Quy Nhơn và giao quyền quản lý, bảo vệ nguồn lợi thủy sản với diện tích hơn 12 ha tại khu vực phía Tây đảo Hòn Khô nhỏ xã Nhơn Hải. Ðây là mô hình thứ hai trong tỉnh được thành lập nhằm phát huy trách nhiệm ngư dân trong thực thi Luật Thủy sản.
Khu vực phía Tây đảo Hòn Khô nhỏ xã Nhơn Hải được giao quyền cộng đồng quản lý, BVNLTS ven bờ.
Phát huy vai trò cộng đồng
Trước khi Luật Thủy sản năm 2017 (có hiệu lực từ ngày 1.1.2019) được ban hành. Năm 2018, khu vực phía Tây đảo Hòn Khô nhỏ xã Nhơn Hải được UBND tỉnh tạm giao mặt nước với diện tích hơn 12 ha cho HTX Dịch vụ du lịch - thủy sản xã Nhơn Hải bảo vệ vùng rạn san hô phục vụ du lịch theo phương thức cộng đồng quản lý, đây là điều kiện thuận lợi để tổ cộng đồng bảo vệ nguồn lợi thủy sản (BVNLTS) ven bờ tiếp quản khu vực quản lý theo quyền được giao. Tháng 5.2020, tổ cộng đồng ở xã Nhơn Lý, TP Quy Nhơn được thành lập với mục tiêu phát huy trách nhiệm ngư dân trong thực thi Luật Thủy sản, thúc đẩy thay đổi nhận thức của người dân trong bảo vệ tài nguyên, môi trường.
“Luật Thủy sản năm 2017 đã có quy định công nhận và giao quyền cộng đồng quản lý, BVNLTS ven bờ. Ðây là bước tiến mới quan trọng được kỳ vọng sẽ nâng cao năng lực cộng đồng ngư dân tại các địa phương trong bảo vệ hệ sinh thái biển, bảo tồn NLTS, góp phần cải thiện chính sách quốc gia về quản lý nghề cá bền vững của cả nước nói chung, tỉnh Bình Ðịnh nói riêng. MCD không làm thay cộng đồng, ngành chức năng, chính quyền địa phương mà chỉ là “cầu nối” gắn kết các bên trong bảo tồn đa dạng sinh học, đảm bảo lợi ích lâu dài cho cộng đồng ngư dân”.
Bà NGUYỄN THU HUỆ, Giám đốc Trung tâm MCD
Ông Trần Thanh Thâm, Giám đốc HTX Dịch vụ du lịch - thủy sản xã Nhơn Hải - Phó Trưởng ban đại diện tổ cộng đồng BVNLTS ven bờ, chia sẻ: “Khu vực biển phía Tây đảo Hòn Khô nhỏ xã Nhơn Hải nằm trong vùng biển vịnh Quy Nhơn là nơi tập trung rạn san hô, các loài thủy sản ven bờ; đặc biệt, là rùa biển - loài động vật biển quý hiếm nằm trong Sách Đỏ Việt Nam và thế giới. Việc được giao quyền quản lý, BVNLTS ven bờ sẽ tạo đà phát huy hơn nữa trách nhiệm cộng đồng ngư dân trong thực thi Luật Thủy sản, đảm bảo sinh kế bền vững cho ngư dân địa phương. Chúng tôi sẽ đẩy mạnh tuyên truyền ngư dân nâng cao nhận thức chấp hành Luật Thủy sản; tăng cường công tác tuần tra, kiểm soát, xử lý các vi phạm liên quan đến hoạt động BVNLTS trong khu vực biển được giao quyền quản lý theo luật định”.
Tổ cộng đồng có 10 thành viên là thành viên HTX, ngư dân, hộ dân kinh doanh dịch vụ du lịch, được giao quyền quản lý hơn 12 ha mặt nước tại khu vực nêu trên, có trách nhiệm xây dựng và tổ chức thực hiện phương án khai thác mặt nước khu vực được cấp thẩm quyền phê duyệt giao quyền theo quy chế hoạt động.
