Ngày cuối cùng kỳ họp: Quốc hội thông qua nhiều Nghị quyết và Luật quan trọng

*Quốc hội thông qua Nghị quyết thành lập thành phố Huế trực thuộc Trung ương

*Quốc hội thông qua Luật Tư pháp người chưa thành niên

Trong ngày cuối cùng của kỳ họp thứ 8, Quốc hội thông qua Luật Tư pháp người chưa thành niên, Luật Dữ liệu, Luật Điện lực... và thông qua Nghị quyết về chất vấn và trả lời chất vấn.

Ngày 30.11, ngày cuối cùng của kỳ họp thứ 8 Quốc hội khóa XV, Quốc hội thông qua nhiều Nghị quyết, Luật quan trọng và thảo luận ở hội trường về dự án Luật Công nghiệp công nghệ số.

Các đại biểu tại kỳ họp Quốc hội. (Ảnh: TTXVN)

Cụ thể, tại phiên sáng Quốc hội biểu quyết thông qua Luật Tư pháp người chưa thành niên; Nghị quyết thành lập thành phố Huế trực thuộc Trung ương; Nghị quyết về tổ chức chính quyền đô thị tại thành phố Hải Phòng; thảo luận ở hội trường về dự án Luật Công nghiệp công nghệ số. Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu.

Quốc hội họp riêng biểu quyết thông qua Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế, chính sách đặc thù để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc đối với các dự án, đất đai trong kết luận thanh tra, kiểm tra, bản án tại Thành phố Hồ Chí Minh, thành phố Đà Nẵng và tỉnh Khánh Hòa.

Tại phiên chiều, Quốc hội biểu quyết thông qua Nghị quyết về thí điểm thực hiện dự án nhà ở thương mại thông qua thỏa thuận về nhận quyền sử dụng đất hoặc đang có quyền sử dụng đất; Luật Dữ liệu; Luật Điện lực (sửa đổi); Nghị quyết về chủ trương đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam.

Từ 15 giờ 30 Quốc hội họp phiên bế mạc được truyền hình, phát thanh trực tiếp biểu quyết thông qua Nghị quyết về chất vấn và trả lời chất vấn.

Quốc hội cũng biểu quyết thông qua Nghị quyết Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV (trong đó có các nội dung về: Chủ trương đầu tư bổ sung vốn nhà nước tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank); điều chỉnh Quy hoạch sử dụng đất quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050; điều chỉnh chủ trương đầu tư Dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành tại Nghị quyết số 94/2015/QH13 của Quốc hội; các giải pháp tiếp tục tháo gỡ khó khăn do ảnh hưởng từ đại dịch COVID-19 để Tổng công ty Hàng không Việt Nam sớm phục hồi và phát triển bền vững; về giảm thuế giá trị gia tăng)./.

*Với 458/461 đại biểu tán thành (chiếm 95,62% tổng số đại biểu Quốc hội), Nghị quyết thành lập thành phố Huế trực thuộc Trung ương đã được Quốc hội thông qua sáng 30.11.

Quốc hội quyết nghị thành lập thành phố Huế là thành phố trực thuộc trung ương trên cơ sở toàn bộ diện tích tự nhiên là 4.947,11km2 và quy mô dân số 1.236.393 người của tỉnh Thừa Thiên-Huế. Nghị quyết này có hiệu lực thi hành từ 1.1.2025.

Quốc hội giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định việc sắp xếp, thành lập các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã thuộc thành phố Huế bảo đảm có hiệu lực thi hành cùng thời điểm với nghị quyết này. Các cơ quan, tổ chức, đơn vị có tên gọi gắn với địa danh tỉnh Thừa Thiên Huế được đổi tên để hoạt động với tên gọi thành phố Huế kể từ ngày Nghị quyết này có hiệu lực thi hành.

Theo nghị quyết của Quốc hội, ngoài các chế độ, chính sách đối với thành phố trực thuộc Trung ương, các cơ chế, chế độ, chính sách đặc thù đối với tỉnh Thừa Thiên Huế vẫn tiếp tục được thực hiện trên địa bàn thành phố Huế cho đến hết giai đoạn áp dụng hoặc đến khi có quyết định của cơ quan có thẩm quyền.

Tại báo cáo giải trình, tiếp thu dự thảo Nghị quyết, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cho biết tất cả đại biểu Quốc hội đều tán thành cao với chủ trương thành lập thành phố Huế trực thuộc Trung ương.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng cho rằng việc trình Quốc hội xem xét, quyết định thành lập thành phố Huế trực thuộc Trung ương có ý nghĩa hết sức quan trọng, ghi nhận và đánh dấu thành tựu nổi bật trong việc thực hiện chủ trương đẩy mạnh đô thị hóa gắn với phát triển kinh tế đô thị của cả nước.

