Khám phá “kho tàng” võ y Bình Ðịnh
Đề tài nghiên cứu khoa học cấp tỉnh “Sưu tầm, nghiên cứu tác dụng các bài thuốc dùng trong võ cổ truyền, và đề xuất hướng bảo tồn, phát huy giá trị của võ y Bình Định” được nghiệm thu đạt yêu cầu vào đầu tháng 8.2019, đã hé mở thêm cánh cửa dẫn vào “kho tàng” võ y, trước đó còn chưa được khám phá nhiều.
Võ sư Nguyễn Văn Thắng đang có cách chữa bệnh bí truyền độc đáo bằng điểm huyệt.
Ðề tài nghiên cứu khoa học đầu tiên về võ y Bình Định được Liên hiệp các Hội khoa học và kỹ thuật tỉnh chủ trì thực hiện, cùng sự phối hợp của Công ty CP Dược - Trang thiết bị y tế Bình Định, Bệnh viện Y học cổ truyền tỉnh, BVĐK tỉnh, tiến hành trong gần hai năm (từ tháng 3.2017 - 5.2019), đã khảo sát thực tế tại nhà, võ đường của các võ sư, võ nhân người Bình Định ở trong và ngoài tỉnh (Gia Lai, Đắk Lắk, Quảng Nam, Bình Dương, TP Hồ Chí Minh, Bà Rịa - Vũng Tàu). Thành công lớn nhất của đề tài là sưu tầm được hơn 300 bài thuốc. Trong số này, có 80 bài thuốc tâm đắc từ 25 võ sư nổi tiếng, là những người có nghề võ y gia truyền hoặc được dạy từ nhiều thầy giỏi. Những bài thuốc này chủ trị trên 17 nhóm bệnh lý thường gặp trong võ thuật như: các chấn thương đầu, hạ bộ, trung bộ, ngực, mũi, toàn thân, bất tỉnh, hoặc nội thương, thổ huyết, sưng tụ máu, trật khớp, gãy xương, bong gân… Đề tài đã ghi nhận một số võ đường dùng phương pháp độc đáo là điểm huyệt và giải huyệt để trị bệnh, đề nghị cần nghiên cứu thêm.
Tò mò muốn mục sở thị phương pháp chữa bệnh bằng điểm huyệt thường chỉ thấy trong… phim kiếm hiệp, tôi tìm gặp võ sư Nguyễn Văn Thắng (67 tuổi, Chủ nhiệm CLB võ thuật chùa Long Phước, ở xã Phước Thuận, huyện Tuy Phước). Ông nhiệt tình gọi một võ sinh đang tập luyện ngoài sân vào làm “mẫu bệnh” để thị phạm chiêu “song long điểm”, đưa hai ngón tay ở cả hai bàn tay lên vẽ vẽ trong không khí trước khi gồng mình điểm vào huyệt ở vị trí chếch phía dưới tim của người bệnh…
Võ sư Thắng chia sẻ: “Phương pháp điểm huyệt dựa theo tài luyện bí truyền từ thời xưa được anh ruột tôi là Đại võ sư Thích Hạnh Hòa, trụ trì chùa Long Phước, trao truyền cho tôi cách đây nhiều năm. Trước khi thực hành, tôi đã nghiền ngẫm, tìm hiểu rõ về các huyệt đạo trên cơ thể người, rồi hằng ngày luyện ngón suốt trong thời gian dài mới thuần thục việc điểm từng huyệt với nguồn nội lực phù hợp, phát huy hiệu quả đối với nhiều bệnh nhân trong và ngoài tỉnh. Khi người bệnh đến, tôi hỏi kỹ là bị trúng đòn, bị té hay chỉ bị đau; bị vào giờ nào trong ngày. Nếu phạm trúng huyệt này vào giờ đó gây nội thương nguy hiểm tính mạng thì tôi mới dùng phương pháp điểm huyệt kết hợp với uống thuốc chữa trị... ”.
