Sàng lọc trước sinh, sàng lọc sơ sinh: Ðã dần phổ biến

Sàng lọc trước sinh, sàng lọc sơ sinh là biện pháp chẩn đoán các bệnh do rối loạn di truyền, từ đó có phương pháp can thiệp kịp thời nhằm nâng cao chất lượng dân số. Bắt đầu triển khai thực hiện từ năm 2009, đến nay người dân trong tỉnh đã dần quen với hoạt động này.

Theo ông Nguyễn Văn Quang, Chi cục trưởng Chi cục DS-KHHGĐ, sàng lọc trước sinh, sơ sinh nhằm nâng cao chất lượng dân số. Trong 6 tháng đầu năm nay, Chi cục đã phối hợp với Trung tâm Sàng lọc - Chẩn đoán Trước sinh và Sơ sinh (Trường ĐH Y - Dược Huế) phân bổ 390 mẫu giấy thấm phục vụ công tác sàng lọc (trong đó, sơ sinh 70 mẫu) đến 11 TTYT để thực hiện cho các đối tượng được cấp miễn phí trong năm 2023. Số mẫu giấy thấm để thực hiện sàng lọc trước sinh, sơ sinh miễn phí sẽ do TTYT huyện đăng ký theo nhu cầu. Trong thời gian thực hiện, tùy một số nơi làm được nhiều hay ít hơn số đăng ký, Chi cục DS-KHHGĐ sẽ nhắc các huyện làm không hết mẫu chuyển mẫu sang cho các huyện có nhu cầu thêm.

Tư vấn về cách chăm sóc sức khỏe sinh sản cho phụ nữ trong độ tuổi mang thai. Ảnh: T. PHƯƠNG

Cùng với đó, để nâng cao chất lượng công tác dân số, trong tháng 6.2023, tại TP Quy Nhơn, Chi cục tham mưu Sở Y tế tổ chức 1 lớp tập huấn cho 53 học viên là viên chức y tế, dân số đang công tác tại các bệnh viện, TTYT… trong tỉnh, về tầm soát bệnh thalassemia và dị tật tim bẩm sinh do các bác sĩ của Bệnh viện Từ Dũ (TP Hồ Chí Minh) đứng lớp.

Điểm rất đáng mừng đối với vấn đề sàng lọc trước sinh, sơ sinh miễn phí là 3 huyện miền núi đã làm khá tốt công tác này. Đây là địa bàn có nhiều đối tượng thuộc phạm vi hướng tới của chương trình, đồng thời ở địa bàn này hoạt động quản lý thai, theo dõi thai kỳ cũng được giám sát, quản lý chặt chẽ hơn trước rất nhiều.

Chị Lê Thị Bích Vân, cán bộ chuyên trách sức khỏe sinh sản - kế hoạch hóa gia đình, ở Trạm Y tế xã An Trung, huyện An Lão, chia sẻ: Để tổ chức tốt hoạt động sàng lọc trước sinh, sơ sinh, chúng tôi nắm chắc danh sách từng phụ nữ mang thai trên địa bàn xã. Sau đó, đến từng nhà để thông báo về cách theo dõi, chăm sóc trong thai kỳ và nhắc nhở thời gian đến TTYT huyện làm sàng lọc. Đồng thời, cũng vận động phụ nữ có thai nên đến cơ sở y tế sinh con để được làm sàng lọc sơ sinh cho bé.

Đầu năm 2023, huyện An Lão nhận 43 mẫu sàng lọc trước sinh, 48 mẫu sàng lọc sơ sinh. Chị Hoàng Thị Mỹ Lê, cử nhân điều dưỡng Khoa Ngoại Chăm sóc sức khỏe sinh sản, TTYT huyện An Lão, chia sẻ: Hiện tại, với Dự án 7 - Chăm sóc sức khỏe nhân dân, nâng cao thể trạng, tầm vóc người dân tộc thiểu số; phòng chống suy dinh dưỡng trẻ em, người dân ở 8 xã thuộc khu vực 3 đều được thực hiện sàng lọc miễn phí chứ không chỉ hộ nghèo, cận nghèo như trước. Do vậy, nhu cầu sàng lọc cũng nhiều hơn. Đến nay, An Lão cũng thực hiện hết mẫu sàng lọc, tôi đã có ý kiến xin thêm mẫu.

Việc thực hiện sàng lọc trước sinh, sơ sinh miễn phí không chỉ giúp cho những người khó khăn tiếp cận chương trình mà qua đó còn giúp phổ biến dịch vụ tư vấn, khám sức khỏe trước khi kết hôn; tầm soát, chẩn đoán điều trị một số bệnh tật trước sinh, sơ sinh. Năm nay, TTYT huyện Vân Canh nhận 120 mẫu sàng lọc sơ sinh. Bác sĩ Nguyễn Thị Kiều Vân, Trưởng Khoa Chăm sóc sức khỏe sinh sản, TTYT huyện Vân Canh, chia sẻ: Vân Canh khá gần với các huyện đồng bằng và thành phố nên nhiều người lựa chọn khám thai ở nhiều chỗ khác là điều dễ hiểu. Vì vậy, việc sàng lọc trước sinh cho các đối tượng miễn phí có đôi chút khó khăn và có khi họ đến TTYT thì đã qua thời gian sàng lọc. Tuy nhiên, theo tìm hiểu riêng của tôi, công tác truyền thông về vấn đề này đã bao phủ, nhiều người đã có được kiến thức này và tham gia sàng lọc ở các cơ sở dịch vụ. Còn về sàng lọc sơ sinh thì dễ hơn, sản phụ tới sinh tại TTYT, ai thuộc đối tượng sàng lọc miễn phí thì chúng tôi đều tư vấn và làm luôn.

Hiện tại, nhiều thai phụ đã biết được ý nghĩa của việc sàng lọc trước sinh, sơ sinh khi đến khám ở các cơ sở y tế. Vừa thực hiện gói sàng lọc NIPT, chị Hồ Thị Lưu Ly, ở thị trấn Tuy Phước, huyện Tuy Phước, cho biết: Khi tôi đi khám thai ở một phòng khám tại TP Quy Nhơn thì được tư vấn sàng lọc trước sinh. Điều này, tôi cũng đã nghe nhiều người nói nên chủ động đề nghị tư vấn các gói sàng lọc. So với Double test và triple test thì NIPT có độ chính xác cao hơn và thực hiện ở tuổi thai sớm hơn nên tôi chọn xét nghiệm này.            

ĐỖ THẢO