Đối với ý kiến còn băn khoăn về tỷ lệ số đơn vị hành chính đô thị trực thuộc thành phố Huế và chỉ tiêu thu nhập bình quân đầu người/tháng so với trung bình cả nước còn thấp, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thấy rằng, thành phố Huế được thành lập với nhiệm vụ trọng tâm là để bảo tồn, phát huy giá trị đặc sắc cố đô và di sản văn hóa vật thể đã được UNESCO công nhận nên về nguyên tắc sẽ không nhấn mạnh yêu cầu về tỷ lệ đô thị hóa mà chú trọng nhiều hơn cho việc bảo đảm chất lượng và tính bền vững trong phát triển đô thị.

Việc thành lập thành phố Huế sẽ là động lực để Chính phủ, cấp ủy và chính quyền địa phương triển khai thực hiện các quy hoạch, chương trình phát triển đô thị đã được phê duyệt, có phương hướng và kế hoạch đầu tư, phát triển cụ thể nhằm tăng cường chất lượng đô thị, phát triển nhanh, mạnh và bền vững kinh tế đô thị, từ đó từng bước nâng cao thu nhập bình quân đầu người và các chỉ tiêu phát triển khác trên địa bàn thành phố Huế.

Để tạo cơ sở pháp lý cho việc kiện toàn tổ chức bộ máy của chính quyền địa phương ở các quận mới được thành lập, phù hợp với thời gian còn lại của nhiệm kỳ 2021-2026 và không làm phát sinh thêm quá nhiều công việc phức tạp cần giải quyết đối với các đơn vị hành chính vừa mới được hình thành, trên cơ sở các quy định hiện hành của Luật Tổ chức chính quyền địa phương và các văn bản quy phạm pháp luật khác có liên quan, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất với Chính phủ đề nghị Quốc hội cho bổ sung trong dự thảo Nghị quyết quy định về việc tổ chức và hoạt động của Hội đồng Nhân dân, Ủy ban Nhân dân và cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban Nhân dân các quận mới được thành lập.

Theo đó, Thường trực Hội đồng Nhân dân thành phố Huế chỉ định Quyền Chủ tịch Hội đồng Nhân dân quận theo đề nghị của Thường trực Hội đồng Nhân dân thành phố Huế thuộc tỉnh Thừa Thiên Huế để thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn quy định tại khoản 3 Điều 138 của Luật Tổ chức chính quyền địa phương.

Chủ tịch Ủy ban Nhân dân thành phố Huế chỉ định Quyền Chủ tịch Ủy ban Nhân dân, Ủy ban Nhân dân quận lâm thời theo quy định tại khoản 5 Điều 135 của Luật Tổ chức chính quyền địa phương để hoạt động cho đến hết nhiệm kỳ 2021-2026; đồng thời, cho phép Chủ tịch Ủy ban Nhân dân thành phố Huế quyết định thành lập cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban Nhân dân quận lâm thời; Ủy ban Nhân dân quận lâm thời thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn của Ủy ban Nhân dân quận theo quy định của pháp luật và hoạt động cho đến khi Ủy ban Nhân dân quận nhiệm kỳ 2026-2031 được thành lập.

Quy định này sẽ tạo cơ sở pháp lý cho việc kiện toàn bộ máy của chính quyền địa phương tại các quận mới để có thể cơ bản đáp ứng yêu cầu thực hiện chức năng quản lý nhà nước tại địa phương mà không cần phải tổ chức bầu bổ sung đại biểu Hội đồng Nhân dân quận tại thời điểm quá gần với cuộc bầu cử đại biểu Hội đồng Nhân dân nhiệm kỳ 2026-2031 (dự kiến tổ chức vào tháng 5.2026).

Đồng thời với quy định về trách nhiệm của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, Đoàn đại biểu Quốc hội và đại biểu Quốc hội giám sát việc thực hiện Nghị quyết của Quốc hội, dự thảo Nghị quyết bổ sung quy định về trách nhiệm của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên của Mặt trận trong việc giám sát và tuyên truyền, vận động nhân dân thực hiện Nghị quyết này.

*Sáng 30.11, với 461/463 (chiếm 96,24%) đại biểu tham dự tán thành, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Luật Tư pháp người chưa thành niên.

Luật Tư pháp người chưa thành niên có nhiệm vụ bảo vệ quyền, lợi ích tốt nhất cho người chưa thành niên; bảo đảm việc xử lý người chưa thành niên phù hợp với độ tuổi, khả năng nhận thức, đặc điểm nhân thân, tính chất nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội; giáo dục, giúp đỡ người chưa thành niên tự sửa chữa sai lầm, cải thiện hành vi, trở thành công dân có ích cho xã hội.

Luật này quy định về xử lý chuyển hướng, hình phạt và thủ tục tố tụng đối với người chưa thành niên phạm tội; thủ tục tố tụng đối với bị hại và người làm chứng; thi hành án; tái hòa nhập cộng đồng và hỗ trợ bị hại; nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong hoạt động tư pháp người chưa thành niên.