Ngư dân Nguyễn Văn Bình, ở thôn Hải Bắc, thành viên tổ cộng đồng BVNLTS ven bờ, bộc bạch: “Rạn san hô được ví là “mái nhà của biển” là nơi quần cư của nhiều loài sinh vật biển. Rạn san hô được bảo vệ tốt thì NLTS ven bờ mới tái tạo, ngư dân có sinh kế. Lâu nay bà con ngư dân trong xã cùng chung tay bảo vệ rạn san hô, bảo vệ rùa biển, nên việc giao quyền cộng đồng quản lý BVNLTS ven bờ được người dân đồng tình ủng hộ”.
Ngư dân phải tìm thấy lợi ích thiết thực
Những năm qua, nhờ các chương trình do Dự án Nguồn lợi ven biển vì sự phát triển bền vững (CRSD), Trung tâm Bảo tồn sinh vật biển và phát triển cộng đồng (MCD) hỗ trợ truyền thông, triển khai các hoạt động như: Bảo vệ rạn san hô, bảo vệ rùa biển, làm sạch bãi biển, tuyên truyền pháp luật… góp phần nâng cao nhận thức người dân địa phương, đây là nền tảng để tổ cộng đồng BVNLTS ven bờ của xã tiếp tục thực hiện vai trò của mình.
Ông Nguyễn Văn Tiến, Chủ tịch Hội Nông dân xã Nhơn Hải - Trưởng ban đại diện tổ cộng đồng BVNLTS ven bờ, cho biết: “Để đảm bảo hài hòa lợi ích của người dân làm du lịch và ngư dân khai thác, nuôi trồng thủy sản tại khu vực được giao quyền quản lý, chúng tôi sẽ ban hành quy chế hoạt động nhằm mục tiêu chung hướng tới bảo vệ môi trường biển, phát triển nghề cá và du lịch sinh thái bền vững”.
Các dự án do các tổ chức CRSD, MCD triển khai tại xã Nhơn Hải chỉ là bước đệm, vai trò nòng cốt vẫn là chính quyền địa phương và cộng đồng ngư dân trong việc quản lý, giám sát các hoạt động bảo vệ hệ sinh thái, NLTS ven bờ. Riêng xã Nhơn Hải cũng đã thành lập Quỹ bảo vệ rạn san hô, đây cũng là tiền đề để tổ cộng đồng BVNLTS hoạt động sau này. Bà Nguyễn Hải Bình, Phó Chủ tịch Hiệp hội Thủy sản tỉnh, lưu ý: “Để phát huy hiệu quả lâu dài, tổ chức cộng đồng phải làm sao giảm thiểu các xung đột về lợi ích giữa hoạt động nuôi trồng, khai thác thủy sản và du lịch, có như vậy ngư dân mới tìm thấy lợi ích thiết thực. Cũng nên nhắc lại rằng, nghiêm túc chấp hành Luật Thủy sản trước tiên và hơn hết là vì lợi ích của chính dân chứ không phải vì điều gì khác!”.
Cũng như xã Nhơn Lý, trước đây tại xã Nhơn Hải đã thành lập mô hình đồng quản lý BVNLTS ven bờ đã mang lại hiệu quả tích cực. Ông Trần Kim Dương, Phó Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản (Sở NN&PTNT), cho biết: “Chúng tôi đang phối hợp ngành chức năng, chính quyền các địa phương triển khai các thủ tục để trong năm 2021 sẽ thành lập thêm mô hình giao quyền cộng đồng BVNLTS ven bờ theo Luật Thủy sản tại xã Nhơn Châu, phường Ghềnh Ráng (TP Quy Nhơn), khu vực phía Bắc đầm Thị Nại (từ TP Quy Nhơn ra huyện Tuy Phước), đầm Trà Ổ (huyện Phù Mỹ). Với các địa phương trước đây đã thành lập tổ đồng quản lý BVNLTS ven bờ nhưng hoạt động đạt hiệu quả thấp, chúng tôi sẽ phối hợp các địa phương để củng cố lại hoạt động, nhằm góp phần thực thi hiệu quả Luật Thủy sản”.
Bài, ảnh: ĐOÀN NGỌC NHUẬN