Nông nghiệp Bình Ðịnh đang chuyển mình - Kỳ 2: Cùng nhau để đi xa
Nhằm tạo vùng sản xuất nguyên liệu lớn, nâng cao chất lượng nông sản đồng nhất, đáp ứng yêu cầu thị trường, nhiều chuỗi liên kết “4 nhà”: Nhà nước, nhà khoa học, nhà DN, nhà nông dần thành hình và phát huy hiệu quả tích cực.
Năm 2019, UBND tỉnh ban hành Quyết định 38/2019/QĐ-UBND về chính sách hỗ trợ liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp giai đoạn 2019 - 2025; Quyết định 448/QĐ-UBND phê duyệt danh mục ngành hàng, sản phẩm quan trọng cần khuyến khích và ưu tiên hỗ trợ thực hiện liên kết gắn sản xuất với tiêu thụ sản phẩm theo Nghị định 98/2018/NĐ-CP.
Nhiều “nhà” cùng làm
TS Vũ Văn Khuê, Phó Viện trưởng Viện KHKT Nông nghiệp Duyên hải Nam Trung bộ, nhận định, Bình Định đã ứng dụng thành công KH&CN tạo ra nhiều sản phẩm vượt trội, sức cạnh tranh hơn hẳn các tỉnh có cùng lợi thế vùng Duyên hải Nam Trung bộ.
Việc cán bộ khuyến nông tích cực “3 cùng” với nông dân tạo điều kiện phổ cập công nghệ sản xuất mới đến từng nông hộ trong tỉnh. Ảnh: T.SỸ
Trong trồng trọt, đối với cây lúa, Bình Định rất thành công về khâu giống, sản phẩm làm ra cung ứng trong tỉnh và còn cung ứng cho thị trường trong nước qua liên kết với nhiều DN đầu tư sản xuất giống. Còn cây đậu phụng tạo ấn tượng khi chỉ thời gian ngắn đã tăng diện tích sản xuất khoảng 10.000 ha, năng suất 36 tạ/ha (cả nước mới đạt trên 20 tạ/ha) với các giống do Viện nghiên cứu, chọn tạo như LDH01, LDH09…
“Viện tập trung các kế hoạch trung hạn và ngắn hạn nghiên cứu chọn tạo các giống mới cho cây lúa, cây đậu, các giống cây dài ngày. Đồng thời, chuyển giao kỹ thuật canh tác tiên tiến để hỗ trợ nông dân tăng năng suất cây trồng”, TS Khuê cho hay.
Thu hoạch lúa tại mô hình thâm canh lúa tiên tiến SRI trên những cánh đồng liên kết. Ảnh: NGUYỄN NGỌC THÀNH
Đáp ứng yêu cầu gạo sạch của thị trường, các trung tâm khuyến nông, trung tâm dịch vụ nông nghiệp địa phương tích cực phối hợp với chính quyền tổ chức sản xuất lúa chất lượng cao theo mô hình cánh đồng mẫu liên kết “4 nhà”. Từ những ngày đầu gian nan trong vận động, triển khai, đến giờ phương pháp canh tác SRI đang được nông dân đón nhận. Trung tâm Khuyến nông tỉnh đã hỗ trợ các HTXNN trong tỉnh xây dựng, trình UBND tỉnh phê duyệt 7 dự án cánh đồng lớn liên kết sản xuất lúa giống, lúa thương phẩm áp dụng SRI, diện tích 810 ha/3.627 hộ tham gia thuộc các HTXNN tại Tuy Phước, An Nhơn. Trung tâm tiếp tục xây dựng mô hình, chuyển giao kỹ thuật, hướng dẫn các HTXNN mở rộng diện tích áp dụng SRI; vụ Đông Xuân 2021 - 2022 thí điểm sản xuất ở 3 địa phương Hoài Nhơn, Hoài Ân, Vân Canh.
Nông dân huyện Phù Cát thu hoạch đậu phụng. Ảnh: T.SỸ
Tuy Phước dẫn đầu tỉnh về chuỗi liên kết sản xuất, tiêu thụ lúa giống. Sau khi quy hoạch vùng sản xuất, huyện hỗ trợ các địa phương xây dựng hạ tầng giao thông, thủy lợi nội đồng; ngành chức năng đẩy mạnh chuyển giao kỹ thuật, hướng dẫn nông dân áp dụng phương pháp sản xuất thâm canh cải tiến và quản lý dịch hại. Hiện Công ty CP Tập đoàn Thái Bình Seed, Công ty CP Tập đoàn Giống cây trồng Việt Nam, Viện KHKT Nông nghiệp Duyên hải Nam Trung bộ phối hợp với HTXNN Phước Hưng, Phước Sơn, Phước Quang, Phước Thắng, Phước Thuận, Phước Lộc, Phước Hiệp thực hiện 7 dự án cánh đồng lớn tổng diện tích 746 ha sản xuất và tiêu thụ lúa giống.