Đáng chú ý, Luật quy định các biện pháp xử lý chuyển hướng gồm: Khiển trách; hạn chế khung giờ sinh hoạt, đi lại; xin lỗi người bị hại; bồi thường thiệt hại; tham gia chương trình học tập, dạy nghề; điều trị, tư vấn tâm lý bắt buộc; lao động công ích; cấm tiếp xúc; cấm đến một địa điểm nhất định; giáo dục tại xã, phường, thị trấn; giáo dục tại trường giáo dưỡng.

Người chưa thành niên thuộc một trong các trường hợp sau đây, có thể được xem xét áp dụng biện pháp xử lý chuyển hướng gồm: Người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi phạm tội ít nghiêm trọng, phạm tội nghiêm trọng theo quy định của Bộ luật Hình sự; người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phạm tội rất nghiêm trọng, trừ trường hợp quy định tại khoản 1, khoản 2 Điều 123 của Bộ luật Hình sự; người chưa thành niên là người đồng phạm có vai trò không đáng kể trong vụ án.

Báo cáo tóm tắt giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Tư pháp người chưa thành niên do Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga trình bày cho thấy, có ý kiến đề nghị mở rộng thêm một số tội danh và một số trường hợp không cho phép người chưa thành niên được áp dụng biện pháp xử lý chuyển hướng.

Bộ luật Hình sự hiện hành quy định 14 tội không áp dụng xử lý chuyển hướng đối với người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi và 8 tội không áp dụng xử lý chuyển hướng đối với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi.

Khi xét xử người chưa thành niên về những tội này, căn cứ vào tính chất, mức độ nguy hiểm của hành vi phạm tội, Tòa án có 2 lựa chọn (hoặc là áp dụng hình phạt hoặc là áp dụng biện pháp tư pháp giáo dục tại trường giáo dưỡng).

Thể chế hóa Chỉ thị số 28-CT/TW của Bộ Chính trị về "phát triển hệ thống tư pháp thân thiện và bảo vệ trẻ em," dự thảo Luật đã chuyển biện pháp tư pháp giáo dục tại trường giáo dưỡng thành biện pháp xử lý chuyển hướng. Theo đó, khi phạm vào những tội nêu trên, người chưa thành niên vẫn chỉ có thể bị áp dụng hoặc là giáo dục tại trường giáo dưỡng hoặc là hình phạt và không được phép áp dụng xử lý chuyển hướng ngoài cộng đồng nên không làm ảnh hưởng đến trật tự, an toàn xã hội.

Tuy nhiên, người chưa thành niên sẽ được áp dụng đưa vào trường giáo dưỡng sớm hơn ngay từ giai đoạn điều tra (thay vì phải chờ đến khi kết thúc phiên tòa sơ thẩm mới được áp dụng như hiện nay), từ đó rút ngắn đáng kể thời hạn tạm giam, hạn chế tối đa việc gián đoạn quyền học tập, học nghề.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội thấy rằng nếu bổ sung thêm các trường hợp không được phép áp dụng xử lý chuyển hướng như ý kiến nêu trên thì sẽ làm tăng nặng hơn rất nhiều trách nhiệm hình sự của người chưa thành niên so với hiện hành. Như vậy, sẽ không phù hợp với quan điểm chỉ đạo xuyên suốt đặt ra đối với quá trình soạn thảo, thẩm tra, chỉnh lý dự thảo Luật là căn bản không được làm tăng nặng trách nhiệm hình sự đối với người chưa thành niên so với quy định hiện hành.

Do đó, đề nghị Quốc hội cho giữ quan điểm chỉ đạo này và không bổ sung các trường hợp không được phép xử lý chuyển hướng mà gây bất lợi và làm nặng hơn trách nhiệm hình sự của người chưa thành niên so với quy định hiện hành.Về thẩm quyền áp dụng biện pháp xử lý chuyển hướng (Điều 52), một số ý kiến đề nghị quy định đối với các vụ án có tranh chấp về bồi thường thiệt hại, tịch thu tài sản thì phải chuyển hồ sơ đề nghị Tòa án xem xét, quyết định (cả biện pháp xử lý chuyển hướng và bồi thường thiệt hại, tịch thu tài sản).

Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhận thấy, trường hợp vụ án có liên quan đến bồi thường thiệt hại và các bên đồng thuận việc giải quyết bồi thường thì việc giao cho Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Tòa án quyết định áp dụng biện pháp xử lý chuyển hướng (theo từng giai đoạn tố tụng tương ứng) sẽ bảo đảm nguyên tắc nhanh chóng, kịp thời, giúp người chưa thành niên có đủ điều kiện luật định sớm được áp dụng biện pháp xử lý chuyển hướng.

Tuy nhiên, trường hợp có tranh chấp về bồi thường thiệt hại mà phải tách riêng phần bồi thường để giải quyết thành một vụ án dân sự độc lập sẽ rất phức tạp; đồng thời, theo quy định tại Điều 45 Bộ luật hình sự thì việc tịch thu tài sản chỉ thuộc thẩm quyền của Tòa án. Do đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xin tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội và đã chỉnh lý, thể hiện tại Điều 52 của dự thảo Luật./.

(Theo Vietnam+)