Các thành viên thực hiện đề tài nghiên cứu khoa học về võ y Bình Định đang quan sát một võ sư thể hiện phương pháp nắn, mằn kết hợp xoa bóp điều trị bong gân, trật khớp.
Một phương pháp trị bệnh độc đáo khác là nắn, kết hợp đạp thuốc trong điều trị bong gân, trật khớp. Sau khi võ sư dùng lực để nắn chỉnh đưa khớp người bị đau về đúng vị trí, thì tiếp tục hỗ trợ thuốc để chấn thương mau lành. Thuốc được tán thành bột cho vào chảo gang xào với rượu trên bếp đến khi vừa đủ nóng thì võ sư dùng lòng bàn chân đạp lên thuốc rồi đạp lên vết thương. Bởi dùng nhiệt giúp dẫn thuốc tốt hơn vào vết thương. Theo các võ sư chia sẻ, việc điều chỉnh nhiệt độ khi đạp thuốc là rất quan trọng, làm sao để không quá nóng có thể gây bỏng và cũng không quá nguội làm giảm tác dụng trị liệu…
Phương pháp trị bệnh cũng thú vị là tán thuốc với gà con, đã áp dụng chữa trị hiệu quả cho nhiều võ sĩ bị trúng đòn nặng, hay người té ngã va đập bị gãy nát xương. Chọn gà con đã mọc đủ lông cánh, mổ bụng lấy bộ lòng vứt bỏ, xong để nguyên con hòa chung với thuốc thoa rồi bó đắp vào chỗ gãy xương. Điểm hay là sau một thời gian thì chỗ xương gãy sẽ tự lành lặn…
Trong cách dùng thuốc, có kiểu độc đáo như uống thuốc với nước tiểu của bé trai từ 6 - 12 tuổi, lấy nước tiểu vào buổi sáng và bỏ đoạn đầu, đoạn cuối, chỉ lấy đoạn giữa. Dựa vào phân tích những thành phần hóa học, công năng thì điều này làm tăng tác dụng của bài thuốc, ổn định một số thành phần dược trong bài thuốc… Tiêu biểu như bài thuốc “Trật đả tổn thương thủng thống phương” chữa trị chấn thương toàn thân của võ sư Nguyễn Văn Thắng, được các chuyên gia đánh giá tốt với cách phối ngũ rất hay các vị thuốc để bổ huyết, hoạt huyết, hành khí, hòa đàm, lương huyết... “Khi bé trai đứng tiểu tiện, chờ dòng nước tiểu chảy từ trên xuống đất thì đưa chén vào hứng ở đoạn giữa. Sau đó pha một ly nhỏ nước tiểu cùng một ly nhỏ rượu đổ chung vào một chén thuốc sắc lấy nước đầu tiên, khi uống vào giúp đẩy được máu ứ đọng trong cơ thể do chấn thương ra ngoài…”, võ sư Thắng cho biết.
Thuốc võ gia truyền võ đường Phan Thọ (Bình Nghi, Tây Sơn) dùng để xoa bóp trị bong gân, bầm tím, nhức mỏi người…
Nhận định về những bài thuốc dùng trong võ cổ truyền Bình Định, TS - võ sư Hồ Minh Mộng Hùng, Phó trưởng Khoa Giáo dục thể chất - Quốc phòng, Trường ĐH Quy Nhơn, thành viên hội đồng đánh giá nghiệm thu đề tài nghiên cứu khoa học, đánh giá: “Đề tài nghiên cứu khoa học có những đóng góp khẳng định trong võ y Bình Định còn có nhiều bài thuốc bí truyền và các phương pháp trị liệu độc đáo. Mỗi bài thuốc có giá trị được đúc kết từ tri thức, kinh nghiệm, kế thừa qua nhiều thế hệ, là phương tiện giúp cho các võ sĩ nâng cao sức khỏe, chữa trị kịp thời các chấn thương, trật đả... Hơn nữa, y võ cổ truyền còn đóng góp tích cực vào việc chăm sóc sức khỏe nhân dân trong một số lĩnh vực của đời sống, lao động, chiến đấu, tập luyện và thi đấu thể thao”.
HOÀI THU