Liên kết “đi đường dài”
Trên địa bàn tỉnh hiện đã hình thành 57 chuỗi liên kết HTX và nông dân về lúa giống, gạo hữu cơ, rau an toàn, cây ăn trái; bước đầu xây dựng chuỗi liên kết đánh bắt, tiêu thụ cá ngừ đại dương (CNĐD), sản phẩm chăn nuôi heo, bò…
Năm 2020, tỉnh xây dựng chuỗi liên kết sản xuất - tiêu thụ gà theo Đề án Phát triển chăn nuôi gà thả đồi ở Bình Định, bắt đầu từ nông dân với các mô hình chăn nuôi gà thịt thả đồi theo hướng an toàn sinh học tại các huyện Hoài Ân, An Lão, Vĩnh Thạnh và Vân Canh. Trong xây dựng chuỗi, các DN gà giống Minh Dư, Cao Khanh hỗ trợ các địa phương số lượng gà giống nhất định; tỉnh hỗ trợ thuốc thú y và kỹ thuật chăn nuôi. Mục tiêu đến năm 2025, Bình Định sẽ đủ năng lực cung ứng cho thị trường mỗi năm 100 triệu con gà thịt chất lượng cao. Song song đó, sẽ xây dựng nhãn hiệu và phát triển thương hiệu “Gà thả đồi Bình Định”.
“Giai đoạn 2015 - 2020, ngành Nông nghiệp tỉnh chú trọng chuyển cơ cấu cây trồng, vật nuôi theo hướng sản xuất hàng hóa; năng suất cây trồng, vật nuôi và nuôi trồng thủy sản tăng khá; ứng dụng KHKT vào sản xuất có nhiều tiến bộ nhất là khảo nghiệm, chọn lọc, sử dụng giống mới. Cùng với đó, tư vấn, hỗ trợ địa phương, HTX quy hoạch vùng sản xuất lúa tập trung; mời gọi DN phối hợp HTXNN xây dựng, thực hiện các cánh đồng lớn sản xuất lúa giống gắn với liên kết chuỗi, chuyển giao kỹ thuật”.
Giám đốc Sở NN&PTNT Trần Văn Phúc
Đối với sản phẩm CNĐD, Phó Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản Trần Văn Vinh cho hay, Bình Định xác định khai thác bình quân 10.000 tấn CNĐD/năm, đứng đầu cả nước. Tỉnh khuyến khích DN đầu tư vào lĩnh vực chế biến, xuất khẩu; đẩy mạnh tuyên truyền ngư dân tham gia chuỗi liên kết để nâng cao năng lực sản xuất, tăng hiệu quả kinh tế. Đặc biệt, nhờ tham gia chuỗi liên kết, ngư dân khai thác CNĐD đã chuyển sang nghề tay kết hợp ánh sáng và áp dụng quy trình Nhật Bản hoặc một phần quy trình này trong khai thác - xử lý - bảo quản. Năm 2021, ngành Thủy sản tỉnh phối hợp với Công ty TNHH Thực phẩm Mãi Tín (DN Nhật Bản) xây dựng dự án chuỗi liên kết sản xuất và tiêu thụ CNĐD, tiến tới xây dựng chuỗi liên kết bền vững cho sản phẩm, nâng giá trị nhãn hiệu “CNĐD Bình Định”, tạo nguồn nguyên liệu chất lượng ổn định, đáp ứng xuất khẩu của DN.
Không những vậy, nhiều DN và ngư dân đã hình thành liên kết chuỗi khai thác và thu mua sản phẩm CNĐD. Tại Hoài Nhơn, Công ty TNHH Tân Xuân Lộc và Công ty TNHH Hải Nguyên (phường Tam Quan Bắc) đã đầu tư xây dựng cơ sở thu mua, sơ chế CNĐD tại Cảng cá Tam Quan; cho ngư dân vay tiền đóng tàu, sắm tổn không tính lãi và thu mua toàn bộ sản phẩm. Đổi lại, ngư dân đảm bảo truy xuất nguồn gốc sản phẩm CNĐD, bảo quản theo quy trình công nghệ Nhật Bản và hướng dẫn của ngành Nông nghiệp tỉnh.
“Chúng tôi hỗ trợ vốn cho hơn 200 ngư dân đóng tàu, mỗi chuyến biển đánh bắt CNĐD đều cho ngư dân ứng vốn trước để sắm tổn và chi trả tiền công thuyền viên. Hàng tháng, Công ty thu mua 100 - 120 tấn CNĐD chất lượng cao của ngư dân để cung ứng trong nước. Giá trị sản phẩm tăng đồng nghĩa thu nhập của công ty và ngư dân tăng, lợi ích hài hòa là yếu tố căn bản giúp mối liên kết giữa DN và ngư dân bền chặt”, bà Vũ Thị Xuân, Giám đốc Công ty TNHH Tân Xuân Lộc, nói.
Để chuỗi liên kết đưa nông sản ra thị trường thành công, DN và HTX rất quan trọng. Nhưng, Nhà nước phải là “nhạc trưởng” để tạo hành lang pháp lý phù hợp đảm bảo liên kết “3 nhà” còn lại chặt chẽ, hiệu quả.
Lý giải cho thành công liên kết chuỗi sản xuất, tiêu thụ lúa giống tại Tuy Phước, Phó Chủ tịch UBND huyện Nguyễn Ngọc Xuân cho rằng: Các dự án cánh đồng lớn tại huyện liên kết chặt chẽ, đảm bảo hài hòa lợi ích giữa DN, HTX và nông dân, nên không xảy ra tình trạng phá vỡ hợp đồng. Năm 2021, dịch Covid-19 tác động tiêu cực, song vụ Đông Xuân, năng suất lúa vẫn đạt cao, HTX và nông dân tham gia chuỗi đều có thu nhập khá; riêng nông dân còn thu lợi nhuận tăng thêm 10 tỷ đồng từ bán lúa giống cho DN.
T.HIỀN - T.SỸ - N.NHUẬN - T.DỊU
● Kỳ cuối: Động lực từ cơ chế, chính sách